Spoorweg Nijmegen-Kleve reactiveren
Een grensoverschrijdend toeristisch project
Op 1 juni 1991 werd de spoorweg tussen Nijmegen en het Duitse Kleef na
ruim, 12 5 jaar trouwe dienst buiten gebruik gesteld. Momenteel beijvert de
Internationale Belangengroep Spoorlijn Nijmegen-Kleve-Xanten zich voor
reactivering van deze lijn op basis van in eerste instantie toeristische
exploitatie.
VINCENT COLLETTE
Op 17 september 1863 vond de
oprichting plaats van de Nijmeegse
Spoorwegmaatschappij N.V. (NSM),
die in 1864/1865 een lijn vanaf
Nijmegen via Groesbeek tot aan de
Duitse grens bij Kranenburg liet
aanleggen. Voor het verdere traject
naar Kleve met als achterland het
Ruhrgebied droeg de Rheinische
Eisenbahn Gesellschaft (R.E.G.) zorg.
Zo kon Nijmegen eindelijk uit zijn
geïsoleerde positie in ruimtelijke en
economische zin geraken. Tot in de
19de eeuw namelijk moest deze Keizer
Karelstad als belangrijke vestingplaats
zijn vestingwerken behouden en
mocht geen aansluiting zoeken bij het
Nederlandse spoorwegennet. Die
koppeling zou pas in 1879 tot stand
komen met spoorlijnen naar onder
meer Arnhem en 's-Hertogenbosch.
Aanvankelijk diende een enkelspoor
tussen Nijmegen en Kleve voor het
vervoer van personen en goederen.
Vanaf 1911 betrof het een dubbel
spoor en vanaf 1961 weer een enkel-
spoor. Ten gevolge van de concurren
tie van trajecten zoals Arnhem-
Emmerich, de relatief hoge
grenstarieven en het toenemende
autobezit verminderde de belangstel
ling voor de lijn steeds meer. De
laatste eigenaren, de Nederlandse
Spoorwegen (N.S.) en de Deutsche
Bundesbahn, zagen tenslotte dan ook
van verdere exploitatie af. Op zaterdag
1 juni 1991 kon het publiek nog voor
de laatste maal meerijden in een extra
lange trein.
Fraaie route
Volgt men nu de nog volledig
bewaard gebleven spoorweg, dan
is het Nijmeegse station met zijn
verkeersplein (1954) van de hand van
architect Sybold van Ravensteyn het
vertrekpunt. Deze architect tekende
ook voor de ontwerpen van de stations
te 's-Hertogenbosch en Roosendaal.
Het Nijmeegse gebouw verving het
neogotische uit 1894 van C.H. Peters,
leerling van Dr. P.J.H. Cuypers, dat in
de oorlog verwoest werd. Karakteristiek
zijn de Italiaanse invloeden, die sterk
de vormgeving van middentoren en
pleingevels bepalen. Helaas werden
entree en hal in 1993 ingrijpend gewij
zigd door de architect Wienke Scheltens.
Vanaf de moderne stationshalte
Heyendaal, genoemd naar het nabu
rige landgoed Heyendaal met twee
villa's, gebouwen van de Katholieke
Universiteit Nijmegen en het
Academisch Ziekenhuis Nijmegen
St. Radboud, doorkruist het spoor een
fraai heuvellandschap De volgende
stop is Groesbeek, waar de oorspron
kelijke bebouwing in de kern veel te
lijden heeft gehad van oorlogsgeweld.
Onlangs moest daar een karakteristiek
café pal aan de spoorweg wijken voor
het nieuwe, nog in aanbouw zijnde
gemeentehuis.
Bedevaartsstadje Kranenburg
Na Groesbeek steekt men de grens
óver en volgt de route tussen de
Rijnvlakte en heuvels van onder meer
het immense Reichswald. Van het
cultuurhistorische verleden getuigen
de vele monumenten, die het gebied
daar rijk is. Het eerste Duitse station is
gelegen tegen de historische kern van
het oud bedevaartsstadje Kranenburg
met de katholieke parochiekerk van
Petrus en Paulus in gotische stijl en
restanten van de stadsomwalling. Het
gehele stationscomplex inclusief sein
palen en wissels van Kranenburg is
Deel van het Spoorwegstation met voorplein van Nijmegen (foto Vincent Collette).
