Molen de Ster in Utrecht
Schalkwijk
Arnhem
Vestingwerken N-Brabant
Militaire stad
naar Matilo; sporen van de Romeinen in
Leidendoor Els Lems.
De geschiedenis van het transport,
aanvankelijk voornamelijk over water,
wordt voorafgegaan door een be
schrijving van het landschap rondom
Leiden; deze bepaalde immers in
belangrijke mate de ontwikkeling en
mogelijkheden van transport. Later
kreeg de mens steeds meer invloed
(grachten, trekvaarten, kanalen en
later het transport over weg en rails).
Ook wordt beschreven het vervoer
binnen Leiden en de laatste ontwik
kelingen sedert W.O. II.
Matilo was de Romeinse nederzetting
ter hoogte van het huidige Roomburg
en is de naam zoals die op de Tabula
Peutingeriana (vermoedelijk een 15de
eeuwse kopie), de oudste kaart waarop
Nederland voorkomt, staat genoemd.
Afgebeeld is het Romeinse rijk om
streeks 200 na Chr, wanneer de groot
ste omvang ongeveer bereikt is. Matilo,
sedert 1976 wettelijk beschermd,
wordt in het boekje beschreven: over
de legerplaats en de nederzetting waar
familieleden van de soldaten woon
den, werkten en handel voerden. Dit
jaar zal er in verband met woningbouw
met (nood)archeologisch onderzoek
in de Roomburgerpolder begonnen
worden, waarbij een stroom van
nieuwe gegevens te verwachten is.
De deeltjes zijn te verkrijgen hij de boek
handels in Leiden, het Stadhuis en Stads-
bouwhuis. Of ze zijn te bestellen bij
m,evrouw E.M. Idema, Postbus 9100,
2300 PC Leiden. De prijs per deel
De Stichting de Sterremolen is nog
steeds op zoek naar sponsors en
donateurs. Daartoe heeft de Stichting
een boek uitgegeven: 'Houtzaagmolen
De Ster; opkomst, ondergang en wederop
bouw van een molen in Utrecht', samen
gesteld door Bemet van Leeuwen. Men
streeft naar de herbouw van de hout
zaagmolen, de kroon op de restauratie
van hetmolenerf De Ster, gelegen
langs de Leidsche Rijn. Dit rijks
monument is in ons land een van de
weinige vrijwel compleet bewaard
gebleven houtzaagmolenerven. De
achtkantige stellingmolen werd in
1911 onttakeld. Inmiddels heeft men al
1 miljoen gulden bijeen gebracht. Maar
de Stichting heeft nog 450.000 gulden
nodig voor herbouw, die in samenwer
king met de Utrechtse Mij tot Stads
herstel wordt uitgevoerd en welke ca
twee jaar in beslag zal nemen. Het
startsein hiervoor werd jl. 13 november
gegeven door de Commissaris van de
Koningin Jhr. Beelaerts van Blokland.
Het boek bevat vele foto's ook uit het
privéalbum van de familie De Wit, van
1876 tot de onteigening in 1982 eige
naar van het molenerf.
Donateurs (minim,aalf2 5, - per jaar)
ontvangen het boek gratis. Informatie:
Stichting de Sterremolen, Molenpark 8,
3531 EKUtrecht. Tel030-2942553.
Ondanks het feit dat er over de kerk
weinig archiefstukken bewaard zijn, is
de auteur er toch in geslaagd een lijvig
boekwerk samen te stellen over de
kerk van Schalkwijk, nu gemeente
Houten. 'De kathedraal van het Sticht;
De parochiekerk van de heilige aartsengel
Michael te Schalkwijk', samengesteld
door P.M. Heijmink Liesert.
De kerk werd tussen 1877-1879 in
neo-gotische stijl gebouwd naar een
ontwerp van de architect Alfred Tepe,
een enorme kerk voor zo'n kleine
gemeente. Het interieurontwerp is van
F. W. Mengelberg. Bijzonder is dat de
oorspronkelijke inventaris, waaronder
het Batzorgel bewaard is. De inven
taris is grotendeels vervaardigd door
kunstenaars, lid van het Bernulphus-
gilde te Utrecht. Behalve de geschie
denis, de bouw en de diverse restaura
ties van de kerk en haar verschillende
voorgangers, wordt ieder onderdeel
van het interieur uitvoerig beschreven.
Houten, Ibero Publikaties, 1995 168p.
ISBN90.6746.016.8 Prijs f50,-
Het boek is rechtstreeks bij de 'uitgever te
bestellen. Tel. 03403-72082
Uitgeverij Matrijs startte onlangs
een nieuwe serie: 'De Arnhemse
Monumentenreeks'uitgegeven in
opdracht van Stichting Monuscript
Deel 1 verscheen ter gelegenheid van
de Open Monumentendag jl. en heeft
als titel:'De binnenstad; duizend jaar
wonen in Arnhem, tussen Singels en Rijn
door C.J.B.P. Frank en F.A.C. Haans.
In het boekje wordt een chronologi
sche verkenningstocht beschreven
langs monumentale woonhuizen,
verspreid over een periode van bijna
duizend jaar. De afgelopen jaren is in
opdracht van de gemeente een inven
tariserend onderzoek verricht naar
uit historisch oogpunt waardevolle
panden. Deze gegevens zullen in
verschillende deeltjes van de nieuwe
serie verwerkt worden. De hoofdstuk-
Huis Rennenenk te Arnhem. Dia A.A.Dullé.
ken werden in perioden ingedeeld, de
geschiedenis van het ontstaan van de
stad of het stadsdeel wordt verteld en
de ontwikkeling van de verschillende
bouwstijlen. Foto's met uitgebreide
bijschriften dienen als toelichting op
de tekst. Het boek heeft meer een
informatief karakter en is minder
geschikt als gids. Dit komt ook omdat
registers jammer genoeg ontbreken.
Utrecht, Matrijs, 1996. 63 p.
ISBN 90.5345.094.7 Prijs f 19,95.
Onder redactie van de Studiecommissie
van de Stichting Menno van Coehoom
verscheen 'Atlas van historische vesting
werken in Nederland; Noord-Brabant';
samengesteld door wijlen J. Sneep,
J.P.C.M. van Hoof, G.J.L. Koolhof en
S.H. Poppema. Tussen 1956 en 1972
verscheen er met een zekere regelmaat
een serie atlassen. De provincies
N-Brabant, Limburg en Zeeland zijn
echter nooit aan de beurt gekomen. In
deze leemte wil de Stichting Menno
van Coehoorn nu voorzien. De nieuwe
atlas kent een andere opzet. In een aan
tal inleidende hoofdstukken worden
o.m. de landelijke ontwikkeling op
staatkundig gebied, de provincie in
krijgshistorisch perspectief en de
vestingbouwkundige ontwikkelingen
beschreven. Daarna worden de ver
schillende verdedigingswerken of wat
er van rest afzonderlijk beschreven.
Vele kaarten begeleiden de tekst.
Zutphen, De Walburg Pers, 1996. 224p.
ISBN90.6011.816.2f49,50.
In de Brochurereeks van de sectie mili
taire geschiedenis' verscheen als deel 16:
'Bergen op Zoom als militaire stad' door
R.A.J.A. van Gils, W. Klinkert en
H. Roozenbeek.
In het boek wordt de roemrijke mili
taire geschiedenis van Bergen Zoom
beschreven. Het boekje werd uitgege
ven ter gelegenheid van de sluiting van
de laatste kazerne.
Den Haag, 1996.152 p.
ISBN90.70677.43.1
36
