Een historisch voetpad kent geen asfalt
JAN-DERK GERRITSEN
De oudste vorm van voortbewegen is te voet.Daarom is een oud voetpad een
monument en een fietspad niet. Om over de Al maar te zwijgen.De aandacht,
die aan de verharde weg wordt gegeven mag er dan voor zorgen,
dat het economisch voor de wind gaat, de wandelaar, die zijn route vanuit een
cultuurhistorisch perspectief beziet en bijvoorbeeld de herkomst van het pad
waarover hij loopt wil weten, moet verstoord de berm in omdat het oude
kerkepad, de grasdijk, het jaagpad, de tiendweg of de pelgrimsroute voor
snellere jongens met asfalt is belegd.
De voetpadendagen
Verschillende wandelorganisaties als
NEMO, Lange Afstandswandelpaden
etc. organiseren in 1995 wandelingen
over de weinige historische paden,die
ons land nog rijk is. De wandelroutes
laten ons zien wat we nog bezitten, dat
ons herinnert aan de gang van de
molenaar, de schaapherder, de
schouwmeester, de kerkganger,de
smokkelaar of de pelgrim. Wat je in
het langzame en bedachtzame voorbij
gaan ook nog meeneemt zijn de sluis,
het gemaal,de kerk, de molen of de
herberg. Hoeveel meer dan de auto
mobilist ervaart de wandelaar de hem
omringende natuur op zijn onver
harde route. Behalve de weg zelf is ook
het landschap ongeschonden gebleven
en zijn de bomen, de bermen, de hout
wallen en de dieren het prentenboek
van de geschiedenis.
Op 15 en 16 oktober van dit jaar
neemt de organisatie alvast een voor
proefje van die landelijke voetpaden-
dagen en wel in Noord-Holland. Het
thema van die dagen: 'Wandelen langs
waterkanten'.
Bedreigd of verloren
Heemschut zou Heemschut niet zijn,
als wij ons als beschermingsorganisatie
niet zouden afvragen wat er ook op
landschappelijk gebied verloren is
gegaan of nog onder de dragli ne
dreigt te komen. Daarom een paar
voorbeelden,waar wij ons voor zullen
inzetten:
De Groene dijk in de
Oudburgerpolder bij Bergen (N-H)
is een van de laatste gaaf overgebleven
dijken van het stelsel van
Kennemerdijken uit de dertiende
eeuw. Ze verdient op de monumen
tenlijst geplaatst te worden.De kron
kelige loop, de hoogteverschillen en
het profiel liggen er al 700 jaar onge
wijzigd. Een degradatie tot fietspad is
daarom ongewenst. De aanleg
daarvan ligt in de bedoeling van het
Groenontwikkelingsplan Noord-
Kennemerland. Natuurbeleving als
ontsluiting naar de kust wordt als
reden voor de aanleg genoemd maar
welke fietser beleeft op deze route de
natuur als het in zijn bedoeling ligt zo
snel mogelijk op het strand te komen?
Tot overmaat van ramp wordt j uist
door de aanleg van dat fietspad de
natuur, nog redelijk ongerept aanwe
zig, ernstig verstoord.
De Zandbaan in Groesbeek, een
eeuwenoud zandpad tussen Groesbeek
en Mook (reeds genoemd op een kaart
uit 15 70:Die Sandt Straat lopende
Jaagpad langs de Hoevervaart bij Egmond a/d Hoef. Het pad is openbaar maar door de eigenaar onrecht
matig ontoegankelijk gemaakt. De organisatie Nemo probeert daar wat aan te doen.
naar Mouck') zal met nog andere
zandwegen verdwijnen, als het landin
richtingsplan Groesbeek werkelijk
heid wordt. Gelukkig zijn de protesten
ook ter plaatse niet van de lucht.
Het Scheperspad
De vrienden van het Holter Pad
verzetten zich fel tegen de woning
bouwplannen op de Holterberg, die
tot gevolg zullen hebben, dat het oude
Scheperspad, dat van Holten naar de
Holterberg loopt, samen met nog
enkele andere historische paden
zal verdwijnen. Een voorstel van de
gemeente het pad om te leggen staat
uiteraard gelijk met teloorgaan.
Van Egmond aan de Hoef naar
Alkmaar liep eens aan de Noordkant
van de Hoevervaart een oud jaagpad.
Hekken en prikkeldraad roepen niet
die herinnering op. Ofschoon het een
openbaar pad is hebben de boeren er
een dermate groot beslag op gelegd,
dat het een onofficieel verboden
toegang-karakter heeft gekregen.
De gemeente Egmond heeft na
verzoeken van de wandelorganisatie
NEMO met de provincie contact
opgenomen om het pad weer toegan
kelijk te maken. De boeren blijken
echter weinig bereidwillig tot mede
werking.
Zuiderzeepad
In Bakhuizen, gemeente Gaasterland
loop het 'Wytlanspad'.
Het is een van de zeldzame oorspron
kelijke en onverharde wegen in dit
gebied. Bovendien maakt het onder
deel uit van de route Zuiderzeepad.
De plannen van de gemeente het pad
te asfalteren vinden bij velen geen
genade o.a. niet bij de werkgroep
Zuiderzeepad.
Het zijn slechts enkele voorbeelden
van het gemak en ook de slordigheid
waarmee met de historie van het
wandelen gemarchandeerd wordt.
Heemschut houdt zich aanbevolen te
horen van meer van dit soort voor
beelden.
Waar immers voetpaden verdwijnen
gaat weer een stuk cultuurhistorie
verloren en dus ook de geschiedenis
van ons landschap, een monument bij
uitstek. Als het van belang is boerde
rijen, kerken en molens voor de
geschiedenis in stand te houden,
hoeveel te meer dan voor de weg
waarlangs je er kwam en het landschap
dat daardoor zijn herkenbaarheid
heeft gekregen.
Informatie over de voetpadendagen en de
activiteiten van de organisatoren zijn te
verkrijgen bij NEMO, Vereniging van
Vrije Wandelaars, Westerpark 2, 1013
RR Amsterdam Tel. 020-6811013.
41