Monumentenbeleid in Eemsmond
en Loppersum
Om met de deur in huis te vallenna bijna tien jaar gedecentraliseerde
monumentenzorg is het monumentenbeleid in kleinere gemeenten als
Eemsmond en Loppersum niet of nauwelijks van de grond gekomen. Erg
vreemd is dat nieter zijn genoeg redenen hiervoor aan te geven.
MATH BERKERS
Paardetil over de Westerwijtwerdermaar.
Zowel de gemeente Eemsmond als de
gemeente Loppersum zijn pas vijf jaar
geleden door een gemeentelijke herin
deling ontstaan. Allebei hebben ze een
restauratie-budget dat ergens ligt
tussen de een en de twee ton. En wat
kun je daar mee doen? De gemeente
Eemsmond heeft enkele orgels in haar
Monumentenbestand waar alle geld
naar toe gaat en in Loppersum is het
meeste geld gereserveerd voor de
restauratie van de kerken. Nog een
belangrijk argument: monumenten
zorg is slechts een heel beperkt onder
deel van het takenpakket van de desbe
treffende ambtenaren. Het is een van
de vele dingen die ook gedaan moeten
worden. Het gevolg hiervan is dat er
nauwelijks beleid ontwikkeld wordt en
dat de gemeentelijke monumenten
zorg vooral een administratieve
aangelegenheid is: het maken van de
meerjarenrestauratieprogramma's.
Bijna geen enkele Groningse
gemeente heeft een eigen
Monumentencommissie. Als provin
ciale monumentencommissie functio
neert Welstandszorg Groningen. Ook
hierdoor is er weinig reden om zelf
een monumentenbeleid op te zetten.
En als laatste, zeker niet van onderge
schikt belang: monumentenzorg is
geen onderwerp waar politiek mee te
scoren valt. Ook door de desbe
treffende wethouders wordt monu
mentenzorg toch vaak stiefmoederlijk
behandeld.
Wordt er op gemeentelijk niveau dan
helemaal geen beleid gevoerd? Dat is
nu ook weer niet waar. Met name in de
gemeente Loppersum beseft men dat
een gemeente ook zelf initiatief kan
nemen. Toen Loppersum nog een
zelfstandige gemeente was leefde sterk
het idee om een eigen gemeentelijke
monumentenlijst samen te stellen. Op
advies van Welstandszorg zijn toen
voor enkele kernen beeldkwaliteit
plannen gemaakt. Niet veel later
startte het Monumenten
Inventarisatie Project; hierdoor raakte
het samenstellen van een gemeente
lijke monumentenlijst weer in het
slop. De gemeente Eemsmond heeft
ook geen gemeentelijke monumen
tenlijst. Wel is een deel van het dorp
Warffum aangewezen als beschermd
dorpsgezicht.
Dit wil alles niet zeggen dat de
gemeenten negatief staan tegenover
monumentenzorg: zo heeft de
gemeente Eemsmond onlangs nog
geprobeerd een boerderij, een
Rijksmonument, boerderij Bokje te
Uithuizen, van een gewisse sloop te
redden. Over deze boerderij leest u
elders in dit nummer.
Sarrieshut
Toevallig is in allebei de gemeenten
nog niet zolang geleden een 'sarries
hut' gerestaureerd. In het begin van de
17de eeuw hadden de Staten van Stad
en Ommeland een provinciale belas
ting ingesteld op granen. Granen
mochten alleen gemalen worden als er
belasting over betaald was. Deze belas
ting werd geïnd door de 'Chercher'.
Iedere molenaar was verplicht om bij
zijn molen voor deze 'Chercher', een
naam die in later tijd verbasterde tot
'Sarries', een verblijf te bouwen: een
sarrieshut.
De sarrieshut bij het dorp 't Zandt in
de gemeente Loppersum is gerestau
reerd door de Stichting
Woonhuismonument op een manier
zoals we van haar gewend zijn: het
pandje is zo nauwkeurig mogelijk
gereconstrueerd. De oorspronkelijke
raamvormen zijn weer aangebracht en
een verdwenen beddewand is terugge
plaatst. De vloeren zijn belegd met
oude geglazuurde plavuizen. Het
pandje staat nu nog leeg maar het is de
bedoeling om er exposities in te gaan
houden.
De hut in Uithuizen, gemeente
Eemsmond, is in gebruik als V.V.V.-
kantoor. Het gebouwtje is door de
gemeente wel erg rücksichtlos geres
taureerd en deels herbouwd. Het is
overigens bijzonder dat de molen er
nog naast staat. Deze is tegelijk met de
sarrieshut gerestaureerd.
Ronduit vreemd is het dat de gemeen
ten totaal verschillend oordelen over
de afronding van het Monumenten
Selectie Project. De heer G. Meijlink
van de gemeente Loppersum verwacht
dat de meeste eigenaren geen bezwaar
zullen maken tegen de aanwijzing van
hun pand tot monument. De ervarin
gen in Eemsmond van de heren
S.J.B. Klein en jR. Gerritsen zijn een
stuk slechter: eigenaren blijken huive
rig te zijn en weigeren regelmatig om
de MSP-onderzoekers toe laten in hun
pand.
Paardetil
In Loppersum heeft hetMSP-project
al haar eerste succes geboekt: over de
Westerwijtwerdermaar, ten zuiden
van Stedum, ligt een totaal vervallen
paardetil, een bruggetje voor paarden.
Paardetillen stammen uit de tijd van
16
