BOEKEN
Nogmaals Historische
Houtconstructies
Verslag Monumentenstudiedag
Serie voltooid, nieuwe serie
125 jaar Beltman
Schuilkerken
Leiden
Aanvulling boekbespreking
Heemschut, afl. 4 (1996) p. 36-37.
Het boek van G. Berends 'Historische
houtconstructies in Nederlandis te
bestellen bij de Stichting Historisch
Boerderij Onderzoek.
Tel (026) 357 62 22. Fax 357 62 31.
De prijs van het boek is f 75,- exclusief
f 8,- verzendkosten.
Het NCM, Nationaal Contact
Monumenten, heeft het verslag van de
driedaagse Nationale Monumenten
studiedag op 22 maart 1996 te
Maastricht gebundeld. De thema's
waren: 'Grootschalige ontwikkelingen in
historische omgevingde Nederlandse
bijdrage; en Herbestemmingeen uitda-
fingvoorde Verenigingen', de Vlaamse
ijdrage. De internationale driedaagse
werd afgesloten met een excursie langs
industrieel erfgoed in het Maasland.
Het verslag is te bestellen bij het Bureau
van de Stichting NCM te Amsterdam.
Tel (020)-627 77 06 Fax 624 2 5 36.
Bij uitgeverij Waanders in Zwolle
verscheen, in samenwerking met de
Rijksdienst voor de Monumentenzorg
en de provincies weer een aantal
nieuwe delen in de MIP reeks.
Deel 15 'Architectuur en stedebouw
in Zuid-Holland 1850-1945' werd
samengesteld door C. Scheffer en
A.F.J. Niemeijer, de foto's zijn van G.J.
Dukker. In Zuid-Holland werd het
erfgoed uit een ruimere periode
onderzocht (1800-1945) met het oog
op de agrarische en vroege industriële
ontwikkelingen en de ontwikkelingen
tijdens de Tweede Wereldoorlog;
16.500 objecten en complexen werden
beschreven en gefotografeerd en 120
gebieden met bijzondere waarden. In
het boek een selectie hieruit met veel
foto's. Als vanouds is Zuid-Holland de
dichtst bevolkte provincie van ons
land en met een grote differentiatie
aan nederzettingen.
Deel 15 Zuid-Holland. 176p.
ISBN90.400.9722.4 .Prijs f35,-
Als deel 1 verscheen zes jaar geleden
het overzicht van de stad Utrecht.
Met het verschijnen van deel 16
'Architectuur en stedebouw in de provincie
Utrecht 1850-1940' is de serie nu vol
tooid - 12 provincies en de vier grote
steden - ware het niet dat er van een
aantal middelgrote steden een afzon
derlijke uitgave zal verschijnen.
De provincie Utrecht werd samen
gesteld door Roland Blijdenstijn en
Marinus Kooim.an; fotografie Henk Bol.
Ook hier werden de grenzen van de
periode overschreden met name in het
geval van de Grebbelinie en in het
geval van de Wederopbouw in de
Gelderse Vallei. De stad Utrecht en
Amersfoort komen zijdelings ter
sprake omdat hierover afzonderlijke
delen zijn verschenen.
Deel 16provincie Utrecht, 160 p.
ISBN90.400.9910.3 .Prijsf 35,-
Zoals gezegd zet de serie zich voort
in de vorm van monografieën over
middelgrote steden. Het initiatief
voor zo'n uitgave wordt hetzij door
de gemeente hetzij door Waanders in
overleg met de Rijksdienst genomen.
Medewerking van de gemeente is een
eerste vereiste. Het is de bedoeling dat
er twee a drie delen per jaar gaan ver
schijnen.
Na het deel over de gemeente
Groningen uit 1994, verscheen
'Amersfoort, architectuur en stedenbouw
1850-1940' (stedenbouw in de nieuwe
spelling) samengesteld door Max
Cramer, met bijdragen van stadsar-
cheoloog Francien Snieder. Amersfoort
heeft in 1986 al een gemeentelijke
monumentenlijst samengesteld en
met de aanwijzing van gemeentelijk
beschermde stadsgebieden in 1988
was de stad één van de eerste van het
land. Het boek beschrijft de ontwik
kelingsgeschiedenis van de stad en
directe omgeving en geeft vele voor
beelden van interessante plaatselijke
architectuur. Deel Amersfoort, 128 p.
ISBN90.400.9909.X. Prijsf35,-
De derde in de stedenreeks is
'Middelburg architectuur en stedenbo-uw
1850-1950' door Hans Sinke; eindre
dactie Peter Sijnke; foto's Johan Sinke.
Ook hier is in verband met de Weder-
opböuwarchitectuur de grens verlegd
naar 1950. Na het bombardement in
mei 1940 is men direct met herbouw
begonnen, gedurende de oorlog verre
zen ruim 100 panden veelal in de trant
van de Delftse School.
Deel Middelburg, 112p.
ISBN90.400.9908.1. Prijsf35,-
Het is altijd zeer aangenaam te blade
ren en te lezen in de serie Architectuur
en Stedenbouw en te constateren hoe
rijk en afwisselend ons architectonisch
erfgoed is. De afbeeldingen maken
nieuwsgierig en nodigen uit tot
architectuurwandelingen en-tochten.
Het volgende deel in de stedenreeks
is Assen. We kijken er verlangend
naar uit.
Bij uitgeverij Matrijs verscheen onlangs
een jubileumboek over het architec
tenbureau Beltman uit Enschede.
'Ontwerpen voor wonen en werken; 125
jaar bureau Beltman' doos R. Stenvert.
In 1871 vestigde de timmerman Gerrit
Beltman AGzn zich in Enschede en hij
maakte al ras naam als architect van
fabrieksgebouwen en fabrikanten
villa's. Aanvankelijk werkte hij voor
namelijk in opdracht van de textiel
fabrikanten (eenzesde van de totale
Twentse bouwproduktie!) en ontwierp
hij vooral ook uitbreidingen van be
staande gebouwen. Na de teloorgang
van de textielindustrie werden de
bakens echter tijdig verzet en groeide
het bureau uit tot een groot bedrijf
met opdrachten door het hele land.
De discussie rond de Winterswijkse
tricotfabriek, voor het behoud waar
van Heemschut met succes actief mee
streed, maakte de naam Beltman lande
lijk nog meer bekend. In het boek is
ernaar gestreefd niet alleen het bouw
kundige aspect te belichten, maar ook
vooral aandacht te schenken aan rela
ties met opdrachtgevers en hun onder
linge netwerk van contacten, want het
bedrijf heeft als vanouds veel vaste
opdrachtgevers; 125 jaar Beltman is
een lange interessante geschiedenis,
die vlot te boek werd gesteld. Het
boek bevat vele afbeeldingen.
Utrecht, Matrijs, 1996. 80p.
ISBN 90.5345.086.6 Prijs f39,95.
Het boekje 'Geloven in de schaduw;
schuilkerken in Amsterdamwerd
samengesteld door Frederik F. Barends,
geboren en getogen Amsterdammer.
Over de Amsterdamse schuilkerken is
weinig literatuur voorhanden. Alleen
al het begrip 'Schuilkerk' behoeft uit
leg, want dit is een 19de eeuwse gero
mantiseerde benaming voor kerken
waarvan de fa9ade als kerk niet her
kenbaar is. Eigenlijk heeft de echte,
heimelijke schuilkerk, ondergebracht
in particuliere woonhuizen, maar heel
kort bestaan: van eind 16de tot begin
17de eeuw. In 1723 waren er in
Amsterdam 2 5 roomse schuilkerken
en in 1656 telde de stad 66 .'roomse
vergaderplaatsen'. Het zijn in feite de
galerij kerken, ontstaan na de Vrede
van Münster (1648) achter gewone
gevels, waar men vrij openlijk de
ere dienst beoefende, die men later
schuilkerken is gaan noemen. Barends
behandelt specifiek de roomse kerken
en de daarvan afgescheiden 'Glerezy'.
Hij beschrijft hoe de Reformatie ver
liep en hoe de katholieken in de loop
van de 17de eeuw steeds openlijker
het geloof beleden. Het boekje is rijk
geïllustreerd en verkrijgbaar in de
boekhandel, het Bijbels Museum en
'Ons Lieve Heer op Solder'.
Gent, Snoeck Ducaju Zn, 1996. 64p.
ISBN 90.5349.2119 Prijsfl 9,-
In de serie 'Leids verleden', verschenen
onlangs twee nieuwe deeltjes te weten
deel 5 'Lijnen in het landschap; de ge
schiedenis van het transport rond Leiden'
door Jos Wiersinga en deel 6 'Op zoek
35
