Eén van de fraaie gietijzeren pilaren in het pand.
moeten alleen voldoende gegevens
verzamelen om een pand op de
gemeentelijke lijst te krijgen.'
Voordat tot een voordracht wordt
besloten, discussieert de taakgroep
daarover aan de hand van zeven crite
ria: de herinneringswaarde van een
object, de esthetische waarde, de zeld-
zaamheidswaarde, de wetenschappe
lijke waarde, de educatieve waarde en
tenslotte de gebruiks- en/of economi
sche waarde. 'Dat laatste element is
zeker niet het minst belangrijke',
verklaart Verbeek.
'Als panden leeg blijven staan omdat
niemand ze kan gebruiken, worden ze
er niet beter van.' Soms komt de taak
groep tot de conclusie dat een pand
niet voor een voordracht in aanmer
king komt. Het verrichte werk is dan
toch niet voor niets geweest, want alle
onderzoeksresultaten worden gepubli
ceerd in het periodiek van Stiel.
Salzmann: 'Op die manier maak je
het resultaat van je onderzoek voor
een bredere groep belangstellenden
toegankelijk. Het feit dat een pand
om wat voor reden dan ook geen
monumentale waarde heeft, wil nog
niet zeggen dat de bewoningsgeschie-
denis niet interessant zou kunnen zijn.'
Als de taakgroep tot een voordracht
bij de monumentencommissie besluit,
kan deze verschillende dingen doen:
een aanvraag niet in behandeling
nemen, een negatief oordeel vellen, of
een aanvraag overnemen en besluiten
aanvullend onderzoek te doen.
'Onderzoek bij het kadaster bijvoor
beeld kost geld en dat hebben wij niet',
zegt Kroef. 'In feite doen wij toch al
veel onbetaald onderzoekswerk dat de
gemeente eigenlijk zelf zou moeten
doen, maar waar ze door tijd- en geld
gebrek niet aan toekomt.'
Gebouw Sijthoff
Slechts incidenteel neemt de GMC
een voorstel niet over. Dat gebeurde
aanvankelijk bij het pand van de voor
malige uitgeverij Sijthoff aan de
Doezastraat. Enige jaren geleden
droeg de taakgroep dit in 1908 voor
het Leidsch Dagblad gebouwde pand
voor, maar de monumentencommissie
wilde die aanvraag niet in behandeling
nemen. Volgens haar was de ingangs
partij van het pand bij een latere
verbouwing zodanig aangetast,
dat die het hele complex verknoeide.
Marja Kroef: 'Een architect binnen
de taakgroep vond juist dat die
aanbouw een storend element in het
oorspronkelijke ontwerp verhulde.
Bovendien is die aanbouw er als het
ware tegen
"aangeplakt", waardoor de oorspron
kelijke toestand weer is te herstellen.
Een tweede belangrijk argument van
ons was dat het pand belangrijk is,
omdat opdrachtgever Sijthoff en
zijn bedrijf van groot belang waren
voor de grafische industrie in Leiden.
Uiteindelijk besloot na jaren discussie
de monumentencommissie onze voor
dracht toch over te nemen.' Het pand
wordt overigens niet direct bedreigd.
Kroef: 'Er zitten nu een makelaardij
en een bank in, maar je weet nooit
wat die gaan doen.'
Het pand Lange Mare 60 is een
goed voorbeeld van een voordracht
die een warm onthaal van de GMC
kreeg. Aanvankelijk droeg de taak
groep alleen het pand op nummer 60
voor, omdat zij dit een mooi voorbeeld
vond van een gaaf bewaard 19de eeuws
pakhuis. (Momenteel in gebruik als
restaurant). Aanvullend onderzoek
van de gemeente leidde ertoe dat
uiteindelijk ook het naastgelegen
pand op de monumentenlijst wordt
geplaatst, omdat het onder één kap
bleek te zijn gebouwd met nummer 60.
De monumentencommissie breidde
dus de voordracht zelfs uit.
STIEL blijft nodig
Over de toekomst van de taakgroep is
nog geen duidelijkheid. De belangrijk
ste monumenten in de Leidse binnen
stad (binnen de Singels) zijn inmiddels
beschermd, maar daarbuiten wacht
nog veel werk. 'We moeten bekijken
of we de restlijst binnen de Singels
gaan afwerken, maar dat betekent
waarschijnlijk werken met de tweede
garnituur', constateert Verbeek. Een
grootschalige inventarisatie buiten de
binnenstad lijkt hem moeilijk haal
baar. 'Het blijft vrijwilligerswerk. We
hebben goed opgeleide mensen, maar
die hebben haast allemaal een baan. In
het begin werkten we veel met studen
ten, maar die vertrekken weer na
verloop van tijd.'
Hoewel de Gemeentelijke
Monumenten Commissie in de afge
lopen jaren meer oog heeft gekregen
voor objecten van bedrijf en techniek,
zou opheffing van de taakgroep selec
tie prematuur zijn, meent Verbeek.
De in het verleden soms wat moei
zame verhouding met die commissie
benadert hij dan ook omzichtig. 'Laat
ik het voorzichtig formuleren', zegt
hij. 'De relatie met de monumenten
commissie is steeds beter geworden,
maar aan ons bestaansrecht hoeft nog
niemand te twijfelen.'
Ericjan Weterings is medewerker van de
Stichting Leids Industrieel Erfgoed
(STIEL).
35
