Dudokschepping delft onderspit
m i
HEEMSCHUT ACTIEF
Stadsschouwburg Utrecht wordt naar alle waarschijnlijkheid vergroot
De gemeente Utrecht heeft in feite haar fiat gegeven voor verbouwing van de
schouwburg op het Lucas Bolwerk door duidelijk aan te geven dat zij de functie
van de schouwburg belangrijker vindt dan de status. De aanvraag voor
aanwijzing tot rijksmonument, die in Zeist ligt, wordt daarom ingetrokken.
Dudok heeft zelf over de schouwburg gezegd: Dit is het uiterste wat kan op de
Singel
II II II 1
ANNE-MARIE TEN CATE
Eind mei komen de nieuwe plannen
ter visie, waarna Heemschut zijn
standpunt zal formuleren. Heemschut
volgt de ontwikkelingen met zorg en
spreekt zijn twijfel uit over de effecten
van de uitbreiding op de historische
omgeving en op het gebouw zelf, maar
is zich er ook van bewust dat een
moderne schouwburg programma's
van eisen heeft en dat verbeteringen
en aanpassingen noodzakelijk zijn.
De stadsschouwburg werd tussen
1938 en 1941 naar ontwerp van
IV.M. Dudok gebouwd. De schouw
burg is verouderd, te klein voor grote
produkties en zal hetzij vergroot
moeten worden, hetzij verplaatst naar
een andere locatie. Utrecht is in rep en
roer en verdeeld in twee kampen. De
discussie over verbouwing dan wel
nieuwbouw is overigens al minstens
vijfjaar gaande. En het plan van het
CDA om de ruim 20 miljoen kostende
verbouwing te stoppen in een nieuw
theater in het UCP (Utrecht City
Project), wordt door de overige
partijen van de hand gewezen, o.a.
omdat ze dan met de oude schouw
burg in hun maag zitten
Massa-werking
De geschiedenis leert, dat in 1916
zowel bevolking als gemeentebestuur
ders hun ongenoegen hebben geuit
over de bouw van een schouwburg op
het Lucas Bolwerk. Het plantsoen met
de muziektent was een favoriete
groene plek, die behouden moest
blijven. Bovendien was men zich wel
degelijk ervan bewust, dat de bouw
van een theater de schoonheid van het
plantsoen onherroepelijk zou aantas
ten. Toch werd min of meer in het
geheim en inderhaast gekozen voor
nieuwbouw op het Lucas Bolwerk.
Dudok kreeg een moeilijke opdracht,
want hij moest het plantsoen zoveel
mogelijk intact houden. Eind jaren
dertig trad er een versobering in zijn
süjl op. Zelf zei hij daarover: 'Ik kom
hoe langer hoe meer terug van alle
uiterlijkheden en overbodige versie
ring de massa-werking moet op
zichzelf al versiering genoeg zijn.' En
het is deze massa, die bij de verbou
wing verstoord gaat worden.
Niet onvermeld dient te blijven dat
na de oplevering in 1941, behalve
lovende berichten over gebouw, inte
rieur en kleurgebruik er al direct
kritiek was op het feit dat Dudok zich
nauwelijks had laten adviseren over de
eisen van een modern theater. Deze
kritiek gold voornamelijk het toneel
huis en de voorzieningen ten behoeve
van de toneeltechniek, tekortkomin
gen die in de loop der jaren steeds
nijpender werden. De laatste jaren
ÜETTT
nfnaniidii 111 itïïi.
rrm rrm
mn mn
nm mn
nm rrm
rrm rrm
DID QÏÏJ
Pian voor verbouwing stadsschouwburg (Arch.bureau Wouda).
De toneeltoren wordt vergroot d.m.v. een glazen omhulsel, waardoorheen gevels van de bestaande toneel
toren zichtbaar blijven.
wordt de vraag naar vergroting steeds
dringender, omdat bepaalde produk
ties eenvoudigweg niet meer in
Utrecht opgevoerd kunnen worden.
Programma van eisen
Wat nu zijn de vereisten? De toneel
toren dient vergroot, de laad- en
losmogelijkheden verbeterd, de kleed
kamers uitgebreid en de grote toneel
zaal aangepast te worden. De grootste
ingreep ten opzichte van het huidige
ontwerp is de vergroting van de
toneeltoren (8 meter breder en 5
hoger, van 19 tot 24 meter hoog). In
het laatste ontwerp wordt de
bestaande toneeltoren vergroot door
er een grote glazen stolp overheen te
zetten. Alleen de achterwand van de
oude toneeltoren wordt gehandhaafd,
de rest wordt van glas, waardoorheen
de oude gevel zichtbaar blijft, evenals
een deel van de toneelinstallatie. De
toneeltoren zal 's avonds van binnen
uit verlicht worden. De overige bouw
volumes blijven min of meer gehand
haafd, behalve dat aan de parkzijde het
gebouw ongeveer 50 cm verder het
plantsoen in steekt.
Nog vlak voor de gemeenteraadsver
kiezingen is duidelijk gekozen voor
functie boven status. Bovendien heeft
het College van B en W het geld -
ruim 20 miljoen - dat voor de uitvoe
ring nodig is toegezegd.
Groot contrast
In het begin was de Commissie
Welstand en Monumenten fel tegen
maar zij is nu, weliswaar met tegenzin,
accoord gegaan met het plan om de
vergroting uit te voeren in een glas
staalconstructie, hetgeen een opzette
lijk groot contrast vormt met het
bestaande gebouw. Een contrast dat
alleen maar groter wordt omdat de
bebouwing, die zich in de glazen toren
zal spiegelen weinig fraai is, namelijk
het begin van de Wittevrouwensingel.
De plannen zijn inmiddels uitgewerkt
en de Raad heeft op 19 mei ingestemd
met de verbouwing. De plannen
zullen binnenkort ter visie komen.
De Dudokstichting, die overigens
over de schouwburg nooit benaderd
is, spreekt, desgevraagd haar vrees uit
over deze glazen stolp-oplossing. Glas
is namelijk absoluut niet immaterieel
of doorzichtig. Juist door de schitte
ring en spiegeling is het groot en log,
meent secretaris P. van Dijk. Terloops
noemt hij de goede ervaring met de
gemeente Velsen, waar de stichting
om advies werd gevraagd en nauw is
10
