Tricotfabriek in Winterswijk wordt
verbouwd tot stadskantoor
Gemeentebestuur trekt 14,2 miljoen uit voor behoud monumentale schepping van architect Beltman
De gemeente Winterswijk heeft in de laatste week van februari het besluit
genomen om de Tricotfabriek aan te kopen. Vooreen bedrag van 14,2 miljoen
zal het fabriekscomplex de komende jaren worden verbouwd tot stadskantoor.
Door die beslissing komt er een einde aan een jarenlange discussie, met de
gemeenteBond Heemschut en plaatselijke mmumentenliefhebbers in de
hoofdrollen.
CHRISTINE STIGTER
De spoelerij van A.G.Beltman, waarin het stadsdeelkantoor komt.(foto Henk Westerveld).
De discussie over het behoud van
het tussen 1888 en 1934 gebouwde
fabriekscomplex is vooral de laatste
twee jaar intensief gevoerd. De fabriek
staat sinds 1978 leeg. Tien jaar later
wees Heemschut voor het eerst op de
monumentale waarde van de
Koninklijke Tricofabriek G.J. Willink,
zoals de fabriek officieel heette. Een
poging om de fabriek op de gemeente
lijke monumentenlijst te plaatsen
mislukte. De gemeente had andere
plannen met het uitgestrekte fabriek
sterrein aan de rand van het centrum.
De plannen van een projectontwikke
laar, ingeschakeld door de eigenaar
van het complex, voor de bouw van
twee supermarkten en tientallen
woningen werden gesteund. Ook een
poging van Heemschut om het monu
mentale complex te behouden middels
plaatsing op de rijksmonumentenlijst
mislukte, omdat het gemeentebestuur
de fabriek niet wenste te behouden.
Eind 1993 werd de Initiatiefgroep voor
de Stedebouwkundige Ontwikkeling van
Winterswijk opgericht. De groep
streefde behoud van de fabriek na,
door middel van herbestemming als
stadskantoor. Daardoor zou ook de
omgeving van het in 1938 gebouwde
gemeentehuis van Winterswijk voor
ontsierende nieuwbouw behoed
kunnen worden. De initiatiefgroep
wist door een massaal bezochte
protestavond het gemeentebestuur te
bewegen om in ieder geval een onder
zoek in te stellen naar de haalbaarheid
van de plannen. Dat onderzoek
toonde aan dat de fabriek voor 14
miljoen tot stadskantoor verbouwd
kon worden.
Goedkoopst
De uiteindelijke keuze van de
gemeente voor de karakteristieke
fabriek is niet alleen door financiële
motieven bepaald. Het maatschappe
lijk draagvlak voor herbestemming
speelde een belangrijke rol. De
Tricot-oplossing bleek echter uitein
delijk de goedkoopste te zijn. Het plan
is nu om het nieuwe stadskantoor
onder te brengen in de vier verdiepin
gen tellende spoelerij, ontworpen
door architect Arend Gerrit Beltman
(1869-1934), een pionier op het
gebied van betonskeletbouw in
Nederland. Hij borduurde voort
op het werk van zijn vader, Gerrit
Beltman (1834-1915), die de bedrijfs
gebouwen aan de Wilhelminastraat
had gebouwd. De monumentale gevel
van dit pand, gebouwd tussen 1888 en
1915, blijft gespaard. De woning
bouwvereniging Volkshuisvesting wil
er woningen achter bouwen. De
omringende laagbouw rond de twee
hoofdgebouwen wordt gesloopt.
Op het fabrieksterrein worden waar
schijnlijk nog meer woningen
gebouwd, waardoor de kosten van
de herbestemming omlaag kunnen
worden gebracht. Een stedebouwkun
dig plan moet inzicht in de mogelijk
heden tot herinrichting van het
fabriekscomplex brengen. De
gemeente Winterswijk investeert zelf
miljoenen in het nieuwe stadskantoor.
De woningbouwvereniging is de
financierder voor de minimaal zestig
woningen op het bedrijfsterrein. De
gemeente rekent ook op (monumen
ten-) subsidies van de provincie
Gelderland. Een rijksbijdrage is
mogelijk als het complex wordt erkend
als rijksmonument. Omdat er sprake is
van sterk gewijzigde omstandigheden
wil de gemeente zich daar nu voor
inzetten. Zij hoopt daarbij ook op
steun van particuliere monumenten
organisaties. Andere subsidiemoge
lijkheden worden nog onderzocht.
Maar de beslissing om de fabriek voor
Winterswijk te behouden is in ieder
geval genomen. De komende tijd zal
uit ander onderzoek duidelijk moeten
worden hoe groot het belang van de
creatie van Beltman is. Want nu is al
duidelijk dat de spoelerij een van de
eerste grootschalige toepassingen van
betonskeletbouw in Nederland is.
Wie nu omkijkt naar dit proces van
herbestemming ziet een gecompli
ceerde zaak, waarin naast rationele
ook emotionele belangen een rol
spelen. Een burgemeester, hoewel
ook persoonlijk sterk betrokken bij
behoud, is in een dergelijke ontwikke
ling een procesbegeleider. Een
belangrijke drijfveer was het beoorde
len van de kwaliteit van de leefbaar-
heid van de omgeving. De beslissing
voor herbestemming van de
Tricotfabriek als stadskantoor is een
veelbelovende start voor het behoud
van een uniek monument.
Christine Stigter is sinds 17 januari 1994
burgemeester van Winterswijk. Daarvoor
was zij milieu-gedeputeerde van
Gelderland.
Meer informatie over de Tricotfabriek
in: Buiten Bedrijf: N. V. Tricotfabriek
G.J. Willink Winterswijk, een uitgave
van Projectbureau Industrieel
Erfgoed, Zeist, tel. 03404-32999.
10
