Europa Nostra in Straatsburg
ERNST DIENAAR
Voor zijn periodieke vergaderingen kiest Europa Nostra telkens een andere
plaats van samenkomst in een Europees land. Bezochten we in september '93
Cardiffna de voorjaarsvergaderingen in Boedapest, van 25 april tot 1 meijl.
was de beurt aan Straatsburg.
Bescherming rivierdalen
BTW en monumentenzorg
Tegen de Rijn gelegen, zetel van de
Raad van Europa sinds tientallen jaren
en zetel van het Europese Parlement,
toont deze lieflijke stad alle kenmer
ken van een grensgebied tussen twee
culturen en twee volkeren. Door
Lodewijk XIVveroverd, is deze van
oorsprong Duitse stad (met de Elzas
en Lotharingen) daarna meestentijds
in Franse handen gebleven. Maar
vooral het oudste stadsdeel met zijn
waterlopen en met zijn eeuwenoude
vakwerkhuizen toont nog onmisken
baar een sterk Duits karakter.
Onze organisatie hield haar bijeen
komsten vrijwel alle in het indrukwek
kend grote 'Palais de 1'Europe'.
Vele huishoudelijke zaken werden
door Dagelijks Bestuur en Raad
behandeld. Zo werden enige wijzigin
gen in de statuten aangebracht en
vond een reeks (herbenoemingen
plaats in de onderscheidene organen
(uw verslaggever werd voor drie jaar
herbenoemd als lid van de Raad).
Interessanter zijn voor Heemschut
lezers uiteraard de politieke zaken,
die in Raad en Algemene Vergadering
(AV) werden behandeld. Beperken we
ons hier tot enkele hoofdzaken.
Aandacht verdient dan de Verklaring
inzake de bescherming van de Europese
rivierdalen die na voorbereiding door
de Raad door de AV werd aangeno
men. Deze langdurig bediscussieerde
uitspraak houdt zich bezig met de
veelal onherstelbare schade, die onder
meer woonbebouwing, wegenaanleg
en industrievestigingen hebben aange
richt. Wij brachten een uitbreiding
aan in de reikwijdte van de Verklaring:
vrijwel geheel Nederland is als een
rivierdal en -delta te beschouwen en
het zijn in ons land in hoge mate
waterstaatkundige maatregelen, die het
unieke rivierenlandschap al hebben
aangetast en nog dreigen aan te tasten.
Een factor, waaraan de uit andere
Europese landen afkomstige ontwer
pers van de tekst niet hadden gedacht.
De gewijzigde tekst spreekt nu uit dat
de rivierlandschappen 'have suffered
from changes in land-use affecting the
watermanagement of estuaries and
river channels'. Ook de AV stond in
het teken van dit onderwerp.
Verhelderende inleidingen werden
gehouden door prof. Wyrozumski
(Krakau) over de geschiedenis van het
Vistula Weichsel) stroomgebied, de
Theems in en bij Londen (door Kim
Wilkie uit Londen) en tenslotte hield
Willem, de Bruyn (Stichting Uiter
waardenpark) een boeiend betoog met
veel illustratiemateriaal over de Rijn
en zijn vertakkingen in Nederland.
Deze inleiding sloot voortreffelijk aan
op de excursie, die Heemschut's PC
Gelderland najaar '93 heeft georgani
seerd naar de Gelderse Poort. Het
gehele rivierenonderwerp was en is
trouwens een zaak, die voor
Nederland uiterst belangrijk is.
Van niet minder grote betekenis is
een ander uitvoerig besproken politiek
"item": de BTW in het kader van
monumentenzorg. Europa Nostra's
secretaris-generaal Borley had in een
uitstekend werkstuk toegelicht van hoe
groot gewicht de hoogte van de BTW
ook in sociaal en cultureel opzicht
is.In Groot-Brittannië is ongeveer vier
procent van de beroepsbevolking direct
of indirect betrokken bij het herstel en
onderhoud van bestaande gebouwen.
De arbeid in de monumentenzorg
genereert een aanzienlijke economi
sche productie en impliciete aanzien
lijke fiscale en dus ook BTW-revenuen.
Dat wettigt een tegemoetkoming (en
dus verlaging) van het tarief op grond
van het feit, dat deze activiteiten bij
dragen tot behoud van het gebouwde
erfgoed. En parallel daaraan genereert
monumentenzorg langs de weg van
het toerisme met al zijn vertakkingen
evenzeer economisch inkomen en
fiscale revenuen, waaronder BTW.
Opgemerkt werd dat in Europa acht
miljoen mensen in de 'toeristenindus
trie' werkzaam zijn. Daarom een argu
ment temeer voor verlaging van het
BTW-tarief bij monumentenzorg.
Nu wordt de hoogte van de nationale
BTW-tarieven beheerst door EG-wet-
geving. Het Verdrag van Maastricht
heeft in Titel IX 'Cultuur' als een taak
voor de Europese Unie opgenomen
het bevorderen van de culturen van de
lidstaten. Tot 1 januari 1997 geldt een
overgangsregeling, waarbij voor een
reeks van goederen en diensten in de
lidstaten een lager tarief dan het alge
meen geldende in dat land mag
worden gehanteerd, bijvoorbeeld voor
levensmiddelen, personenvervoer,
sociale woningbouw en woningreno
vatie. Maar niet diensten en leveran
ties in de monumentenzorgsfeer. Op
1 januari 1997 zal een definitief BTW-
regime worden ingevoerd ingevolge
de Zevende BTW-richtlijn.
Willen de lidstaten wijziging (of
aanvulling) in genoemde reeks uitzon
deringen aanbrengen (de lijst die de
reeks omschrijft, wordt ook opgeno
men in de definitieve regeling van
1997), dan dienen de lidstaten voor
eind 1995 hieromtrent overeenstem
ming te hebben bereikt. Haast is dus
voor de monumentenzorg geboden.
Langdurig beraadslaagde de Raad
over een aan de AV voor te leggen
ontwerp-resolutie, bestemd voor de
Europese Commissie. Deze wordt
opgeroepen de restauratie van histori
sche gebouwen als een categorie in de
uitzonderingsreeks op te nemen.
Omdat het voorkomen van een ver
gaande restauratie door goed onder
houd van een monument kostenbespa
rend is en dus aanbeveling verdient is
op ons voorstel de resolutie dienover
eenkomstig verruimd. De gewijzigde
tekst, die door de AV vervolgens werd
aangenomen, vraagt de Europese
Commissie als uitzondering mede op
te nemen de 'category of restoration
and maintenance of historie buildings'.
Op de lidstaten wordt voorts een
beroep gedaan dit voorstel te steunen.
En hier ligt ook voor de Bond
Heemschut, als nationale organisatie,
een stimulerende taak weggelegd.
Als gebruikelijk werd het politieke
werk van Europa Nostra afgewisseld
met praktische en leerrijke bezoeken
aan een aantal gebouwen en musea.
Een bezoek werd gebracht aan de
historische binnenstad van Colmar
en aan de herbouwde burcht Hoch
Konigsburg terwijl ook het kasteel
van Schwetzingen in het naburige
Baden-Würtemberg werd bezocht.
De afgevaardigden uit alle windstreken
van ons werelddeel namen ook deze
keer weer volop stof tot overdenken en
tot handelen mee naar hun 'lidstaten'
en hun nationale organisaties.In
september vergadert Europa Nostra in
Berlijn, maar wij zullen dan zeer waar
schijnlijk verstek moeten laten gaan
wegens de Airborne-herdenkingen
1944-1994 in Arnhem en Oosterbeek.
mr. E. Dienaar is secretaris van het
Bestuur van de Bond Heemschut en afge
vaardigde van Heemschut in het Bestuur
van Europa Nostra.
36
