'Inde Toelast'
Cascorestauratie Jansstraat 64 voltooid
ANNE-MARIE TEN CATE
'Mijn hoofd houdt net een stoop, mijn buik een hele toelastleert een 11de
eeuws gezegde.*
Inde Toelast 1609staat er op de prachtige gevelsteen van het pand aan de
Jansstraat, die bij de laatste restauratie voorzichtig werd opgetoetst. Kocht
men er in de 17de eeuw wijn of bier nu kan men bij de huidige eigenaar
terecht voor de beoefening van karate, aikido of eenvoudig konditiegym.
Het bijzondere aan dit dubbel pand is dat, ondanks het feit dat het in de ruim
viereneenhalve eeuw wel 30 keer van eigenaar is veranderd, veel van het
oorspronkelijke karakter behouden is.
..•-.'DÈSaS;.
gaössLjoraïï
JM'tïÜSl'iSi
CSpaEÉsÊil
De fraaie gevelsteen van het pand aan de Jansstraat (foto Jos Fielmich).
Tegenover de rechtbank en vlak bij
Grote Markt en Bavo neemt Jansstraat
64 een prominente plaats in. Een
opvallende gevel bestaande uit een
mooi uitgedost woonhuis en een
eenvoudiger pand met een lijstgevel
ernaast, dat vroeger als pakhuis annex
woning dienst deed. Elet vroeg 17de
eeuwse complex heeft een aantal
verbouwingen doorstaan. Het
rechter gedeelte, het woonhuis, in de
Hollandse renaissance stijl met gevel
steen, spekstenen, leeuwenmaskers en
versierde kraagstenen, was in het
verleden zeker met een rijkversierde
trapgevel getooid. Deze is vervangen
door de eenvoudiger klokgevel. En
ook de benedenverdieping, die opge
trokken is uit een donkerder rode
baksteen zal in de loop van de eeuwen
veranderd zijn. Wonderlijk is dat de
renaissance middenpartij ongeschon
den bleef. Deze helt, zoals gebruike
lijk, naar voren. De fraaie ontlastings-
bogen boven de vensters worden
opgevangen door kraagstenen in de
vorm van leeuwen- en vrouwenkopjes.
De gevelsteen wordt geflankeerd door
leeuwenmaskers.
Het pand heeft nog de oorspronkelijke
gewelfde kelders.
Bewoners
Ten behoeve van het bouwhistorisch
archief van Jansstraat 64 heeft de heer
W. C.Heijer van het bureau
Monumentenbeleid historisch onder
zoek verricht in huur- en verpon-
dingsregisters, notariële archieven,
telefoonboeken enz. De eigenaren,
huurders en bewoners zijn bekend
vanafhet jaar van de bouw, 1609. In
het pand hangt een bord met alle
bewoners tot 1972.
Het rechter huis werd gebouwd door
Jan Egberts, van beroep 'glaesemacker';
het linker huis was in het bezit van
Hans Salomonsz.van beroep wijn
tapper, die het waarschijnlijk heeft
verkocht aan zijn buurman. Al in de
17de eeuw werd het complex veel
vuldig verkocht en dat bleef zo. De
aankoopprijzen schommelen enorm.
In 1722 brengt het f 1360 op, in 1726
f4200, in 1728 daalt de prijs naar
f3625, in 1733 wederom f4700 en in
1755 is de prijs weer gedaald naar f2575.
Nicolaes den Otter, kocht het huis in
1733 en hij heeft waarschijnlijk de
klokgevel laten aanbrengen en ook het
interieur verfraaid. Een veilconditie
uit 1755 omschrijft het huis namelijk
als volgt:een groot, schoon, sterk en
werldoortimmerd huijs en erve voor
zien met een mooij voorhuijs een fraije
zijkamer met een dito grooter kamer
daer agter met een porte brisé die beijde
behangen zijn ten eijnde de gang, een
breed portael, waer in diverse fraaije
kassen, groote luchtige plaets secreet
twee pompen etc kookkeuken met
fornuijsen etc diverse andere beneden
en boven vertrekken ld eer- turf en
andere zolders een extra groote en
een dito kleijnder kelder compleet
voor een wijnverkooper etc doorgaens
het geheele huijs met alle vereischte
commoditeijten voorzien'. De geluk
kige koper van dit huijs is mr Gijsbert
Adriaen Patijn, een man van aanzien,
lid van de raad en oud-schepen. Hij
verkocht het echter ruim tien jaar later
al weer. Ook daarna veranderde het
huis nog menig keer van eigenaar. De
prijzen blijven schommelen tussen
f 1600 en f6700 bij een veiling van
een failliete boedel in 1916, waarna
het nog menig keer werd verkocht. In
het archief bevindt zich een bestekte
kening met beschrijving: 'Plan v/h
maken van eenige veranderingen aan
perceel Jansstraat', toen er van een
kantoor een verkoopruimte werd
gemaakt.
Bij het opstellen van de
Rijksmonumentenlijst in de jaren '60
werd het pand rijksmonument, inmid
dels is het eigendom van de gemeente
Haarlem. In 1967 kwam het weer in
particulier bezit. De huidige bewoners
hebben het pand sedert 1978 in eigen-
