Renovatie Leidse
Schouwburg begonnen
Kasper van Ommen
Arent 's-Gravesande redde één der historische trappen
In september zal wederom de landelijke Open Monumentendag
georganiseerd worden. In navolging van deze dag organiseert de
Vereniging Open Monumenten elke maand een activiteit rondom
een monument met als centrale thema 'Muziek'. Terwijl in
verschillende steden in Nederland een muzikaal monument
belicht wordt, wordt in Leiden aan de renovatie van de
Stadsschouwburg aan de Oude Vest begonnen, waarbij enkele
dubieuze wijzigingen aan het interieur zullen worden aange
bracht.
36
Heemschut
juni 1997
De stadsschouwburg kent als oudste schouw
burg van Nederland een lange geschiedenis.
Het gebouw heeft sinds de 18de eeuw vele
veranderingen ondergaan. Zo verbouwde
stadarchitect Schaap de Schouwburg in 1865.
Het huidige interieur ademt nog steeds de
gezellige 19de-eeuwse sfeer zoals die door
Schaap ontworpen en bedoeld is. De meest
recente en meest ingrijpende wijzigingen
stammen uit de periode 1973-1976. Door
architect Onno Greiner werden vele wijzigingen
aan het interieur en in mindere mate aan het
exterieur aangebracht. Met deze restauratie
werd de schouwburg aangepast aan de eisen en
voorwaarden van onze tijd. Greiner was gedu
rende deze fase bereid om constant overleg te
plegen met verschillende instanties die elk een
eigen visie op de renovatie hadden. In dit
overleg werd bijvoorbeeld besloten om een
grote kroonluchter die Greiner geprojecteerd
had in de grote zaal niet te plaatsen omdat door
middel van historisch onderzoek werd aange
toond dat er nooit een dergelijke kroonluchter
in de schouwburgzaal gehangen heeft. Greiner
bracht de kroonluchter daarom terug tot een
ornament van meer bescheiden proporties.
Dergelijk overleg lijkt nu bijna niet meer
mogelijk. Nu de schouwburg op het punt staat
een nieuwe eeuw binnen te treden is het niet
meer dan begrijpelijk dat de directie het
gebouw een nieuw en vooral functioneel imago
wil geven. Een gebouw als bijvoorbeeld de
Schouwburg dient van tijd tot tijd onderwor
pen te worden aan een onderzoek naar de func
tioneren van de verschillende processen die
zich binnen de muren afspelen. De schouwburg
heeft te maken met een wisselende stroom
bezoekers, verschillende toneelgezelschappen
en evenementen. Ook veranderen de eisen met
betrekking tot arbeid, beveiliging, e.d. zich
voortdurend.
Op één niveau
De plannen voor de aanstaande renovatie
werden uitbesteed aan het architectenbureau
Kausen te Amsterdam. Het definitief ontwerp is
recentelijk door het bureau ingediend en
besproken in de Gemeenteraad van Leiden. In
het plan worden enkele veranderingen aange
bracht die het gebouw zeker ten goede zullen
komen. Zo wordt er bijvoorbeeld voorgesteld
om de ingangsvloer gedeeltelijk te verlagen
zodat de verschillende ruimtes als garderobes,
foyers etc. op één niveau komen te liggen.
Hierdoor kan ook de buitentrap aan de straat
verlaagd worden en wordt daardoor nagenoeg
weer even hoog als in hét oorspronkelijke plan
van architect Schaap uit 1865. Ook het 'uitron-
den' van de bult aan de zaal op de eerste etage is
een goede vondst, de goudkleurige stoelen in
de zaal zullen vervangen worden door roodge
kleurde. Ook hiermee wordt teruggekeerd naar
de oorspronkelijke situatie van Schaap.
Bijzonder ongelukkig en deels onbegrijpelijk is
dat er in het plan ook wijzigingen worden voor
gesteld die het interieur zeer veel schade zullen
aanbrengen. De kritiek spitst zich daarbij
vooral toe op het voorstel van de architect om
de traparm van de rechtertrap naar de eerste
etage te verwijderen. Met deze ingreep wordt
beoogd om meer ruimte te winnen voor de
plaats van de kassa. In de toelichting van het
plan staat terloops vermeld dat de bedoelde
trap uit 1930 zou stammen, zonder deze date
ring verder te onderbouwen. Bij bestudering
van de plannen van Schaap uit 1865 blijkt
echter overduidelijk dat er toen wel degelijk
twee trappen aanwezig waren. De ingangen
voor het publiek werden toen nog gescheiden
door een wand. Bij iedere ingang stond een
suppoost. De verandering die in de jaren '30
uitgevoerd werd voorzag in de sloop van de
scheidingswand. De twee afgescheiden toegan
gen werden tot één gemaakt en de rechtertrap
kon door een kleine verandering voortaan door
