augustus 1997
Heemschut
15
verdwenen en nog slechts op sommige plaatsen
als zeer smalle verkavelingsstroken herkenbaar.
De mooie maar onpraktische hoogstamboom-
gaarden worden, als de boer al doorgaat met
het telen van fruit, omgeplant met laagstam
soorten. Her en der worden de kleinste kavel-
sloten gedempt. De openliggende ruimten
tussen de grote, monumentale boerderijen
slibben langzaam dicht met allerlei nieuwbouw.
Bij de bouw van nieuwe schuren naast
bestaande oude hoeven zijn het niet alleen de
uitvoering en materiaalkeuze die niet deugen,
met name is ook vaak de richting ten opzichte
van hoofdgebouw en achterliggend landschap
niet goed. Zo kon het gebeuren dat de in feite
fraai uit het landschap oprijzende Brandwijkse
donk door een lange, dwarsgeplaatste schuur
volledig aan het oog onttrokken wordt.
Het dreigt mis te gaan met de Waard en de
Vijfheerenlanden. Dat wordt op het provincie
huis zo gevoeld, maar ook de inwoners van de
streek zelf zien dat het zo niet kan doorgaan.
Het plan in wording
Het provinciebestuur van Zuid-Holland koos
wijselijk voor een benadering van onderop.
Wat heeft het voor zin met mooie plannen van
bovenaf te komen als de eigen inwoners het
idee hebben dat die niet goed zijn, of dat hun
opvattingen er geen enkele rol in spelen?
Om de kwaliteiten, bedreigingen en kansen van
de gebieden te onderzoeken werd een begelei
dingscommissie en stuurgroep uit vertegen
woordigers van inwoners, verenigingen en
belangenorganisaties, politiek en bestuur
samengesteld. Voor de vakkennis en doelma
tige inrichting van het overleg werd het land
schapsarchitecten-bureau Bosch en Slabbers uit
Den Haag aangetrokken.
Een gelukkige greep. Uit een gesprek dat drie
Economisch onontbeerlijk maar op die plekDe Coöperatieve Zuivelfabriek nabij Bleskensgraaf: te
hoog, te groot, te wit en hoeveel verkeer roept zo'n fabriek op?
leden van Heemschut Zuid-Holland met
ir.Steven Slabbers hadden, blijkt dat bij dit
bureau behalve kennis ook daadwerkelijk
betrokkenheid en bezorgdheid om wat mis
dreigt te gaan aanwezig zijn.
Een van de hoofdresultaten van het onderhoud
was dat Heemschut zeker bij de tweede fase, de
eigenlijke vormgeving en invulling van het
landschapsplan, betrokken kan worden.
Belangrijk lijkt allereerst het tot stand brengen
van een verdergaande samenwerking tussen de
vele gemeenten waar het 't vestigingsbeleid van
bedrijven en het welstandstoezicht betreft.
Heemschut en Steven Slabbers zitten hier
duidelijk op een lijn: zoeken naar een concen
tratie-mogelijkheid van bedrijven op een,
weinig waardevolle, plek en een echte
welstandscommissie waarin meerdere vormen
van deskundigheid voorhanden zijn. De toet
sing van allerlei bouwplannen gebeurt nu door
één iemand voor dit hele, uitgestrekte gebied.
Dat kan eenvoudig niet, daar is de problema
tiek veel te ingewikkeld voor en de hoeveelheid
werk veel te groot. Een persoon vertilt zich
daar gewoon aan, hoe goed de bedoelingen
verder ook mogen zijn.
Bewoners zeer betrokken
Voorts zal de commissie Zuid-Holland via de
historische verenigingen in het gebied nauw
voeling houden met hetgeen onder de bevol
king zelf leeft. Opvallend is trouwens de grote
betrokkenheid van die inwoners zelf.
Honderden reacties kwamen binnen op
aankondigingen in de pers en de twee streek-
conferenties werden zeer goed bezocht.
Het moet met deze positieve basis-ingrediën
ten mogelijk zijn in overleg en samenwerking
tot een werkbaar en uitvoerbaar landschapsplan
te komen. Het zal al met al nog wel ruim een
jaar gaan duren voordat, na de vaststelling, met
de uitvoering begonnen kan worden. Een nog
slechts korte periode, gegeven de duizenden
jaren oude ontstaansgeschiedenis, maar een die
wel door Heemschut zal worden benut om het
cultuurhistorische aspect binnen het plan de
plaats te geven die het rechtens toekomt.
Bij het schrijven van dit artikel werd dankbaar
gebruik gemaakt van de door Bureau Bosch en
Slabbers en de provincie Zuid-Holland ter
beschikking gestelde informatie.
Schapen, wilgen, weiland, weidsheid: het landschap van de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden in
optima forma.
Leo van derMeule is PR-medewerker van
Heemschut Zuid-Holland.
