m:s.
De kapel van het Canisiusziekenhuis met schilderingen van Joannes Collette voor de sloop.
Foto B. Bersch, 1984).
kantoorruimte en onmerkbaar inwen
dig verbouwd. Massale burchten als de
Nebo en het Canisiuscollege, maar
ook vriendelijker complexen als het
Dominicuscollege zijn echter moeilij
ker her te bestemmen.
Afbraak tegenover herbestemming
Toen ik met collega-kunsthistorici in
1989 een jarenlang onderzoek afsloot
met de in 1994 met de Numagaprijs
bekroonde publicatie Een veelkleurig
habijt. Kloosters in Nijmegen in de negen
tiende en twintigste eeuw, bleek dat
onderzoek nog juist op tijd te zijn
geweest. Er waren negentig klooster
vestigingen gedocumenteerd, maar de
lotgevallen van de gebouwen in de
periode tussen 1989 en 1996 geven
een scherp beeld van de problematiek.
Twaalf zijn er intussen gesloopt, twaalf
kregen een nieuwe bestemming en twee
zijn er gerestaureerd. Helaas waren het
niet alleen minder waardevolle gebou
wen die met de grond gelijk gemaakt
werden, integendeel. Onder de verlie
zen tellen we enkele belangrijke
gebouwen als het Canisiusziekenhuis
met klooster en het Dominicuscollege,
twee zeer.fraai en subtiel in baksteen
gedetailleerde complexen van het
Amsterdamse bureau Ed. Cuypers,
voorzien van rijk beschilderde kapellen.
Ondanks de rijksbescherming is de
kapel van het Dominicuscollege kort
voor de realisering van een nieuwe
bestemming door brandstichting
volledig verloren gegaan, inclusief de
unieke expressionistische glasramen
van de Duitser Walter Vits. De kapel
van het ziekenhuis is na juridische
procedures tegen de weigering van het
gemeentebestuur het gebouw op de
monumentenlijst te plaatsen, alsnog
gesloopt. De schilderingen van Joannes
Collette gingen daarbij volledig verloren.
Van het neogotische Rosaklooster van
de Nijmeegse architect W. van der
Waarden (1911-12) bleven althans de
glasramen over, die in de kerk te Puiflijk
(bij Druten) herplaatst konden worden.
Het neorenaissance huis Stella Maris
werd na ernstige brandschade door de
universiteit gesloopt, waarbij een
gebeeldhouwde kolom als een trofee
in de nieuwe aula is geplaatst.
Daarentegen bleef het Canisiuscollege
(N. Molenaar 1898-1900) na 15 jaar
actievoeren gedeeltelijk behouden.
De kapel van A.J. Kropholler, de inter
naatsvleugels en de fraai betimmerde
toneelzaal werden gesloopt, maar het
hoofdgebouw is rijksmonument en
thans weer in gebruik voor onderwijs
doeleinden. Villa Wolfskuyl werd
kantoorgebouw, evenals het augustij
nenklooster aan de Graafseweg
(J. Kayser, 1925). De internaten
Jonkerbosch en Westerhelling en het
studiehuis van de carmelieten aan de
Doddendaal werden omgebouwd tot
appartementen en studentenwonin
gen. Het Jozefklooster aan de Kerk
straat van de Nijmeegse architect
J.G. Deur (1930) werd kloosterbejaar
denoord en het uitzonderlijk mooi
gelegen neogotische internaat van
J. van Groenendael in Beek-Ubbergen
woongemeenschap. De kapel is hier
na brand weer geheel hersteld.
Gemeentelijke en rijksmonumenten
Twee kloosters, het Bisschop
Hamerhuis met het markante Chinese
torentje ChEstourgie, 1928) van de in
China werkzame missionarissen
Van Scheut en Huize Bethlehem zijn
gemeentelijk monument. Vier kloos
tergebouwen konden na jarenlange
acties van het Cuypersgenootschap
eveneens toegevoegd worden aan de
gemeentelijke lijst. Het gaat hierbij
om het Albertinum van het bureau
Ed. Cuypers (1930-32), hetBerch-
manianum van Jos Cuypers (1927-29),
Mariënbosch van Estourgie (1923) en
het Neboklooster vin Jan Stuyt (1926-
28). Al deze gebouwen zijn omgeven
door ruime, parkachtige tuinen en
ware ankerpunten in het stadsbeeld.
Deze gebouwen komen gelukkig ook
voor op de indicatieve lijst van
toekomstige rijksmonumenten van het
Monumenten Selectie Project in
Gelderland. Dit kan opgevat worden
als een erkenning van de monumen
tale waarde, die tot voor kort door de
gemeentelijke deskundigen gering
schattend werd afgedaan. Mariënbosch
is in handen van een projectontwikke
laar die een deel van de tuin wil
bebouwen en een nieuwe bestemming
zoekt voor het bakstenen hoofdge
bouw, dat in silhouet even doet denken
aan het radiogebouw Kootwijk. Het
Hamerhuis heeft een goede bestem
ming. De Nebo wordt als klooster en
De Krophollerkapel van het Canisiuscollege tijdens de sloop in 1987. Foto Wies van Leeuwen.
Vervolg zie pag. 25
