■II
Toorenburg B.V.
'Zij dronk ranja met een rietje'
Winkel aan huis
De restauratie
restauratie
renovatie
nieuwbouw
verbouw
onderhoud
molenbouw
AANNEMERSBEDRIJF
ALS KWALITEIT EEN VOORWAARDE IS
LEIDEKKERSBEDRIJF
Zilverstraat 52 - 2544 EL Den Haag
Tel. 070-3457975/3297110/3657624
Fax 070-3299059
Gespecialiseerd in:
Natuurleien
Lood-, koper- en zinkwerk
Leipannen
27
daarop een afbeelding van het etiket.
Maar ook deze gaf niet meer duidelijk
heid over de kleurstelling. Een glaasje
Ranja-C P., warm of koud geserveerd,
kostte 2 5 cent, evenveel als een kop
koffie of een glas bier!
Bedrijfsarchivaris Zwaai verrichtte
diepgaander onderzoeknaar Ranja CP
en de limonadefabriek van de firma
Polak in Groningen, in 1867 gesticht
als likeurstokerij. De afkorting C.P.
staat voor Calm,er Polak (1840-1922),
de oprichter. De receptuur van likeur
en limonade is nagnoeg gelijk. In het
boekje wordt uitvoerig verslag gedaan
van de geschiedenis van de firma
Polak, de limonadesiroop en het recla-
mebeleid.
Concurrentie op de siropenmarkt en
de ontwikkeling van regionaal naar
landelijk afzetgebied, leidde rond
1920 tot het deponeren van merkna
men. (Hero, De Betuwe, Albert Heijn
enz behoorden tot de eerste fabrikan
ten). De zoon van Polak, David,
meende dat reclamekosten zichzelf
terugverdienden uit de hogere winst
marges van merkartikelen, een
tendens die in de jaren '20 inzette. Hij
startte dan ook als een van de eersten
een grootscheepse, landelijke reclame
campagne voor Ranja-CP. En met
daverend succes want Ranja werd van
eigennaam tot soortnaam van alle
sinaasappel (oranje) limonadesiropen,
een naam die nog meer bekendheid
kreeg door het liedje over Sophietje.
Verbodsbepalingen op kleurstoffen
(oranje werd geel) betekende in 1956
het einde voor Ranja CP.
Blinde muren aan het spoor waren
zeer geschikt voor dergelijke reclame
schilderingen. Waarom juist op deze
plek? Via omwonenden kwam men
terecht bij mevrouw de Vries- 't Hart,
die als kind in het pand naast het hoek
huis woonde. Haarvader was een
werkloze bakker, die als huisschilder
werkte en tevens bijverdiende als
kelner (o.a. in de Stadsdoelen van de
bovengenoemde prijslijst). Aan huis
hadden zij bovendien een klein winkel
tje waar ook Ranja CP verkocht werd,
die haarvader bij een overslagbedrijf
in Rotterdam haalde. Aangezien hij
huisschilder was en graag met scha
bionen werkte, aldus zijn dochter, zou
Evert 't Hart best de reclameschilde
ring aangebracht kunnen hebben.
In ieder geval vermoed men dat de
schildering niet door een ervaren
reclameschilder is opgezet; de letters
van 'Groningen' worden naar het eind
toe uit ruimtegebrek steeds meer
gedrongen.
Allereerst werd de muurschildering
schoongemaakt, kleuronderzoek
verricht en de restanten van de schil
dering gefixeerd. Vervolgens werden
oneffenheden weggewerkt en werd de
voorstelling opnieuw uitgetekend,
waarbij afwijkingen t.o.v. het voor
beeld uit het Merkenblad werden
gehandhaafd (de citroenpers, de
gedrongen letters). Het geheel werd
daarna twee maal overgeschilderd.
Tenslotte werd ook de plint van de
kapperszaak in de oorspronkelijke
grijze tint teruggebracht. De kosten
van de restauratie bedroegen 7000
gulden waarvan de helft door spon
soring en 3500 via de Gemeente Delft
door subsidie werd verkregen. Na de
Miss Blanchereclames in Culemborg
en Leiden is dit de derde schildering
die in oude glorie werd hersteld.
Zonder de inzet van de initiatiefne
mers, de Hoekstra's, de medewerking
van archivaris Peter Zwaai en schilder
Pieterde Ruyter zou deze unieke schil
dering door verdere verwering verlo
ren zijn gegaan.
De naam Ranja CP wordt door deze
kleurijke confrontatie definitief in ons
geheugen gegrift.
Hoekstra-Klein, W. enj. Hoekstra.
Van oude merken, de dingen die
voorbij gaan: over de restauratie van
een reclameschildering in Delft.
Delft, 1995. ISBN 90.90008872.5.
Een bouw
loods met een rijke er
varing.
Met kennis van de
geschiedenis van het
bouwen.
Van puur eenvou
dige bouwsels tot monu
mentale hoogtepunten.
Met respect en
creativiteit.
Toren N.H. kerk Ie Oldeboorn
BOUWEN VAN TOEN,
NU EN STRAKS
POSTBUS 58,8710 ABW0RKUM
TEL 0515-542133/0515-573519
Restauratie boerderij te Follega
