THÏÏÏÏTÏÏÏÏrT
jllllllllH I
I
Plattegrond van de Adventkerk. Het verhoogde
'kerkepad' is door de klokketoren gemarkeerd.
Evenwijdig aan de Hengelolaan liggen in een
'strip' van links naar rechts: de voormalige fietsen
stalling, ontmoetingsruimten, toiletten, garderobe
en in het midden de ingangshal met daarnaast de
gemeentezaal met podium. Achter de hal de
avondmaalsruimte met podium. De kerkruimte
staat in open verbinding met avondmaalsruimte
en (bij open gordijn) gemeentezaal.
zelf alleen (het exterieur van
Oud's Hersteld Apostolische
Gemeente in de Rotterdamse
Kiefhoek en het vergadergebouw van
de Theosofische Beweging in
Amsterdam van Brinkman en Van der
Vlugt voort.
Sijmons ontwierp de Adventkerk als
een aaneenschakeling van eenvoudige
doosvormige bouwvolumes. Voor de
dakconstructie koos hij een schaaldak
van beton dat de ruimte kolomloos
overspant. Op de grens van openbare
weg en het kerkelijk terrein ontwierp
de architect een sculpturale toren voor
de luidklok, als een toegangspoort
waar bezoekers onder door lopen.
De indeling van het gebouw betekende
een vernieuwing, die nauw verband
hield met liturgische ontwikkelingen
in de hervormde kerkbouw. Sijmons
had in 1946 een boekje 'Protestantsche
kerkbouw' gepubliceerd, waarin hij een
pleidooi hield voor lichte protestantse
kerkinterieurs met witte wanden, zoals
die voorkomen op de historisch
betrouwbare schilderijen van Pieter
Saenredam. Tegenover de oorspronke
lijke katholieke inrichting met altaar in
het koor op de langs-as, stelde Sijmons
een dwarsopstelling voor. De preek
stoel werd daarbij in het schip tegen
de middelste kolom van de zijbeuk
geplaatst, met daaromheen de blokken
stoelen en banken. De zijbeuk achter
de preekstoel benutte hij bij verschil
lende restauratieplannen als avond
maalsruimte. Het gebruik van een
lange avondmaalstafel visualiseerde
'het gemeenschappelijk opgaan tot het
heilig avondmaal' en werd zo zinvol in
de liturgie opgenomen.
Aparte avondmaalsruimte
Vanuit de restauratiepraktijk kwam
Karei Sijmons voor de Adventkerk tot
een aparte avondmaalsruimte: een
lagere zijruimte in open verbinding
met de eigenlijke kerkzaal met dwars
opstelling. Deze oplossing werd vanuit
liturgische kringen als een zeer waar
devolle bijdrage aan de eigentijdse
kerkbouw verwelkomd.
Toevoeging van een gemeentezaal aan
het bouwprogramma van kerken was
na 1945 nieuw. De situering daarvan
achter de kerkruimte maakte uitbrei
ding van het aantal zitplaatsen voor
kerkbezoekers op hoogtijdagen moge
lijk. In de Adventkerk werden dan een
zwaar gordijn open geschoven en de
stoelen 90 graden gedraaid. De
gemeentezaal werd in de jaren vijftig
vooral gebruikt voor het vertonen van
speelfilms, het ten gehore brengen van
muziek en andere podiumkunsten in
de snel groeiende buitenwijk.
Zo ontstond in architectonische zin een
boeiende meervoudig samengestelde
binnenruimte met de eigenlijke kerk
zaal onder een schaaldak, de lagere
avondmaalsruimte terzijde en aan de
achterzijde de aansluitende gemeente
zaal. De plattegrond laat een innova
tieve indeling zien van een 'strip' met
nevenruimten links van de entreehal
en rechts de gemeentezaal. Haaks
daarop volgen na het verhoogd aange
legde 'kerkepad' onder de toren door,
de ingangshal en avondmaalsruimte.
De eigenlijke kerkzaal ligt in de oksel
tussen avondmaalsruimte en gemeen
tezaal. Zo kreeg een hervormd kerk
gebouw hier voor het eerst een inde
ling die niet langer het dictaat van
traditionele kerkgebouwen in zich
droeg.
Kunsttoepassing
Een bijzonderheid vormt verder het
toepassen van beeldende kunst in de
Adventkerk. De keramist Dirk Hubers
ontwierp drie grote wandtableaus met
voor die tijd moderne afbeeldingen
van bijbelse thema's. Daarnaast is een
groot glas-in-loodraam van Friso ten
Holt opgenomen. Daarmee kreeg de
beeldende kunst een belangrijke plaats
die op een verrassend hoog niveau in
de binnenruimte werd geïntegreerd.
Tegen deze achtergronden van archi
tectonische kwaliteit, vernieuwing van
ruimtevorm in relatie met de liturgie
en kunsttoepassing vormt de Haagse
Adventkerk een unieke bijdrage aan de
kerkbouw na 1945.
Sluiting Adventkerk
Al geruime tijd dreigt de afstoting
en sluiting van de Adventkerk. Bij
een selectie uit de Adventkerk, de
hervormde Paaskerk van architect
G. Westerhout uit 1951 en de Vredekerk
van B. W. Plooy uit 1956, koos men in
eerste instantie voor de Paaskerk.
Deze tamelijk grote kerk heeft een
traditionelere architectuur. Al jaren
moet de gemeente via een achterin
gang en consistoriekamer de kerk
ruimte binnenkomen. De indeling van
de kerk gaf nogal wat problemen; voor
het oorspronkelijk tamelijk monu
mentaal gedetailleerde liturgisch
centrum is een tweede versie geplaatst.
Banken staan nu rond dit vooruitge
schoven tweede liturgisch centrum.
Dit maakt de uitverkiezing voor blij
vend gebruik niet logisch. De
Adventkerk kampt echter met achters
tallig onderhoud, waarbij wat 'beton
rot' door tegenstanders tot een ware
ramp werd opgeblazen. Recente
begrotingen gaan uit van herstelkos-
ten van rond de drie tot vier ton. De
twee miljoen die verkoop van Paas- en
Vredekerk zouden opbrengen, maken
restauratie ogenschijnlijk royaal
mogelijk, maar die inkomsten worden
voor andere doeleinden gereserveerd.
'Te modern'
Afgezien van het achterstallig
onderhoud, lijkt de Adventkerk veel
gemeenteleden nog steeds te modern.
Sijmons' opvattingen over een prote
stantse lichte kerkruimte vinden
anderen 'te koel'. Dergelijke zaken
hebben de selectie negatief beïnvloed,
evenals een minder goede toeganke
lijkheid voor gebruikers van rolstoe
len. Op rigide wijze werd het ontbre
ken van twee eenvoudig aan te
brengen hellingen een zwaarwegend
gebrek, zonder dat rekening met een
eenvoudige aanpassing werd gehou
den.
Hoewel het Haagse architectuurplat
form Wils Co, evenals de nauw bij de
naoorlogse kerkbouw betrokken prof.
