'Monumentenbeleid NS
weer op goede spoor'
Om op een stationslocatie, waar een nieuwe perronkap stralend staat te
pronken, een poging te wagen het negatieve NS -imago, dat we diep in ons
hart sloopgrage cidtuurbarbaren zijn, die altijd aan nieuwbouw de voorkeur
geven boven behoud, restauratie en herbestemming, te niet te doen, lijkt een
enigszins hachelijke onderneming. Toch wil ik uit tweeërlei oogpunt graag
deze poging wagen.
Op deze en de volgende pagina 's
de lezingen, die op de studiedag
Monumentenbeleid NS' werden
gehouden. In hetjuni-nummer
volgt een verslag van de discussie.
C. DOUMA
Gorinchem - Station
3
sgok. ,v.
Station Gorinchem: onnodig gesloopt.
'Bekeerling' Douma
In de eerste plaats omdat hier een
oprechte 'bekeerling' voor u staat, die
heel anders handelt met en denkt over
ons culturele erfgoed bij NS dan enige
decennia geleden:
Wanneer men mij in het begin van
de jaren zeventig op bovengenoemd
onderwerp aansprak, dan citeerde ik
met weinig overtuiging onze toenma
lige marketing-deskundigen dat 'op
bescherming van enige tientallen
stations op de Rijksmonumentenlijst
na, een sterk moderniserend en
springlevend NS-bedrijfvoor het
overige zijn 19de eeuwse jasje zo snel
mogelijk diende uit te trekken'. Vele
publikaties van mijn hand in die
periode wijzen sterk in die richting.
Het was een onverschilligheid ten
opzichte van de Nederlandse negen
tiende eeuwse architectuur, die aller
wegen in onze samenleving te bespeu
ren viel. En wie de plaatjes ziet van de
tien- en tientallen onnodig gesloopte
NS-stations uit die periode kan alleen
maar peinzen: 'hoe was het mogelijk?'
Al was het alleen maar vanuit de
gedachte aan de mogelijke verhuur
baarheid van leegstaande overtollig
heid, die in die periode nooit serieus
werd onderzocht, terwijl het nu een
commerciële doelstelling van onze
business-unit NS Stations is gewor
den....
Beleid volledig bijgesteld
Maar in de tweede plaats omdat er
sinds de jaren '80 sprake is van een
volledige herijking en bijstelling op dit
terrein. Samengevat in het genuan
ceerde gezegde nieuw is niet altijd
beter, maar oud is niet altijd waardevol'
ontstaat een nieuw beleid waarbij -
naast de bescherming van een fors
aantal NS-gebouwen door Rijk en
Gemeente - veel energie wordt
gestopt in het in coproduktie met
gemotiveerde gemeentebesturen
vinden van bestemmingen voor
grotendeels leegstaande stations;
ook voor de niet beschermde.
Onder druk van de publieke opinie
ontstaat er in de jaren '80 een kente
ring, waarbij met behulp van actieve
gemeentebesturen en stichtingen
allerwegen wordt gestreefd naar
hergebruik voor andere doeleinden
onder handhaving van een bescheiden
NS -winkeltje in zo'n gebouw.
Bemoedigende successen en teleur
stellende mislukkingen zijn het resul
taatvan die gezamenlijke inspanningen.
En wie thans, halverwege de jaren
negentig, NS nog steeds als de sloop-
zieke vandaal bestempelt, die onzorg
vuldig en met onvoldoende prudentie
omgaat met haar cultureel erfgoed -
met bijv. de perronkap boven het
voormalige eerste perron in Den
Bosch als onterechte illustratie - die
kan vandaag in dit etablissement een
aantal strijdlustige opponenten
aantreffen, en ik hoop u uit te leggen
waarom.
NS spendeert in de jaren '90 (in één
decennium dus) naast de uitgaven
voor normaal onderhoud aan haar
gebouwenbestand 220 miljoen extra
aan restauratie, renovatie en herin
richting van cultuurhistorisch belang
rijke stationsgebouwen, al of niet als
monument beschermd. In dat bedrag
is een budget van 110 miljoen tot 130
miljoen begrepen voor het herstel van
oude perronkappen.
Wie enige notie heeft van de omvang
van bijv. rijks- of gemeentelijke subsi-
Station Hoorn: prachtig gerestaureerd.
13
