Het mausoleum van Jan Hessing in Agra
Strijder voor vorst Sindiah bracht het tot gouverneur van Agra in India
OLGAVAN DER KLOOSTER
India kent geen grafcultuur. De Hindoestanen verbrandden hun doden
en wierpen die vervolgens in de Ganges. Toch zijn er hier en daar
grafmonumenten van vreemdelingen te vinden. Praalgraven van
VOC-mensen zoals dat van Dirck van Adrichem in Surat uit de 17de
eeuw en graven van VOC-mensen bij Ahmadabat. Heel bijzonder is het
grafmonument van Jan Hessing, een Nederlander, die niets met de Verenigde
Oostindische Compagnie te maken had.
Grafmonument van Jan Hessing. (dia van M.M. Bakker).
Kaas
Bijzondere architectuur
Het mausoleum van Hessing in Agra
(noord-India) is in ons land vrijwel
niet bekend. De toerist bezoekt er
meestal de Taj Mahal - het wereldbe
roemde grafmonument voor Mumtaz-
i-Mahal, de vrouw van Sjah Jahan - en
het Rode Fort, een gefortificeerd
paleizencomplex, op de heuvels van
Agra. Beide monumenten dateren uit
de tijd van de Mogols. Het mausoleum
van Jan Hessing uit 1803 is minder
imposant maar zeker niet minder inte
ressant, voor Nederlanders althans.
Het is, voor zover ik weet, het grootste
grafmonument ooit voor een
Nederlander opgericht.
Jan Hessing werd in 1740 in Utrecht
geboren. Op zesentwintig- jarige leef
tijd verliet hij Nederland. Niet om
zich verdienstelijk te maken voor de
Verenigde Oostindische Compagnie;
Hessing meldde zich als beroepsmili
tair bij een Indiaas leger. India was
toen nog geen Engelse kolonie en de
Indiase vorsten bestreden elkaar.
In onderlinge oorlogen trokken zij
Europese beroepsmilitairen aan om
hun soldaten te trainen. Een aantal
van deze Europeanen, zoals generaal
Benoit De Boigne, maakte furore. In de
tweede helft van de 18de eeuw intro
duceerde hij westerse gevechtstech
nieken waarop de aartsvijand van
Mahdaji Sindia - zijn opdrachtgever -
geen antwoord wist en het hazepad
koos. Sindia's rijk groeide, de ster van
De Boigne steeg. Ookjan Hessing,
kapitein onder generaal De Benoit,
maakte carrière. In 1798 werd hij
benoemd tot kolonel in het leger van
de Maharajah Dowlut Row Sindiah en
kort daarop ook tot gouverneur van de
stad Agra en het Rode Fort. Niet
onverdienstelijk voor een Nederlander,
maar toch is er welhaast niets in de
Nederlandse geschiedenis over te
lezen.
De Engelsen weten meer en schreven
over hem, zoals LordMetcalfe, een
diplomaat die hem in 1801 opzocht. In
zijn memoires beschrijft hij een infor
meel ochtendontbijtje dat hij met Jan
Hessing 'that fine old Dutchman,
covered with wounds received in war,
spending a well-earned fortune in the
Fort of Agra' nuttigde:
'I breakfasted by invitation with the
Dutch Commandant, Colonel John
Hessing. The breakfast consisted of
rice and eggs, bread-and-butter, cakes
of all kinds, pancakes, and a number of
dishes which have escaped my recol-
lection, amongst others I have forgot-
ten to enumerate cheese The
Dutchman was as polite as a
Dutchman could be.'
Hessing stierf op 21 juli 1803 op 63-
jarige leeftijd. Kort daarop viel het
Fort in handen van de Engelsen. Zijn
zoon, kolonel George Hessing, kon dat
niet verhoeden omdat hij door zijn
eigen soldaten gevangen was gezet.
Op de katholieke begraafplaats in
Agra richtte zijn vrouw An een mauso
leum voor hem op. An was overigens
de schoonzuster van De Benoit's
opvolger: generaal Perron.
De architectuur van dit grafmonu
ment is heel bijzonder. Het is geïnspi
reerd op de architectuur van de Taj
Mahal: het praalgraf voor Mumtaz-i-
Mahal. Hessing kon dit magnifieke
monument van blank marmer, een
sprookje bij het licht van de onder
gaande zon, dagelijks vanuit het Fort
aan de overkant van de rivier zien
liggen. Ook in zijn tijd werd de Taj
Mahal uit de 17de eeuw beschouwd als
het meest prestigieuze dat de Groot-
Mogol Sjah Jahan ooit bouwde. Het
mausoleum van Hessing uit 1803 is
lang niet zo imposant: het is veel
kleiner en het is opgetrokken uit
gewone rode zandsteen maar de basis
vorm is dezelfde. Het ziet eruit als een
'paleis met meerdere vertrekken om
in te wonen'. Het heeft een vierkant
grondplan - ongeveer 10 bij 10 meter -
en het bestaat uit een ondergrondse
verdieping, de begane grond, een
eerste verdieping en een koepel. Het
is volkomen symmetrisch. Elke hoek
19
