k
t
'T-"
Het voormalige stadhuis van Batavia, nu Museum Sejarah Jakarta.
meest markante punten van de stad
voor latere generaties behouden bleef.
Helaas geldt dat niet voor de hele
buurt. Zo is vlak bij de brug, Kali
Besar Barat, enkele jaren geleden het
nietszeggende en veel te hoge hotel
Batavia verrezen, waarvoor historische
panden moesten wijken. Even verder
op hebben de lange, witte gevels van
de Oostzijde pakhuizen, waarvan het
oudste dateerde uit 1633, onlangs het
loodje gelegd ten behoeve van een
nieuwe autoweg. Vele gebouwen in
deze omgeving die in zwaar vervallen
staat verkeren, wacht waarschijnlijk
hetzelfde lot, bijvoorbeeld de pak
huizen en kantoren van de Ankerweif
vroeger vooral in gebruik als scheeps
werfvoor Chinese jonken.
Gelukkig staat er nog heel wat over
eind in deze buurt en is er ook heel
wat gerestaureerd. Zo werd in 1977
de witgepleisterde toren de Uitkijk, in
1839 gebouwd als observatie- en sein
post, gerestaureerd. De toren biedt
een mooi overzicht over de historische
Kota, een prachtig uitzicht over de
Kali Besar. Hij is nu onderdeel van
Museum Bahari, het scheepvaart
museum, voorheen de Westzijde
Pakhuizen (1652), ook in 1977 geres
taureerd en zeer bezienswaardig. De
architectuur bleef grotendeels intact,
alleen werd het Hollandse dak vervan
gen door grijze betonnen dakpannen.
Het museum is prachtig gelegen
tegenover de uiterst levendige vis
markt (Pasar Ikan), die vroeg in de
ochtend gehouden wordt en waar je
later op de dag terecht kunt voor huis
houdelijke artikelen en souvenirs.
Stadhuis
Ik lunch in het sfeervolle Café Batavia,
en kijk uit op het Museum Sejarah
Jakarta. Als je snel aan je trekken
wilt komen, kun je een bezoek aan het
oudste deel van Jakarta het beste op dit
punt beginnen. Museum Sejarah is het
voormalige stadhuis van Batavia uit
1710, gebouwd in de stijl van de classi
cistische barok naar een ontwerp door
W.J. van de Velde. Met enige fantasie
kun je het een kleurrijke variant van
het Paleis op de Dam noemen. Maar
28
ik vraag me af of dat niet iets te weinig
eer is voor het Jakartase gebouw.
Kleuren - witgepleisterde muren,
turqoise kozijnen en luiken - verhou
dingen, detaillering, alles klopt, waar
het Amsterdamse paleis de boot net
gemist heeft... Maar dat is mijn
persoonlijke mening.
Ik heb een korte ontmoeting met
directeur dr. Soedarmadji Damais. Een
bijna on-indonesische man, glimlacht
nauwelijks, geeft antwoorden zonder
omwegen.
'Uw museum is goed onderhouden,' zeg
ik beleefd.
'Helemaal niet!' zegt Damais. 'Er
mankeert nogal wat aan. En zo is het
met alle historische gebouwen.'
Het ontbreekt aan geld?
'Er is geld genoeg in dit land, met een
van de snelst groeiende economieën
ter wereld. Maar het ontbreekt hier
aan pure belangstelling. Politici heb
ben voornamelijk belangstelling voor
monumentenzorg als het iets ople
vert.' De gedachte dat toeristen op
goed onderhouden gebouwen afko
men, is volgens hem nog niet gemeen
goed, ondanks het feit dat toerisme de
vierde bron van inkomsten is in de stad
(in Indonesië als geheel de vijfde bron).
Dan neemt de heer Damais wat gas
terug. Indonesië was volgens hem wèl
het eerste land in Zuidoost Azië dat
überhaupt iets aan monumentenzorg
deed. Het land kent bijvoorbeeld een
monumentenlijst. En de toekomst ziet
hij niet zo somber in.
Wat de staat van onderhoud van
Museum Sejarah betreft heeft hij
overigens gelijk. Van een afstandje ziet
het gebouw er nog patent uit, dichter
bij gekomen blijkt dat het pleisterwerk
op vele plaatsen afbladdert en ik
ontwaar zelfs gebroken ruiten.
Ik kijk om me heen. Het Museum
Sejarah is gelegen aan het zuiver
rechthoekige Taman Fatahillah, in de
jaren zeventig opnieuw ingericht tot
een voor Jakarta zeldzaam voetgan
gersdomein. Het werd teruggebracht
in de situatie van de vroege 18de eeuw,
met een plaveisel van rolstenen en een
barokke fontein. Het plein is van een
grote schoonheid: alle pleinwanden
zijn bezienswaardig, met onder meer
drie musea. Wat je er nog op zou kun
nen aanmerken is dat het er misschien
te rustig is, enige centrumfunctie heeft
Taman Fatahillah al lang niet meer.
Monumentenbeleid
Het is moeilijk om een echt consistent
Jakartaas monumentenbeleid te
ontdekken. Restauratieprocessen
in Jakarta zijn erg afhankelijk van de
toevallige belangstelling van indivi
duele bestuurders. Periodes van bloei
worden gevolgd door apathie; het zijn
vaak individuele objecten die belang
stelling krijgen. Politieke en economi
sche belangen spelen een nog bedui
dend grotere rol dan in ons land - te
vergelijken met de situatie die in
Nederland in de jaren vijftig en zestig
