De keurtuinen van Amsterdam
Met het besluit van 5 maart 1613 Amsterdam uit te breiden met de
grachtengordel werd de nieuwe eigenaars verboden om hier het ambacht van
'cuyperijenen andere hinderlijke bedrijven uit te oefenen. Op de erven werd
behalve het woonhuis uitsluitend de bouw van een tuinhuis toegestaan. Deze
regels werden vastgelegd in de 'handvesten'; ofte 'privilegiën' ende 'octroyen'
mitsgaders 'willekeuren, costuimen, ordoynantien ende handelingen der Stad
Amstelredam'Tegenwoordig zijn deze beschermende regels voorde keur
tuinen opgenomen in de verschillende bestemmingsplannen die voor het gebied
van de grachtengordel gelden.
J
VERA AMENDE EN ADDY STOEL
Keurblok X aan Nieuwe Spiegelstraat/Kerkstraat: gaaf gebleven, (foto Wim Ruigrok)
Op de Burgerwijkkaarten rond 1772
zijn de patronen van de toen in de
mode zijnde Franse tuinen te zien.
Van deze Franse tuinen zijn nog maar
enkele voorbeelden te vinden o.a.
achter Museum van Loon, het Willet
20
Flolthuysmuseum en het Fluis met de
Hoofden aan de Keizersgracht.
In de loop van de eeuwen zijn de
meeste tuinen veranderd in 'romanti
sche' tuinen. Tuinen met grote
bomen, planten en struiken.
Het belang van bescherming
Waarom is het zo belangrijk dat deze
keurtuinen behouden blijven? Uit de
vele argumenten noemen wij er een
aantal. De tuinen met hun grote
bomen en struiken zijn belangrijk voor
het stedelijk milieu, zij verzamelen en
houden stof vast, leveren zuurstof,
beïnvloeden het stadsklimaat en
houden lawaai en wind tegen. Tevens
vormen bomen een visuele verrijking
van de stedelijke omgeving en trekken
ze dieren aan.
Vanaf de grachten zijn de tuinen niet
te zien maar voor de bewoners en
gebruikers van dit parklandschap is
het buitengewoon aantrekkelijk,
zozeer, dat wij het ook de volgende
generaties gunnen. In 1993 stonden er
volgens een gemeentelijke lijst nog 82
monumentale en bijzonder waarde
volle bomen in de keurtuinen. Om op
de lijst te komen moeten de bomen
niet alleen bijzonder maar ook tussen
de 70 en 120 jaar oud zijn. Inmiddels
zijn er, helaas, al weer een paar bomen
met en zonder toestemming van de
gemeente verdwenen.
Oneigenlijk gebruik
Honderd jaar geleden waren nog bijna
alle tuinen achter de huizen intact. De
afgelopen 70 jaar zijn helaas heel wat
tuinen bebouwd, onderkelderd, en
bestraat. Sinds de jaren vijftig wordt
een aantal tuinen misbruikt voor het
parkeren van auto's.
In 1964 zag een aantal gemeenteraads
leden in dat door het vrijstellingsbe-
leid van Burgemeester en Wethouders
veel tuinen verloren dreigden te gaan
en zij dienden een voorstel in tot wijzi
ging van de voorschriften ex art. 43
der Woningwet voor de oude stad
De gemeenteraadsleden wilden dat
de vrijstellingsbevoegdheid die het
College had, het College ontnomen
werd en aldus werd besloten.
Oneigenlijk gebruik komt helaas tot
op de dag van vandaag toch nog voor.
Een aantal keurblokken onder de loep
Ook de bewoners van de keurblokken
(keurtuinen inclusief de bebouwing)
vonden en vinden het steeds belangrij
ker dat de tuinen behouden blijven. In
1974 kwamen bewoners van keurblok
III in actie tegen het voornemen van
B en W om achter de huizen parkeren
toe te staan.
In keurblok I zijn in het verleden de
tuinen bijna geheel vol gebouwd. Nu
langzamerhand het bedrijfsleven zich
uit dit blok teruggetrokken heeft en er
weer meer gewoond wordt worden
ook de tuinen weer hersteld.
In 1976 werd door bewoners van keur
blok XII met succes actie gevoerd
