Het rijke culturele erfgoed
van Groningen
Een blik vooruit op excursie Landelijke Heemschutdag
SASKIASIMON
Op een mooie zomeravond vertrekt de excursiecommissie van Heemschut met
de personenwagen vanuit de stad Groningen om de route uit te proberen van
de excursie van de Landelijke Heemschutdag op 30 september a.s.
werd de vrome Bedumer Walfrid door
de Noormannen vermoord. Rondom
zijn graf begonnen toen al gauw
wonderen te gebeuren.
In deze streek waren trouwens veel
kloosters te vinden. In Thesinge zijn
nog restanten te vinden, Sint Armen
had ooit een klooster en de gemeente
Ten Boer had er zelfs vier. De kloos
ters hebben in de provincie Groningen
een belangrijke rol gespeeld bij de
bedijkingen en landaanwinningen.
De N46 wordt verlaten, we besluiten
voor een kleine pauze bij een kennis
langs te gaan in Huizinge. Op de
monumentale boerderij Melkema in
dit dorp woonde de familie Huizinga,
de voorvaderen van Johan "Herfsttij
der Middeleeuwen' Huizinga.
Van de grote weg af begint Groningen
pas echt. We komen terecht in een
idyllisch decor, smalle straatjes, lage
woninkjes. Hoogteverschillen tussen
het dorp en de omgeving tonen aan
dat we op een wierde zijn. Links en
rechts zijn mensen in hun tuintje
bezig, alles groeit en bloeit uitbundig.
Onze kennis woont in een 18de
eeuwse pastorie, en hij bewoont
het huis met alle respect. De kamers
TÏEDUM
Afbeelding van de Walfriduskerk in Bedumbegin
17de eeuw, op zilveren nachtmaals-schotel.
Vanaf de A-kerk verlaten we de stad
via de Westerhaven en de
Friesestraatweg. De twee delen van de
gedempte Westerhaven worden als
parkeerruimte gebruikt. De open
ruimte die de haven eens vormde in de
stad, blijft op deze wijze bestaan. Maar
de plannen van de gemeente om hier
een winkel- annex appartementen
complex met parkeergarage te gaan
bouwen, nemen steeds duidelijker
vormen aan en zullen, bij verwezenlij
king, het historisch-ruimtelijke karak
ter van deze plek teniet doen. De
Westerhaven is belangrijk geweest
voor de ontwikkeling van de handel in
Groningen, en vanaf deze plek
vertrokken de trekschuiten richting
Friesland, over het Hoendiep.
Bij Noorderhoogebrug passeren we
het Van Starkenborghkanaal. Hier
staat de hoogste molen van de provin
cie, de Wilhelmina.
In 1880 stonden er meer dan 1000
windmolens in de provincie, nu zijn
het er nog maar 83
Walfrid
Voortgaande over de N46 zien we van
een afstand Bedum liggen, met zijn
mooie silhouet met 3 kerktorens. De
scheve toren is die van de
Walfriduskerk. De oorspronkelijke
middeleeuwse kruiskerk die hier stond
was een bedevaartsoord voor
pelgrims. Omstreeks het jaar 1000
hebben nog de oorspronkelijke vorm,
de 80 centimeter dikke achtermuur is
intact. We zien geen centrale verwar
ming, geen inbouwkeuken, wel hele
oude balken en oorspronkelijke
plavuizen op de vloer.
Bijen
Na de rust gaat het verder richting
Stedum en Loppersum. Onderweg
ontmoeten we een imker die een
zwerm bijen van een boomtak in een
korf probeert te krijgen. De boom
staat langs de weg bij een grote boer
derij, een van de vele grote boerde
rijen van het kop-hals-romp type, die
we in dit deel van Groningen regelma
tig aantreffen. De boer en zijn echtge
note harken de voortuin aan, de kinde
ren rollen over het gras en de
St.Bernardhond doet zijn behoefte.
Als de imker begint te schudden, gaat
aller aandacht naar de bijen. De leden
van de excursiecommissie moeten
hard lopen, wanneer ze vervolgens
nagezeten en gestoken worden door
de razende insecten.
In de buurt van Stedum bevindt zich
de Laan van Nittersum, die herinnert
aan de borg Nittersum waar de familie
Clant woonde. Van de meer dan 100
borgen die Groningen had, zijn er
maar een handvol over. Maar we
weten nog waar de oude borgterreinen
zijn, veelal is dat ook nog zichtbaar in
het landschap. Op de plaats van de
oude borgen zijn vaak boerderijen
gebouwd. Grachten, singels, lanen en
zwaar geboomte vertellen dan van het
borgverleden.
Loppersum
Loppersum is het volgende dorp op
onze route, hier zullen we op 30
september de kerk bezoeken en
lunchen in Hotel Spoorzicht.
Loppersum oogt welvarend.
Omstreeks 1870/1880 beleefde men
hier de 'champagnejaren', in de graan-
Kanontoren van de borg Ewsum, gebouwd in 1472
(foto's coll.Noordelijk Scheepvaartmuseum, Groningen).
