Cultuurhistorie verankerd in ontwerp
proces nieuwe rivierdijken
Technische adviescommissie wil af van starheid in denken
Landschap, cultuurhistorie en ecologie kunnen niet meer genegeerd worden bij
de voorbereiding van een rivierdijkverzwaring. Ze staan centraal in nieuwe
ojficiële handreikingenvoor dijkversterking. Techniek is voortaan slechts een
hulpmiddel om dijken te versterken en gelijktijdig het milieu zo veel mogelijk
te sparen. Weliswaar is nog veel aandacht nodig voor het goed inventariseren
en waarderen van cultuurhistorische en landschappelijke aspecten. Veel hangt
af van de visiedie hieraan richting moet geven. Belangrijke keuzes worden
al vroeg in het plan- en besluitvormingsproces gemaakt. Daarbij is altijd
sprake van een subjectieve voorkeur.
Cultuuromslag
ABELE REITSMA
Om zowel het parkbos als de kil van landgoed Neerijnen te sparen, komen er dubbele damwanden in de
dijk. (foto Abele Reitsma)
'Dijken bouwen kan soms ietsje
anders, ietsje beter'. Dat is de mening
van prof. dr. ir. A. Vermijt, lid van de
Technische Adviescommissie voor de
Waterkeringen (TAW). 'Een huis of
boom kan een zwakke plek zijn.
Daarvoor zijn technische oplossingen
mogelijk, die echter meer onderhoud
vragen. Een erosiescherm of kistdam
is in veel gevallen een mooie oplos
sing.' Maar niet altijd is het nodig zo'n
damwand te slaan. 'Meestal gaat het
om het sparen van huizen. Daartoe
kunnen we meer en beter grondon
derzoek doen. Als we meer weten,
kunnen we beter rekenen en hebben
we meer vertrouwen in de stabiliteit
van een dijk. Dat bespaart geld.'
Handreikingen
Prof. Verruijt was één van de sprekers
op de 'TAW-dag', die eens in de twee
jaar wordt gehouden. De TAW wijdde
haar symposium op 29 april aan de
nieuwste inzichten in de versterking
van rivierdijken. Anders dan voor
heen, was de aandacht gericht op
cultuurhistorie, ecologie en landschap
(CEL- of LNC-aspecten).
Tot voor kort hield de commissie zich
uitsluitend bezig met de technische
aspecten van waterkeringen. De TAW
gaf'leidraden' uit die bouwwerken,
bomen en struiken (dis)kwalificeerden
als 'vreemde elementen'. Het gevolg is
bekend: schilderachtig kronkelende
rivierdijken werden vervangen door
brede kale dijken. Intussen zijn de
oude leidraden uitgebreid met een
vijftal 'handreikingen'. Water
schappen mogen een handreiking niet
meer, zoals de oude leidraden, als
dictaat gebruiken. Ze moeten er mee
aan het werk: welke keuzes moeten
gemaakt worden en hoe kan dat op een
gestructureerde manier gebeuren.
'De handreikingen passen in een over
gangsperiode' zei ir. Wvan der Kleij,
voorzitter van de TAW in zijn
openingswoord. 'Ze geven stof tot
nadenken. We moeten oppassen, want
leidraden leiden snel tot starheid van
denken.' Het nieuwe woordgebruik
moet een cultuuromslag symbolise
ren. De commissie Boertien sprak in
januari 1993 nog van 'vreemde
elementen', maar de TAW spreekt nu
van 'niet-waterkerende objecten'. Dat
wil niet zeggen dat een bouwwerk
geen water kan keren, verduidelijkte
Van der Kleij. 'De techniek is veran
derd. De benadering is nu bijna holis
tisch. We bouwen in de levende
natuur.'
Er zijn vijf nieuwe handreikingen:
visie-ontwikkeling, inventarisatie en
waardering LNC-aspecten, beleids
analyse, constructief ontwerpen en
ruimtelijk ontwerpen. De centrale
gedachte is dat alle betrokken belan
gen worden meegenomen bij de afwe
gingen in het ontwerpproces.
De TAW maakte de handreikingen op
verzoek van minister Maij naar aanlei
ding van het advies van de commissie
Boertien.
Liefde
De landschapsecoloog dr. J. Th. de
Smidt, voorzitter van een nieuwe
TAW-werkgroep, vroeg aandacht
voor 'de dijk in het rivierenlandschap'.
In het dagelijks leven is hij onder
andere vice-voorzitter van de MER-
commissie. Met zorgvuldig gekozen
32
