Bi
Boeken
BOEKEN OVER HAARLEM
Anne-Marieten Cate
Ter gelegenheid van het 750jarig bestaan van Haarlem verschenen er
tientallen boeken en in de rest van dit jaar zullen er nog ettelijke verschijnen.
Rond de Open Monumentendagendie dit jaar uitbundiger dan voorheen
georganiseerd gaan wordenkan men ook nog een aantal tegemoet zien.
OVER
Haarlem EN
OMGEVING
Schuwe* Go
Vicit Vim Virtus
De stad Haarlem wordt geëerd met
het deugdelijk boekwerk Deugd boven
geweld; een geschiedenis van Haarlem.
1245-1995, onder redactie van G.F.
van der Ree-Scholtens met medewer
king van een groot aantal auteurs.
Overzichtelijk wordt de geschiedenis
van Haarlem verteld vanaf de 10de
eeuw, de eerste vermelding, tot
vandaag de dag. Het initiatief tot deze
uitgave, een nieuwe 'totaalgeschiede
nis' van de stad werd genomen door de
Historische Werkgroep Haarlem en
het gemeentearchief. De uitzonder
lijke culturele bloei in de 16de en 17de
eeuw vormde het uitgangspunt. Het
boek is opgedeeld in vier tijdvakken,
die elk weer onderverdeeld zijn in zes
aandachtsgebieden, geschreven door
verschillende deskundigen, te veel om
op te noemen. Door deze aanpak kan
men makkelijke keuzes maken; inte
ressegebieden selecteren en afzonder
lijke hoofdstukken lezen, want 'Deugd
boven geweldis een enorme pil.
Tot slot bevindt zich in het boek een
zeer uitgebreide bibliografie, bijgewerkt
tot 31 december 1994, van de hand van
A.G. van der Steur. Deze prachtige
uitgave bevat vele kaarten en afbeeldin
gen, waarvan een groot aantal in kleur.
Hilversum, Verloren, 1994. 690p.
ISBN 90.6550.504.0 Prijs f75,-
Architectuurgidsen
Sch'uyt Co is een uitgeverij die vooral
boeken uitgeeft over Haarlem en
omstreken. Bekend is de Haerlemia-
reeks met uitgaven over de buiten
plaatsen Hartenlust en Paviljoen
Welgelegen, Haarlemmerhout-400jaar
enz. Inmiddels is de serie uitgegroeid
tot een tiental titels.
Schuyt geeft ook de resultaten van
onderzoek uit van de Werkgroep
Architectuur Haarlem. 'Architectuur
gids Haarlem onder redactie van Piet
Roos, Bart Uittenhout en Wim de Wagt
verscheen in 1992 en geeft een korte
beschrijving, literatuurverwijzing, foto
en soms plattegrond van 189 objecten
in chronologische volgorde. Van de
Amsterdamse Poort uit 13 5 5 tot en
met het hellende flatgebouw van
Koen van Velsen uit 1991/2 aan de
Solidarnoscstraat in de Zuiderpolder.
Uiteraard is er een hoofdstuk gewijd
aan de stedebuwkundige ontwikkeling
van Haarlem.
Haarlem, 1992,159 p. ISBN 90
6097.310.9 Prijs f39,50
In dezelfde serie verscheen 'Het
winkelgezicht van Haarlem', waaraan
Loes Vroom elders in dit nummer
uitvoeriger aandacht besteedt.
In het kader van het jubileumjaar
verscheen als eerste uitgave 'Haarlem
in uitvoering; foto's gemaakt in opdracht
van Openbare Werken Haarlem 1900-
1940' door Bart Uittenho'ut en Jos
Fielmich. Het is een fotografisch
verslag van de projecten die vanaf het
begin van deze eeuw door openbare
werken zijn uitgevoerd. Openbare
werken bezit een grote collectie foto's
van Haarlem die een goed beeld geven
van veranderend Haarlem in de
periode 1900-1940. Gemeentewerken
fotografeerde de betreffende bouw
plaats voorafgaande aan de bouw,
tijdens de bouw en na oplevering. Het
eerste hoofdstuk vertelt de geschiede
nis, van de stadsfabriekin de middel
eeuwen tot en met Gemeentewerken
anno 1994. De foto's zijn stuk voor
stuk van uitzonderlijke kwaliteit en
vooral de foto's tijdens de werkzaam
heden wanneer werknemers en
opzichters half poserend in de lens
kijken zijn indrukwekkend. Tussen
de foto's door korte bijdragen over
(stads)architecten, het fotoarchief en
de bedrijfsfotograaf (sedert 1972 is dat
de medesamensteller van deze uitgave
Jos Fielmich) en Haarlemse bruggen.
Een indrukwekkende uitgave met
grote foto's (bijna A4-formaat), uiter
aard zwart-wit.
Haarlem., 1994. 128p. ISBN90
6097.383.6 Prijs f49,50
J.B. van Lochem
Journalist en kunsthistoricus
Wim. de Wagt, die ook regelmatig voor
Heemschut schrijft, verrichtte jaren
lang onderzoek naar de Haarlemse
architect Han van Lochem Een deel
van het oeuvre van de architect stelde
hij te boek in: 'Van. Lochem. 1881-1940;
beelding van levenshouding; landhuizen
en woningbouwprojecten. 'Tot half mei
was er in Haarlem tevens een tentoon
stelling aan het werk van Van Lochem
gewijd. De socialist Van Lochem trok
uit idealisme in 1926 zelfs naar de
Sovjet Unie (Kemerovo), waar hij
enkele woningen en een school
bouwde. Hij kwam echter een jaar
later teleurgesteld terug en stortte
zich in een nieuwe stijl, Het Nieuwe
Bouwen. Voor die tijd bouwde hij
landhuizen, villa's en woningen in
een keur van stijlen, van Frank Lloyd
Wright's invloed tot de Hollandse
plattelandsstijl.
Via gesprekken met familieleden,
opdrachtgevers, bewoners en briefwis
selingen, waaruit uitvoerig geciteerd
wordt, beschrijft De Wagt leven en
werk van Han van Lochem en
probeert het belang van de relatie
tussen opdrachtgever en architect aan
te tonen. Tussen de regels door komt
men veel te weten, maar een duidelijke
en overzichtelijke biografie van Van
Lochem ontbreekt in het boek. Hij
beschrijft een vijftal woonhuizen en
Tuinwijk-Zuid en legt relaties naar
ander werk. De verschillende hoofd
stukken lezen door de vele citaten als
een roman omdat de uitwijdingen zo
uitvoerig zijn.
Van Lochem ontwierp ook meubilair,
die hij bij de Haarlemse firma Van
Zutphen liet uitvoeren. Hij trok regel
matig kunstenaars aan voor het deco
ratieve aspect, zowel voor het in- als
exterieur.
Het boek is zorgvuldig uitgegeven
met veel afbeeldingen. Jaimmer genoeg
moet je voor het lezen van de bijschrif
ten het boek kantelen. De Wagt zou
nu echter het complete oeuvre van
Van Lochem moeten beschrijven
en de verschillende deelonderzoeken
bundelen. Niet in het boek, maar wel
op de tentoonstelling, waren bijvoor
beeld foto's en tekeningen te zien van
de electriciteitshuisjes (een aantal
werd onlangs gerestaureerd) die Van
Lochem ontwierp voor de PEN, het
electriciteitsbedrijf en het inmiddels
gesloopte Sportfondsenbad. Maar de
Wagt heeft in een interview in het
Haarlems Dagblad (7-4-1995) gezegd,
voorlopig te stoppen. In ieder geval
weten we weer meer over het werk van
Van Lochem, die vooral in Haarlem
en directe omgeving bouwde.
Haarlem., Schuyt Co. 1995. 368p
ISBN 90.6097.379.8 Prijs f59,50.
Haarlemse miniaturen
Een andere Haarlemse uitgever is
De Vrieseborch die de Haarlemse
Miniaturen uitgeeft. Inmiddels zijn er
