Schoorsteen melkfabriek redden
Noord-Brabant
Acceptabel contrast
Architectuur van Kooken niet slopen
Groningen
Monumentennota Groningen
Zuid-Holland
Laatste rijksmonument van Arkel
School niet slopen
7
Breda - Rond 1900 telde Breda twee
grote melkinrichtingen terwijl de
dorpen Bavel, Princenhage en
Prinsenbeek aparte melkinrichtingen
bezaten.
Tussen 1900 en 1920 veranderden de
melkinrichtingen in ware melkfabrie
ken.
Deze leverden niet alleen meer melk
maar daarnaast ook nevenprodukten
zoals boter, kaas, etc.
In Breda verdwenen rond 1960 de melk
fabrieken uit het stadsbeeld en werden
de melkprodukten door grote melkfa
brieken van buiten de stad geleverd.
In de dorpen lag deze situatie anders,
daar bleef de melk van de boeren uit
de omgeving komen.
Pas in de jaren '70 werd de melkin
richting in het nabijgelegen dorp
Bavel gesloten.
Deze werd opgekocht door de grote
melkinrichting Campina. Ook de
stoomzuivelfabriek 'St. Martinus' te
Princenhage werd door dit bedrijf
opgekocht, maar anders dan in Bavel
werd dit bedrijf niet meteen gesloten.
De Melkinrichting te Princenhage
beleefde haar grote bloeitijd tussen
1920 en 1960.
In 1920-'21 werd een geheel nieuwe
fabriek gebouwd.
De twee schoorstenen waren al die
tijd voor de Princenhagenaars die hier
werk vonden, een symbool voor werk
gelegenheid, inkomsten voor de
gezinnen en sociale stabiliteit in het
dorp. In de jaren '50 en beginjaren '60
werd een gedeelte van de oude fabriek
uit 192 2-'21 herbouwd en verdwenen
de kleine schoorsteen.
De grote schoorsteen, bleef echter
behouden.
In de jaren '70 en '80 werd de melk
productie gestopt en overgeplaatst
naar elders.
De fabriek werd herbestemd tot kaas
makerij.
Princenhage wil kost wat kost haar
schoorsteen behouden. De monumen-
tengroep K.K.P. (Kontact Kommissie
Princenhage) en de Landelijke
Vereniging Monumentenbescherming
Heemschut spannen zich daarom
samen in om de schoorsteen te behou
den. Het voorstel aan de gemeente is
om de schoorsteen op een rond plein
tje midden in de nieuwe op de locatie
van de fabriek te bouwen woonwijk te
bewaren als een blijvende herinnering
aan Princenhaags industrieel verleden.
De K.K.P. is bereid de schoorsteen
mede te adopteren, zodat ze tot in
lengte van dagen onderhouden kan
worden.
Stedebouwkundig kan de schoorsteen
als een soort 'Follie', een bezienswaar
digheid, een markant baken en
herkenningspunt in dit deel van
Princenhage fungeren. In groter
verband is de schoorsteen van belang
als industrieel erfgoed voor heel Breda,
zeker nu er nog maar enkele schoor
stenen in de stad zijn overgebleven.
De Bond Heemschut zou het bijzon
der betreuren als deze ook weer onder
de slopershamer zou verdwijnen.
Gerda Ackermans is kunsthistorica en
PR-medewerkster voor Heemschut
Noord-Brabant.
Berlicum - Heemschut is blij met
de herziening van de plannen voor
uitbreiding van de Hervormde Kerk.
In juni sprak de Bond in een brief aan
B en W nog zijn verontrusting uit. De
nieuwe plannen geven echter blijk van
een zeer bescheiden maar eigentijdse
visie. Door de beperkte omvang van
de toe te voegen bouwelementen zal
het contrast tussen de bestaande en
nieuwe delen aanvaardbaar blijken. Dat
die nieuwe elementen uitgesproken
modern van vormgeving zijn, getuigt
van de tijd, waarin ze tot stand komen.
Wel meent Heemschut, dat de verbin
dingsgang tussen het gebouw met
consistorie en de nieuwe aanbouw een
teveel aan bouwmassa oplevert, die
bovendien niet harmonisch aansluit
op de overige bouwmassa.
Eindhoven - De dreigende sloop van
48 woningen in de omgeving van de
Kempensebaan roept bij Heemschut
verzet op.
Deze woningen staan op de gemeente
lijke monumentenlijst en zijn van grote
waarde voor de recente geschiedenis
van de stad. Toch wil de gemeente
meewerken aan sloop.
De huizen zijn gebouwd tijdens de
opbloei van de industrie in het begin
van deze eeuw. Zowel stedebouwkun
dig als architectonisch is de wijk repre
sentatief voor een belangrijke periode
van de Nederlandse architectuurge
schiedenis. Het werk van architect
Kooken uit 1921 is het beste wat op
dit gebied in Eindhoven tot stand is
gekomen en waarvan al veel te veel
aan sloop is prijs gegeven.
Groningen - De gemeente Groningen
bracht een nieuwe monumentennota
uit: 'Van ethiek naar strategie'.
Uiteraard is deze nota in de Provinciale
Commissie van Heemschut Groningen
becommentarieerd. De nota is dege
lijk waar het gaat om taak en motive
ring van dè overheid met betrekking
tot het omgaan met het gebouwde
erfgoed. De aandacht in de nota voor
de noodzakelijke integratie van monu
mentenzorg in ruimtelijke ordening
en de zorg om kwaliteit van de
gebouwde omgeving spreken aan.
Zorg blijft er echter op de volgende
punten. Hoe gaat het beleid met de
nota om? Al sinds het begin van de
jaren tachtig wordt van het bestem
mingsplan-binnenstad bij herhaling
afgeweken, zonder zwaarwegende
argumenten. Tevens wordt in de nota
teveel de nadruk gelegd op de nood
zaak van flexibiliteit binnen het
beschermd stadsgezicht, met als
gevaar dat het beschermingsbelang al
te licht kan worden gebruskeerd. De
stad wordt vooral als permanent
veranderend fenomeen gezien, terwijl
de cultuurhistorische continuïteit en
het risico van wijzigingen niet als
wezenlijke factoren worden vermeld.
Typerend is in dit verband een zin uit
de nota, in het hoofdstuk waarin de
visie op de stad wordt weergegeven:
'De stad is een mierenhoop vol tegen
strijdige belangen, een levend artefact,
het resultaat van een bij uitstek dyna
misch proces.'
De Groningse monumentennota is
aan te vragen(f 5,00) bij de dienst
Ruimtelijke Ordening en Economische
Zaken van de Gemeente Groningen,
postbus 7081,9701JB Groningen,
telefoonnummer 050 - 672092. Op dit
laatste nummer ook meer informatie.
Saskia Simon
Heemschut Groningen
Giessenlanden - Heemschut Zuid-
Holland heeft het gemeentebestuur
attent gemaakt op de waarde van het
laatst overgebleven rijksmonument in
Arkel aan Schoolstraat 18. De boerde
rij waar het hier om gaat, daterend uit
de late achttiende- of vroege negen
tiende eeuw, dreigde in het kader van
een bestemmingsplanwijziging het
veld te moeten ruimen voor een
verkeersweg. Die wijziging is inmid
dels van de baan. Het gebouw verkeert
in niet al te beste staat van onderhoud.
Het wachten is dan ook op verkoop
door de huidige eigenaar aan een van
de gegadigden die zich voor koop en
restauratie gemeld hebben.
Sassenheim - In het kader van de
herontwikkeling van het kern-winkel
gebied in de gemeente Sassenheim
dreigt een aantrekkelijk voormalig
schoolgebouw uit het begin van deze
eeuw gesloopt te worden.
Het gaat hier om een in goede staat
verkerend hoekpand met een aantrek
kelijke vormgeving dat, naar de
mening van Heemschut, met enig
denkwerk en goede wil juist uitstekend
in de plannen ingepast kan worden.
De gemeente is in ieder geval voorne
mens de beeldkwaliteit(en) van het
