De Dudok van Schiedam
K
Een van de weinige steden in Nederland die nog kan bogen op een authentiek
overdekte winkelpassage uit het verleden is Schiedam. De Passage is daarom
zo uniek omdat zij tevens een nog wel erg jong monument is. Het complex
dateert uit 1933 en zal worden uitgebreid met nieuwbouw.
LEO VAN DEMEULE
Maquette van deel van de uitbreiding met nieuwe entree
Ging de opening van de Haagse
Passage, ondanks de moeizame voor
geschiedenis, met mooie woorden,
jacquets, ruisende rokken en cham
pagne gepaard, in Schiedam ging het
er op 29 juli 1932 heel anders aan toe.
Het was midden in de crisis, werkloos
heid teisterde stad en de mensen
hebben de Passage ongetwijfeld, zoals
ook vandaag de dag nog vaak gebeurt
bij dergelijke bouwprojecten, als een
peperduur, loos prestige-object
beschouwd. Wat viel er te kopen
voor de arme drommels in zo'n sjieke
winkelgalerij? De burgemeester moest
ontzet worden en er vielen rake
klappen. Het door architect P. Sanders
ontworpen gebouw was veel groter
dan de kleine, achttiende-eeuwse
huisjes op de Broersvest. Er werd ook
gewoond in deze Passage, veel duide
lijker zichtbaar dan in de Haagse
Passage. Het hoge front telt boven
de winkels op de begane grond maar
liefst vier woonlagen. Het gebouw
lijkt in zijn hoofdmassa, sterk gekarak
teriseerd door de hoger opgetrokken
hoekelementen, een moderne verta
ling van een middeleeuwse stadspoort.
Zo heel verbazingwekkend is dat niet:
de Broersvest was de buiten-achter
gracht van de hoefijzervormige stad.
Tevens was deze gracht boezemwater,
met de Schie zelf, van het poldertje
Riviere dat heden ten dage nog terug
is te vinden in de stadsplattegrond. Op
de dijk stond tevens ongetwijfeld een
palissade of muur. Meer naar binnen
en lager lag het zogeheten Broersveld.
Nu een straat, vroeger een binnenwa
terloop. De Passage is op dit moment
in renovatie, men kan er niet doorlo
pen, de winkels aan de binnenstraat
staan leeg. De bioscoop is gesloopt.
In de redengevende omschrijving van
de gemeentelijke monumentenlijst
wordt het gebouw omschreven als
zijnde gebouwd in Art Deco-stijl, met
nog goeddeels gave detaillering. Het
complex is tevens een hoogtepunt in
het oeuvre van de architect van wie
veel gebouwen in Schiedam staan.
Wie Hilversum zegt, zegt Dudok. Wie
Schiedam zegt, zegt Sanders. Verwacht
mag worden dat wanneer de bioscoop
vervangen zal zijn door een passend
""TO!
>**rj
De bestaande entree van de passage na
vernieuwing.
gecamoufleerde parkeergarage,
en de winkels weer in gebruik zijn er
een aantrekkelijke mogelijkheid tot
overdekt winkelen in Schiedam bij is
gekomen. De renovatie en herbestem
ming worden echter meteen aange
grepen om een forse uitbreiding tot
stand te brengen. Voor beide plan
onderdelen tekent het bureau Lucas,
Lllerman en Van Vugt uit Rijswijk.
Zakelijk wordt het project gedragen
door MAB-projectontwikkeling uit
Den Haag. De oude Passage van
Sanders, vroeger uitkomend op
het Broersveld via een trap, wordt
via een doorzichtige luchtbrug, over
het Broersveld heen, verbonden met
het nieuwbouw-segment dat richting
Hoogstraat loopt en daar ook op
uitkomt. Geen winkeltjes in de lucht
brug, opzettelijk niet aldus de heer
Lucas. Het vrije uitzicht op het
Broersveld verschaft een mogelijkheid
tot oriëntatie, het niet winkelen een
moment van nietsdoen. De platte
grond van de nieuwbouw is volgens
de architect geënt op de oude struc
tuur. Ook de nieuwbouw moet
volgens de architect een zeker binnen
stedelijk karakter ademen en vooral
niet lijken op een buitenwijk-winkel
centrum. Het Broersveld zelf is niet
bepaald een drukke (winkel)straat, de
Hoogstraat wel. Door de uitbreiding
en daardoor tot stand gekomen
verbinding tussen twee goed beklante
winkelgebieden, Broersvest en
Hoogstraat, lijkt met deze aanvulling
ook een hechtere economische basis
voor het gehele overdekte winkelge
bied geschapen.
Commentaar.
Ondanks het aangenaam verlopende
gesprek dat uw verslaggever zowel
met de ambtenaar van de gemeente
Schiedam als met de ontwerpend
architect de heer Lucas, had kon hij
9
