Heemschut in de polder
Een Provinciale Commissie Heemschut in Flevoland
MATH BERKERS
Het bestuur van de Bond Heemschut heeft het plan opgevat om in de Provincie
Flevoland een Provinciale Commissie in het leven te roepen. In samenspraak
met de burgemeester van de gemeente Noordoostpolder, drs. M. Knip, werd
24 oktober jl. een eerste oriënterende vergadering georganiseerd in het
gemeentehuis te Emmeloord. Deze vergadering, onder voorzitterschap
van de heer Knip, verliep voor Heemschut uiterst positief. Het pleidooi van
Heemschut om ook in de Provincie Flevoland een Provinciale Commissie in
te stellen werd door de aanwezigen, onder andere enkele wethouders en
gemeenteambtenaren, enthousiast begroet. Een tiental m.ensen is bereid
gevonden om op korte termijn bijeen te komen om de oprichting van de nieuwe
Provinciale Commissie voor te bereiden.
Voorgedragen voor Werelderfgoedlijst
Het Gemaal Lovink bij Harderwijk.
Zuiderzeedijk: een belevenis
Geen beperkingen
Niet iedere lezer van dit blad zal direct
overtuigd zijn van de noodzaak om in
Flevoland een Provinciale Commissie
samen te stellen. Onomstreden is na
tuurlijk de cultuurhistorische waarde
van Schokland en Urk maar de rest
van het grondgebied van de provincie
is nieuw polderland. De Noordoost
polder, de oudste van de drie polders,
is pas 45 jaar geleden drooggelegd.
Maar ondanks de jonge leeftijd van de
Zuiderzeepolders mogen deze wat mij
betreft gerekend worden tot een van
de hoogtepunten van de Nederlandse
cultuurmonumenten. Het is dan ook
niet zonder reden dat de hele Noord-
oostpolder is voorgedragen voor de
Werelderfgoedlijst van UNESCO.
Flevoland, land gewonnen uit zee:
verre einders, polders, dijken, sluizen
en gemalen. Polderlandschappen zijn
typisch Nederlands. Van de eeuwen
lange strijd tegen de zee - een cliché,
maar zeker waar - zijn de Zuiderzee
werken, samen met de Deltawerken,
de voorlopige bekroning. Vanzelf
sprekend moeten we daar zuinig op
zijn. Zuinig, niet alleen omdat anders
het water het land weer in bezit neemt,
maar zeker ook zuinig vanuit cultuur
historisch oogpunt.
Ingepolderd land: goed, wij Nederlan
ders weten niet beter, maar toch is het
altijd weer een belevenis om te voet of
per fiets de voormalige Zuiderzeedijk
te verkennen. Aan een kant ligt het
oude land met kronkelende wegen en
rustieke dorpjes, aan de andere zijde
strekt zich het oneindige landschap
van de polder uit: vlak, kaal en rechte
wegen. De Noordoostpolder ligt met
een tegen het bestaande land aan. De
slingerende Zuiderzeedijk is de scherpe
grens tussen oud en nieuw. De twee
Flevopolders zijn van het oude land
gescheiden door de randmeren. De
kaarsrechte ringdijken vormen een
schril contrast met de Zuiderzeedijk.
Tussen het droogvallen van de
Noordoostpolder en Zuidelijk
Flevoland, de jongste polder, zit net
iets meer dan 25 jaar. Desondanks is
de inrichting van alle drie de polders
verschillend. In die 25 jaar is Neder
land totaal veranderd. Een voorbeeld:
Toen de plannen gemaakt werden
voor de Noordoostpolder was een
auto een zeldzaamheid en bromfietsen
waren er nog nauwelijks. Vandaar dat
de dorpen in de Noordoostpolder op
fietsafstand van elkaar liggen. Het is
om deze zelfde reden dat verspreid in
de polder, dichtbij de boerderijen,
Woningen gebouwd zijn voor de land
arbeiders, een beroep dat al snel daar
na door de voortgaande mechanisatie
van de landbouw zo goed als geheel
zou verdwijnen. Een kwart eeuw later
maakt de massa-motorisering de aan
leg van Lelystad en Almere mogelijk.
De inrichting van polders is zo inte
ressant omdat de plannenmakers niet
gehinderd worden door de beperkin
gen van een bestaande situatie. Zoals
de 17 de eeuwse droogmakerijen, de
Purmer, de Schermer, de Beemster en
de Wormer, een ideaalbeeld weerspie
gelen uit de Gouden Eeuw, zo zijn de
polders van de Zuiderzeewerken op
hun beurt wensbeelden van de 20ste
