Aandacht voor Wederopbouw
architectuur- en stedebouw
Groeiende waardering voor Rotterdamse binnenstad
GERRIE ANDELA, D'LAINE CAMP EN GERDA TEN CATE
De veelgeprezen dynamiek van Rotterdam, de kakafonie aan vormen rond de Oude Haven.
Stilistische variatie
Balans
jy
vervolg op pagina 25
Rotterdam is dé stad van de Wederopbouw in Nederland; een belangrijk
erfgoed, waarvoor pas sinds kort wezenlijke aandacht bestaat. Het centrum
van de stad werd grotendeels tussen 1945 en 1965 gebouwd, volgens nieuwe
inzichten op het gebied van architectuur en stedebouw. Nu anno 1995 de
gaten van het bombardement zijn ingevuld, ontstaat er een voor Rotterdam
onbekende concurrentiestrijd: moet wederopbouwarchitectuur plaats maken
voor nieuwbouw? Gebouwen die ooit als modem te boek stonden, worden nu
als ouderwets en overbodig ervaren. Het Rotterdamse oeuvre van de
belangrijkste Nederlandse architecten wordt vernietigd.
Het in 1993 opgerichte Comité
Wederopbouw meent dat er zeer
onverschillig met de wederopbouwar
chitectuur wordt omgesprongen,
mede door onbekendheid met de
bijzondere waarden. Overigens lijkt
daar nu een kentering in te komen.
De gemeente organiseert dit jaar een
grote manifestatie '50 jaar
Wederopbouw- 50 jaar Toekomst'.
Meestal wordt Rotterdam geroemd
om zijn haven die de grootste ter
wereld is. Dat diezelfde stad ooit
werd geprezen om de voortvarendheid
waarmee het nieuwe stadscentrum na
de vernietiging aan het begin van de
Tweede Wereldoorlog werd opge
bouwd, lijkt haast vergeten. In enkele
decennia kwam een volstrekt nieuw
centrum tot stand, waaraan talrijke
architecten van uiteenlopende signa
tuur een bijdrage leverden. Het stede
bouwkundig plan van ir. C. van Traa
vormde de basis.
Ondanks deze roemrijke periode uit
de Rotterdamse geschiedenis bestaat
er weinig belangstelling voor de gere
aliseerde produkten van de wederop
bouw. Het besef ontbreekt dat deze
artefacten uitdrukking geven aan
zowel destijds vernieuwende inzichten
op architectonisch en stedebouwkun
dig terrein, als het maatschappelijk
bestel, waarbinnen de wederopbouw
werd gerealiseerd.
Deze vergeetachtigheid en desinte
resse blijken uit de wijze, waarop met
deze erfenis wordt omgegaan, door
politici, door stedebouwkundigen en
architecten, door critici, door de
Rotterdamse bevolking. De wederop
bouwarchitectuur en -stedebouw
lijken vogelvrij te zijn; worden afge
daan als lelijk, saai en kil. Het moder
nisme van toen wordt ingehaald door
de drang tot modernisering van nu,
met als gevolg dat dit streven naar
vernieuwing haar binding met het
verleden dreigt te verliezen en de
'Rotterdamse dynamiek' verwordt
tot holle retoriek.
De laatste jaren valt er een groeiende
waardering voor de Rotterdamse
binnenstad te bespeuren. Deze wordt
toegeschreven aan de meest recente
architectuur en stedebouw
(Blaakoverbouwing, Weena,
Museumpark).
Hoewel velen zich dit ternauwernood
bewust zijn, komt deze waardering
evenzeer voort uit de toenemende
historische gelaagdheid en stilistische
variatie die door deze nieuwbouw
ontstaat. De wederopbouwarchitec
tuur- en stedebouw nemen hierin een
bijzondere plaats in, omdat die het -
zichtbare- begin van deze gebouwde
geschiedenis vormen.
Het niet erkennen van deze betekenis
vormt een aanslag op de rijkdom van
het stadshart en belemmert de waar
dering voor de binnenstad, ofschoon
dit nog nauwelijks wordt beseft. De
architectuur en stedebouw uit de
periode van naoorlogs herstel verdie
nen het op waarde te worden geschat.
Teveel gebouwen worden verminkt
of op een zodanige wijze veranderd
dat de architectonische kwaliteit
verloren gaat. Teveel gebouwen
dreigen te worden gesloopt. Van teveel
gebouwen wordt de waarde niet onder
kend.
- r-
J - T>~
r r
'y' j» '5' jr tl sy*'
Li -rr
