Vijftig jaar liefde voor monumenten
Gesprek met Coen Temminck Groll
'Het m,oet toch mogelijk zijn om zulke wezenlijke zaken als architectuur,
stedebouw en landschap en hun samenhang, wat méér naar de mensen toe te
brengen. Er valt zoveel plezier aan te beleven en dan is vanzelf het resultaat,
dat er beter voor gezorgd zal worden' aldus prof.dr.ir. C.L. Temminck Grollb.i.
in zijn afscheidscollege 'Doorgaan m,etde toekomst[Delft 1986]. Sindsdien is
hij buitengewoon hoogleraar aan de Universiteit van Am,sterdam, en is voor de
Rijksdienst voor de Monumentenzorg betrokken bij onderzoek overzee. Wat
was het cruciale mentent dat hem deed besluiten zijn leven in dienst van
historische gebouwen te stellen?
HANS BOLLEBAKKER
Monttooht.
Joan Blaeu: Toonneel der Steden van de Vereenigde Nederlanden.
Amsterdam 1649. Archief C.L.Temminck Groll.
Het tijdschrift 'Monumenten' no 6/7
1996, maakt melding van een bijzon
der jubileum: de herdenking van het
moment, nu vijftig jaar geleden,
waarop een radicale omslag in het
leven van een jonge student wis- en
natuurkunde plaats vond. Op 5 juli
1946 besluit Coen Temminck Groll bij
de aanblik van de Grote Markt in
Brussel, zijn liefde voor historisch
waardevolle gebouwen en landschap
pen te volgen. Hij 'zwaait om' naar
bouwkunde en is na zijn afstuderen
werkzaam, eerst bij de gemeente
Utrecht, dan als rayon-architect bij de
Rijksdienst voor de Monumentenzorg,
later in een eigen architectenbureau
en als wetenschappelijk hoofdmede
werker aan het Kunsthistorisch
Instituut van de Rijksuniversiteit van
Utrecht. Hij promoveert in 1963 cum
laude bij prof.dr. E.H. terKuile, met
een dissertatie over Utrechts middel
eeuwse stenen huizen, tot op heden
nog veel gevraagd in het antiquariaat.
Delft
Temminck Groll is hoogleraar aan de
Technische Hogeschool doch heeft
geen specifieke bemoeienis met de
restauratie in het Delftse, wel verschij
nen van zijn hand in 'Delftse Studiën',
de afscheidsbundel voor E.H. ter
Kuile en in het KNOB-bulletin
[1961 /kol.77-92/151-152] artikelen
respectievelijk over Delft als stad van
zestiende-eeuwse woonhuizen en de
bouwgeschiedenis van de Oude Kerk
waar hij een bouwhistorisch onder
zoek verrichtte. Tijdens de op 4 april
1973 -op zijn speciaal verzoek in de
Oude Kerk- uitgesproken inaugurele
rede: 'Een introductie voor de restau
ratie', demonstreert hij zijn opvatting:
'De onmogelijkheid om het gebouw
met-periodes weg te denken uit het
Coen Temminck Groll (1996).
Foto Hans Bollebakker.
totaalbeeld van de architectuur vormt
dan ook één van de essentiële verschil
len tussen de bouwkunst en de andere
kunsten', door ter plaatse te laten zien
wat die verschillende bouwperioden
zijn en besluit: 'Maakt dit soort zaken
een gebouw voor ons niet juist extra
boeiend?'
Onderwijs en promoties
Velen hebben zijn colleges gevolgd,
zijn bij hem afgestudeerd en/of gepro
moveerd, allen weten zich door hem
geïnspireerd: 'don't teil them, show
them', lijkt zijn wapenspreuk! Meer
dan zeventig afstudeerprojecten passe
ren zijn hand. Om zijn promovendi
nog lange tijd te kunnen houden en
liefde voor het monument te kunnen
blijven overdragen aan volgende gene
raties, aanvaardt hij na het emeritaat in
Delft, onbezoldigd een bijzondere
leerstoel aan de universiteit van
Amsterdam waar hij in november
aanstaande zijn zeventiende promotie
hoopt af te nemen. De zowel nationale
als internationale onderwerpen vallen
op door diversiteit en variëren van
nederlandse buitenplaatsen, boerderij-
onderzoek en stucwerk in het neder
landse woonhuis 17de en 18de eeuw,
tot het 'hollandse' orgel en CIAM
architect Oud. Buiten Europa waar
hijzelf veel onderzoek verricht, onder
meer de documentatie van het zojuist
door brand verwoeste huis in
Paramaribo - TG: 'het mooiste
houten huis uit de 18de eeuw van héél
Amerika' - zijn promotie-onderwer
pen: Afrikaanse protestantse kerkbouw,
de Borobudur tempel, Mexicaanse
religieuze architectuur, culturele en
sociaal-economische achtergronden
van Willemstad, Saba, Recife in cultu-
reel-historisch perspectief, de traditio
nele architectuur in het Koninkrijk
Bhutan, stedebouw, architectuur en
bouwcultuur op Java.
Restauratieopvatting
Er zijn twee belangrijke uitspraken die
Temminck Groll tot de zijne maakt. De
eerste - vermeld in de intree-rede -
