Monumentenstatus als belemmering
bij nieuwe doelstellingen
NS als zelfstandige onderneming
P.C. STULP
NS wordt een zelfstandige, commerciële onderneming, los van de overheid.
Voor velen een vreemd idee, het aangezicht van Nederland is nu eenmaal
vergroeid met de Nederlandse Spoorwegen. Nederlandsen kan het haast niet:
de trein als vanzelfsprekend element in het landschap, het station naast de
kerk als vast oriëntatiepunt in een stad. NS was dan ook, met de PTT, een
typisch staatsbedrijf. Dat gaat, net als bij de Koninklijke PTT Nederland,
veranderen. NS wordt financieel zelfstandig, de rijkssubsidie voor het
exploitatietekort gaat in een aantal jaren terug vanf450 miljoen naar
f 0,00. Wij moeten het zelf verdienen!
NS Stations
Mogelijkheden en uitdagingen
De klant wil niet wachten
NS kan niet wachten
Magna Plaza of Zonnestraal
20
NS wordt als een gewoon bedrijf zelf
verantwoordelijk voor een sluitende
exploitatie van reizigers- en goederen
vervoer, voor beheer en ontwikkeling
van gronden en voor de stations. Deze
vier commerciële kernfuncties worden
verzorgd door vier bedrijven: NS
Reizigers, NS Cargo, NS Vastgoed
en NS Stations.
NS Stations, de naam zegt het al, is de
werkmaatschappij die verantwoorde
lijk is voor het winstgevend ontwikke
len, beheren en exploiteren van alle
stations van Nederland. Onder een
station versta ik hier overigens een
locatie die nog steeds zijn oorspronke
lijke functie vervult, dus een plek waar
een trein stopt om reizigers in en uit te
laten stappen. Stations die geen
station meer zijn, maar nog wel een
gebouw op NS grond vallen onder de
verantwoordelijkheid van onze collega's
van NS Vastgoed. Ik beperk mij in het
navolgende tot de echte stations.
Echte stations zijn bijzondere plekken:
halteplaatsen van vervoerssystemen
(van simpele opstappunten tot uitge
breide knooppuntstations); service
centra en pleisterplaatsen voor de
gebruikers van die vervoerssystemen,
de reizigers; multifunctionele centra
in een stedelijke omgeving en natuur
lijk ook: markante bouwwerken,
monumenten en oriëntatiepunten
in de stad.
NS Stations is overtuigd van de moge
lijkheden van een rendabele exploita
tie van de stations. Er zijn maar weinig
plaatsen in Nederland waar elke dag
zoveel potentiële klanten komen als op
de stations.
NS Stations wil de service voor onze
klanten zodanig verbeteren, dat het
oponthoud op het station waarde
toevoegt aan de treinreis. NS Stations
wil stations maken tot prettige, veilige
en schone plekken waar klanten (reizi
gers en niet-reizigers) graag komen
en....(veel) geld uitgeven.
Hoe gaan we dat doen? Door van onze
stations te houden, door ze goed te
onderhouden, door ze schoon en
veilig te maken, en door elke hoek
ervan te benutten om het station
aantrekkelijker en nuttiger te maken
voor de treinreiziger, kortom er alles
aan te doen om te voorkomen dat een
station zijn oorspronkelijke functie
verliest of dat er delen van een station
moeten worden afgestoten omdat die
niet rendabel te maken zijn.
De mogelijkheden liggen er: met 366
stations, waaronder 175 locaties van
grote commerciële potentie, kan NS
Stations uitgroeien tot één van de
grotere retailorganisaties in Nederland.
Voor ieder station afzonderlijk gelden
eigen nieuwe mogelijkheden. Zij
zullen - net als de klanten - gekoes
terd worden. Zij mogen zich verheu
gen in de persoonlijke aandacht van de
28 Business managers van NS
Stations. Sommige Business managers
hebben één groot station, anderen
hebben een flink aantal kleinere
stations onder hun hoede. Deze
Business managers zijn mensen, zoals
ik met voorbeelden hoop duidelijk te
maken, die van hun stations houden en
oog hebben voor het unieke karakter
van hun stations. Een karakteristiek
station met allure levert immers een
belangrijke positieve bijdrage tot de
beeldvorming van NS en daarmee een
bijdrage tot de tevredenheid van onze
klanten.
De Business managers zijn ook verant
woordelijk voor de winstgevendheid
van hun stations. Daar kan een schoen
wringen met de monumentenstatus
van een station.
Niet zozeer op het vlak van respect
voor het gebouw en het eigen karakter
van het gebouw, dat is juist iets wat het
station in positieve zin onderscheidt
van kleurloze, nieuw uit de grond
gestampte winkelcentra. Dat is geld
waard.
Wél op het vlak van verbouwen en
herschikken van ruimtes op een
station om plaats te maken voor
nieuwe winkels en services voor de
treinreiziger. Dat moet snel gereali
seerd kunnen worden en even snel
weer kunnen worden aangepast, de
consumententrends en de veranderin
gen in de wensen van de klant volgen
elkaar immers in snel tempo op. Er is
dan geen tijd voor bureaucratische
stroperigheid en jarenlange procedu
res: de klant moet worden bediend
want er moet geld verdiend worden.
En dat geld moet nu verdiend worden.
Ik kan, denk ik, niet genoeg benadruk
ken hoe reëel de noodzaak voor NS is
om nu geld te gaan verdienen. Veel
mensen - ook mensen die bij NS
werken - denken nog steeds dat het
zo'n vaart niet zal lopen. Niets is
minder waar. In alle landen in Europa
worstelen overheden en spoorweg
maatschappijen met het realiseren van
de privatisering van hun spoorwegen.
De constructie die wij in Nederland
gekozen hebben, biedt perspectief
voor de toekomst, maar het is wel een
échte uitdaging. De overheid betaalde
tot nu bijna de helft van de werkelijke
kosten voor elk treinkaartje. NS
probeert het wegvallen van deze
bijdrage goed te maken door enerzijds
minder kosten te maken en anderzijds
hogere opbrengsten te realiseren. De
vermindering van kosten is bijvoor
beeld voelbaar in de afslanking van het
personeelsbestand met bijna 5.000
mensen. Het grote aantal personeels
leden - op dit moment circa 26.500 -
is verrassend genoeg niet eens de
grootste kostenpost voor NS. Onze
'hardware' in de vorm van treinen en
gebouwen, daar zitten de echte grote
kosten. Die moeten dus goed gemaakt
worden door meer opbrengsten te
genereren.
Een station is geen station meer als er
geen trein meer stopt. En dat is geen
zaak van de verre toekomst. Wanneer
NS er niet in slaagt om winst te gaan
