Enkele opgegraven vondsten.
oud is zicht worden geboden op muur-
resten die beduidend ouder zijn maar
is dat zo'n bezwaar? Amsterdam als
stad is één grote optelsom van honder
den jaren veranderen, verbouwen en
vervangen en niemand stoort zich
daaraan. Dan zou nu ineens een
'ontmoeting' van twee bouwfasen een
probleem opleveren? Als dat werkelijk
de inhoud van deze bovendien wel erg
voorbarige kritiek is komt hij naar
onze mening nogal benepen over.
Gemeente reageerde snel
Degenen die gereageerd hebben lijken
overigens op hun wenken bediend te
worden. De verrassingen stapelen zich
ook buiten het bouwterrein op want
ongewoon snel na de ontdekking
namen B en W van Amsterdam het
besluit dat de resten van het kasteel
behouden moeten blijven, dat verdere
opgravingen het totale verloop van de
muren inzichtelijk moeten maken en
dat vervolgens de oude fundering in
situ, dus ondergronds, voor het
publiek zichtbaar en toegankelijk
moet worden. Het innemen van een
dergelijk standpunt wordt vergemak
kelijkt door het feit dat de oude funde
ring op het uiterste randje van het
plangebied is aangetroffen.
ABN-AMRO wil meewerken
In beginsel is ook de ABN-AMRO
bereid om mee te werken zij het tegen
een vergoeding van de kant van de
gemeente. De uitdaging die er voor de
betrokken partijen ligt is niet gering.
Allereerst zal Jan Baart over zo'n jaar
of twee wanneer de bouwwerkzaam
heden op het Nieuwezijds Kolkterrein
zijn afgerond zijn onderzoek moeten
hervatten. Dan zal blijken of inderdaad
de gehele fundering de tand des tijds
dusdanig heeft doorstaan dat opname
ervan in een museum onder de grond
gerechtvaardigd is. Al in de herfst
misschien kan Baart een ander deel
van het terrein gaan onderzoeken.
Slopen om beter te kunnen zoeken?
Voor de opgraving zal ook onder een
aantal winkels langs de Nieuwendijk
gegraven moeten worden maar dat
blijkt vrijwel onmogelijk zonder ze te
slopen. Enkele van deze panden van
betrekkelijk jonge datum passen toch
goed in het straatbeeld. De heer
Denijs deelt mee dat de stad over een
eigen ingenieursbureau beschikt, de
hoofdstedelijke rekenaars en teke
naars. Civiel-technisch lijkt hier een
interessante opdracht te liggen: in
hoeverre is het mogelijk onder de
aangrenzende, deels monumentale,
bebouwing een draagconstructie aan
te brengen zodat het toegankelijk
maken van een archeologisch monu
ment niet ten koste hoeft te gaan van
hetgeen bovengronds van waarde is?
De laatste ontwikkeling is, dat de
gemeente het nieuwbouwproject wil
loskoppelen van de plannen voor het
kasteel, die daardoor in een normaal
tempo kunnen worden gerealiseerd,
zonder de hete adem van het nieuw
bouwproject. ABN-AMRO moet dan
wel vloeroppervlakte inleveren van
zijn plan. Als tegemoetkoming wil de
gemeente de drie monumenten aan de
Dirk van Hasseltssteeg zelf restaure
ren en hoeft van Amsterdam het
achterhuis van Nieuwezijds Kolk 11
niet te worden teruggebouwd.
Project De Kolk
Er zi jn, ook voor het realiseren van het
nieuwbouwproject van ABN-AMRO
nogal wat monumenten verdwenen
die dan later weliswaar herbouwd
worden, ongetwijfeld zo nauwkeurig
en betrouwbaar mogelijk, maar zelfs
Amsterdam moet op de lange duur wel
uitkijken voor de Disneyland-effecten
van dergelijke operaties. Het patina
van de tijd, de oorspronkelijke mate
rialen en het oude vakmanschap laten
zich nooit volledig terugbrengen, er
treedt altijd verlies op. Het door de
ABN-AMRO gelanceerde project past
overigens zeker in het gemeentelijk
beleid om de vitaliteit van de binnen
stad te bewaren en zelfs te verstevi
gen.(zie ook Heemschut april 1993,
pag. 22). Het plan kan een aanzet geven
om de verloedering van de in het gebied
gelegen stegen tegen te gaan. Op de
door ABN-AMRO beschikbaar
gestelde artist-impressions ziet het er
allemaal levendig en gezellig uit. Het
architectenbureau Berkel en Bos,
samenwerkend met het bureau De
Klerk, heeft zich beijverd een zoveel
mogelijk geleed, in kleinere eenheden
opgedeeld, gebouwencomplex te
ontwerpen. Een tijd geleden schreef
Max van Rooy in NRC Handelsblad
over het steeds vaker voorkomen van
de schuine lijn in de hedendaagse
(postmoderne?) bouwkunst.
Veel schuine lijnen
In het project 'De Kolk' schuine lijnen
te over zowel in de plattegrond als in
de gevels. Een onbedoeld eerbetoon
aan de vele op vlucht gebouwde histo
rische gevels in de oude stad?
Voor de indeling binnenwaarts liet
men zich leiden en inspireren door
oude kaarten, die onthulden dat zich
oorspronkelijk in de middeleeuwen
veel open plekken in het gebied
bevonden. Ook in het vermengen van
meerdere functies - ze worden letter
lijkvan ondergronds tot vijf bouwla
gen hoog gestapeld - zoekt het plan
aansluiting met de rest van de binnen
stad. Als we het axioma accepteren dat
de gaten in dit gebied en de verloede
ring van wat er nog stond om een
oplossing vroegen, dan slaat dit plan
zeker geen gek figuur. Het is zonder
meer grootschalig maar men heeft
zich ervoor ingezet de kwalijke bijver
schijnselen daarvan zoveel mogelijk
binnen de perken te houden. Voor wie
het allemaal toch nog in het verkeerde
keelgat schiet, is het een schrale troost,
dat dit een van de laatste grote nieuw
bouwprojecten in de binnenstad van
Amsterdam is.
Leo van der Meule is lid van de PC
Heemschut Zuid-Holland en vaste mede
werker van het. tijdschrift
Nog een blik op de muur.
39
