Het 'Dutch House' met de hoge stoep en aan de zijkant het voor vroeger typerende bronhuisje, de over
koepeling van de wel, die dienst deed totdat het waterpeil in de omgeving te ver was gezakt.
paar Madsen, is voorzien van historisch
aangepast meubilair, maar zonder de
'bijenkorf oven' die er vroeger aan
moet hebben vastgezeten, gezien de
duidelijk herkenbare aftekening op de
zuidmuur.
Het Hollandse Huis aan de Wyckoff
Avenue, staande op bijna een halve
hectare grond, heeft met zijn ruim
2 50-jarige geschiedenis (het is zeer
romantisch en nog uitstekend be
woonbaar) een belangrijke plaats op
de lijst van historische gebouwen van
Wyckoff (17000 inwoners). Arthur
Madsen is daar niet weinig trots op
en het heeft hem tot een van de grote
voorvechters gemaakt van het nemen
van maatregelen tegen barbaarse
afbraakplannen voor monumentale
panden. Hij maakt deel uit van een
lokale commissie, die veel doet om
het erfgoed te bewaren. Anders dan we
in ons land denken, staan er in de VS,
zeker in de vroegere koloniale gebie
den, veel oudere panden. De ontwik
keling van supermarktcentra (de
'Mails') heeft veel waardevolle gebou
wen gekost, maar meer nog de aanleg
van de 'Turnpikes' en de andere grote
doorgaande Highways, die kort na
1960 een enorme vlucht nam.
Tegenkracht op gang
Zonder ook maar ergens rekening mee
te houden werd de voor de economie
noodzakelijk geachte bouwstorm ont
ketend, die genadeloos over bebouwd
en onbebouwd land trok. Een aantal
jaren geleden werd door bewuste bur
gers alarm geslagen en nu kan er dan
gesproken worden van een in omvang
uitdijende tegenkracht. Met toene
mend succes (hoewel nog bescheiden
in omvang) wordt overal in de natie
geijverd voor het beschermen van
historisch waardevolle gebouwen.
Er kwam een landelijke organisatie
tot stand, The National Trust for
Historie Preservation (met een fraai
tweemaandelijks tijdschrift), die
groepen actieve burgers een steun in
de rug geeft bij hun regionale bescher-
mingswerk, maar dat volkomen zelf
standig doet. Het is volgens Arthur
Madsen (van Deense afkomst vanwege
een geëmigreerde grootvader) uitge
sloten dat er overkoepelende instan
ties (als b.v. Monumentenzorg) gaan
ontstaan, die over regionale en
gemeentelijke zaken zeggingskracht
krijgen. "Wij geloven in 'selfrule', dus
we willen onze eigen verantwoorde
lijkheid houden. Het is ook ondenk
baar dat er spoedig of in de verre toe
komst nationale subsidieregelingen,
zoals wij die kennen, zullen komen.
Als er al geld nodig is voor bijvoor
beeld het opkopen van bedreigde
gebouwen, dan zal dat uit particuliere
fondsen moeten komen. Die fondsen
zijn er al en in tal van plaatsen en men
heeft daar al met succes mee kunnen
opereren". Volgens hem zal het ook
niet te verwezenlijken zijn, dat er een
soort monumentenlijst komt, die eige
naars van op z'n lijst gezette panden
verplichtingen opleggen.
'Wij merken nu al, dat eigenaars van
historisch bezit als de dood zijn, dat ze
niets meer zonder toestemming van
boven aan hun huis kunnen doen.
Vrijheid van handelen neemt hier
nog steeds een belangrijke plaats in',
zegt Arthur.
National Register
Maar hoe het verder ook zal gaan, het
is zeker dat er op het gebied van de
bescherming van het culturele erfgoed
steeds meer vorderingen zullen worden
gemaakt. Een belangrijke steun in de
rug is daarbij, dat er dankzij de befaamde
President Franklin Delano Roosevelt
een uitgebreid 'National Register for
Historie Houses' in Washington
bestaat. Roosevelt heeft in 1934 als
onderdeel van zijn werkgelegenheids-
politiek grote aantallen burgers met
bouwkundig inzicht op pad gestuurd,
om panden met een historische waarde
op papier vast te leggen. Dat register
zit uitstekend in elkaar. Als een eige
naar wat over zijn huis van een respec
tabele ouderdom wil weten, dan kan
hij in Washington terecht; de kans is
groot, dat hem (uiteraard tegen een
redelijke vergoeding) de tekeningen
van het in de jaren dertig in kaart
gebrachte pand worden toegezonden.
In dat register zijn uiteraard ook tal
loze panden opgeslagen, die als Dutch
Houses bekend staan. Met de toene
mende zorg voor het behoud van het
Amerikaanse culturele erfgoed zal ook
de grote invloed die de Nederlanders
op de ontwikkeling van de bouwkunst
in speciaal het noordoostelijk deel van
de VS hebben gehad, nog vele genera
ties lang zichtbaar blijven. Dat is dan
een terechte hommage aan de pioniers
uit de 16de eeuw, die mede verant
woordelijk zijn voor de totstand
koming van wat is geworden het
machtigste land op onze aardbol.
Voor de tweede keer in hun leven
maken Jan en Leni Hof uit Assen
een wereldreis. Veertig jaar
geleden trokken zij - 27 en 22 jaar
oud - drie dagen na de voltrekking
van hun huwelijk erop uit voor wat
een unieke huwelijksreis rond de
wereld zou worden. Zij deden dat
toen met een scooter en zijspan en
zij mogen nog steeds het genoegen
smaken de enige wereldburgers te
zijn geweest, die op deze manier in
'wittebrood' kader over de aardbol
trokken, tachtig duizend kilometer
en twintig maanden lang.
Zij zijn inmiddels bezig aan het af
werken van een driejarenplan, dat
behalve een 'sentimental journey'
door toentertijd bezochte landen
en werelddelen ook bezoeken aan
Indonesië, Vietnam, China en de
voormalige Sovjet Unie omvat.
Op dit ogenblik trekken zij door de
VS en Canada, waar zij meer dan
dertigduizend kilometer willen af
leggen. Niet meer op een scooter-
met-zijspan, maar iets gerieflijker:
in een auto en een uit het vaderland
meegebrachte caravan. 'We zijn
uiteindelijk toch veertig jaar ouder,
en dat vraagt zijn tol', aldus Jan.
Als PR-man (voormalig) van de
Provinciale Commissie Drenthe
beloofde Jan Hof op zijn reis de
ontwikkelingen op het gebied van
de bescherming van het culturele
erfgoed goed in de gaten te houden.
Hoe is bijvoorbeeld de stand van
zaken in de Verenigde Staten.
Wordt daar ook in de geest van
de doelstellingen van Heemschut
geopereerd? In deze uitgave van
Heemschut wordt daarvan verslag
gedaan. Interessant omdat Neder
landers een belangrijke rol speelden
in de historie van de 'nieuwe wereld'
en veel van het culturele erfgoed
een Hollands stempel draagt.
