ACTIEF
Een impressie van Steyl
augustus 1997
Heemschut
19
sprake is van een voorbescherming
en dat er dus een vergunning inge
volge de Monumentenwet 1988
vereist is.
Heemschut heeft een klemmend
beroep op het gemeentebestuur
gedaan om de gevraagde vergun
ning te weigeren, omdat anders
een object van cultuur en techniek,
van zelfs nationaal belang verloren
dreigt te gaan.
De spoorbrug is uniek door de
toegepaste techniek. Het is een
geklonken staalconstructie, waar
bij het draaipunt buiten de brug
ligt. Voor zover bekend bestaat er
in Nederland geen tweede in zijn
soort. De brug, die in 1870 werd
gebouwd, vertelt iets over de
geschiedenis van het openbaar
vervoer en de maritieme historie
van Midden-Zeeland.
Wellicht zal door de eigenaar de
bouwkundige staat van de
bestaande brug, de kosten van
restauratie en de noodzakelijke
verbreding met een derde spoor
als argument worden aangevoerd
om de brug te slopen. Heemschut
vraagt het gemeentebestuur met
klem om, als het dergelijke argu
menten zwaarder laat wegen dan
de argumenten tot behoud, nader
te onderzoeken of het mogelijk is
de brug elders een plaats te geven,
waardoor het behoud veilig wordt
gesteld.
In het vorige nummer van
Heemschut werd reeds een
aankondiging geplaatst voor de
excursie die de afdeling Limburg
op 20 september a.s. in het
Midden-Limburgse Steyl heeft
georganiseerd. We geven de lezer
nu een korte indruk van het
bijzondere karakter van dit onder
Tegelen gelegen Maasdorp.
Er worden meerdere toponymi
sche verklaringen gegeven voor de
herkomst van Steyl, die gemeen
hebben dat ze alle verwijzen naar
de relatie van het dorp met de
Maas. Oorspronkelijk was het
een vissersdorpje ('Steyl' zou dan
verwijzen naar 'steel', een
•Gruss aus- Steyl
Groeten- iüt SteiL
Missionshaus (Maasseile)
Missiehuis (Maaskant)
Gezicht vanaf Belfeld op Steyl (rond 1920).
bepaalde visvangst-techniek),
maar dankte zijn welvaart vooral
aan zijn rol als overslagplaats van
goederen die over het water en de
weg werden vervoerd ('Steyl'
duidt dan op de steile oever die
diende als aanlegplaats). Deze
plaats binnen de transitohandel
werd met de komst van de spoor
wegen meer en meer door het 10
kilometer noordelijker gelegen
Venlo opgeëist.
Sedert de 18de eeuw werden
er door enkele rijke families van
handelaren, zoals daar zijn
'De Rijk', 'Moubis', 'Gubbels',
'Canoy' en 'Kreykamp', grote
landhuizen opgetrokken. Met de
teruggang van Steyl in het econo
misch verkeer kwam een deel van
deze huizen leeg te staan.
Na 1875 werden er in Steyl enkele
kloosters gesticht, waarvan de
gemeentelijke monumentenlijst
uit 1992 zegt dat ze 'naar aard en
omvang een belangrijke histori
sche ensemblewaarde' hebben.
Recent heeft de gemeente
Tegelen deze voornamelijk
in 'robuuste Duitse stijl' uitge
voerde religieuze bouwwerken
voorgedragen voor plaatsing op de
Rijksmonumentenlijst. Dit initia
tief wordt door Heemschut van
harte ondersteund.
De man die Steyl'zijn huidige
gezicht in feite gegeven heeft, is
Amold Janssen. Deze nam in 1875
vanuit het Rijnland de wijk naar
Steyl, alwaar hij de missiecongre
gatie het Gezelschap van het
Goddelijk Woord (S.V.D.)
oprichtte. Zijn eerste onderkomen
was de herberg van Ronck aan de
Maas. Twee jaar later begon
Janssen met de bouw van het St.-
Michaelsklooster, het missiehuis
dat met zijn twee torens Steyl al
van verre 'aankondigt'. Schuin
hiertegenover ligt op de hoek
St.-Michaelsstraat/Veerweg het
klooster Notre Dame dat rond de
voormalige villa Moubis werd
opgericht door de Augustiner
Chorfrauen uit Essen. Na hun
terugkeer werd het pand door
Arnold Janssen gekocht ten
behoeve van de in 1889 mede door
hem opgerichte congregatie van
de Dienaressen van de Heilige
Geest. In de jaren '90 voerde pater
Michael Scholl, bouwmeester en
leraar in Steyl, verdere aanbouw-
plannen uit. Tegenwoordig is in
het complex het missiemuseum en
een bejaardenhuis ondergebracht.
In 1904 werd door de Dienaressen
van de Heilige Geest, die ook
bekend staan als de 'blauwe
zusters', iets noordelijker op een
geëgaliseerd rivierduin, het Heilig
Hart-klooster gesticht.
Het derde kloostercomplex in
Steyl dat zijn bestaan aan Arnold
Janssen te danken heeft, is dat van
de 'Dienaressen van de Heilige
Geest van de Eeuwigdurende
Aanbidding', de zogenaamde 'roze
zusters', ook wel de 'slotzusters'
genoemd. De ommuring van dit
complex aan de Kloosterstraat
wijst op de contemplatieve taak
van deze orde. Een tunnel
verbindt het klooster en zijn fraaie
siertuin met de aan de overzijde
van de straat gelegen begraaf
plaats.
De drie orden zijn over de gehele
wereld actief. Daar de drie kloos
ters de moederhuizen zijn, en
daarom voortdurend 'toeloop'
hebben, zien de bewoners van de
drie kloosters de toekomst zonder
vrees tegemoet. Een bezoek aan de
kloosters en een wandeling door
de schitterende kloostertuinen zal
de bezoeker deelgenoot maken
van dit optimisme.
Anders is het gesteld met het voor
malige St.-Josephklooster in de
Watrloostraat. Dit werd onlangs
verlaten, omdat het te ruim was
voor de zusters die er gehuisvest
waren.
Aan dit pand, hoog gelegen op de
zuidpunt van het Steylerveld, nabij
de monding van de Aalsbeek, valt
nog duidelijk af te lezen dat het
oorspronkelijk een villa was. In
1860 werd het door de koopmans
familie Moubis-De Rijk in klas
sieke stijl opgetrokken. De
congregatie der Zusters van de
Goddelijke Voorzienigheid nam
er in 1876 haar intrek. Een kwart
eeuw later werd het klooster door
architect Franssen met gotische
vleugels uitgebreid.
Momenteel ondergaat het voor
malige klooster een restauratie.
Heikel punt hierbij is de neo-goti-
sche aanbouw. Volgens sommigen
is sloop gerechtvaardigd omdat
het de neo-klassieke villa ontsiert.
Heemschutleden die op zaterdag
20 september 1997 aan de excursie
met als titel 'Kloostercomplexen
in Steyl' wensen deel te nemen
dienen zich zo spoedig mogelijk
op te geven daar er nog maar een
beperkt aantal plaatsen beschik
baar is! De kosten die verbonden
zijn aan deelname bedragen
fl. 55,-p.p. De aanmelding sluit
op 13 september 1997. Voor meer
informatie betreffende het
programma en wijze van aanmel
ding wordt verwezen naar het
juni-nummer van het tijdschrift
'Heemschut'.
Frank Hovens
Fleemschut Limburg.
