Unieke monumenten in vochtig, tropisch
Paramaribo
ANNETTE LIETH
Paramaribo is ontstaan vanuit een kleine versterkte handelsnederzetting aan
de Surinamerivier. Veilig verscholen achter fort Zeelandia heeft het zich
vrijwel ongestoord kunnen ontwikkelen. De architectuur van de
monumentale gebouwen en de ligging aan de rivier geven Paramaribo een
unieke ruimtelijke verschijningsvorm. Tegenwoordig ligt de hoofdstad er
echter vervallen en verpauperd bij. Het straatbeeld wordt in steeds mindere
mate gedomineerd door de oorspronkelijk wit geschilderde houten gebouwen
met steile daken. Bomen zijn vrijwel uit de binnenstad verdwenen, grachten
zijn gedempt en een beetje regenbui zorgt direct voor wateroverlast.
Rigoureuze uitbreiding aan de achterzijde van
monumentale bebouwing aan de Waterkant, (naar
dia's van S.A. Lieth, 1993)
Suriname herbergt, zonder monu
menten van wereldfaam te bezitten,
een groot aantal historische gebouwen
die uniek zijn voor Zuid-Amerika.
Vooral de in de binnenstad van
Paramaribo gelegen houten en enkele
stenen gebouwen zijn waardevolle
monumenten die voor een groot
deel het beeld van de stad bepalen.
Karakteristiek is de uit de 17de, 18de,
en 19de eeuw daterende bebouwing
rond het Onafhankelijksplein en de
directe omgeving daarvan.
De stadsbranden van 1821 en 1832
verwoestten een aanzienlijke hoeveel
heid huizen en gebouwen. Als gevolg
hiervan zijn de meeste grote gebou
wen in de binnenstad tussen 1821 en
1850 gebouwd zoals onder andere de
Waag en het Stadhuis.
Stad in verval
Ingrijpende verbouwingen of uitbrei
dingen, ondeskundige restauraties,
nieuwbouw en gebrek aan wetgeving
bedreigen het cultureel erfgoed. Ook
nu is brand geen onbekend verschijn
sel. Zo werd tijdens de coup van 1980
het politiebureau aan de Waterkant,
een van de laatste voorbeelden van de
Surinaamse variant op de Amsterdamse
Schoolstijl, in de as gelegd. Op vele
vaak in het oog springende punten is
de historische bebouwing al vervangen
door niets ontziende nieuwbouw.
Echte hoogbouw ontbreekt voorals
nog, hoewel de neiging sterk aanwezig
is steeds meer de hoogte in te gaan.
Door onder andere hoge grondprijzen
in de binnenstad, worden monumen
ten bewust verwaarloosd. Wanneer
een pand dusdanig vervallen en onbe
woonbaar is, wordt tot sloop overge
gaan. Als er al waardering voor
schoonheid en culturele waarden
aanwezig is, dan is die voornamelijk
gericht op de bekende monumenten,
aan en nabij het Onafhankelijksplein.
Karakteristieke bouwstijl
Het fraaie Ministerie van Financiën
en Hof van Justitie zijn grotendeels
volgens de Hollandse stijl van die
dagen ontworpen door Nederlandse
bouwmeesters in Surinaamse
Gouvernementsdienst. De detaille
ring is aangepast aan de plaatselijke
ambachtelijke traditie. Behalve
Surinaamse monumenten zijn
dit tevens goede voorbeelden van
Nederlandse bouwkunst en dus ook
onze aandacht waard.
Eenvoudige waardevolle huizen, die
een meer Surinaams karakter hebben,
worden vergeten. Talloze zijn de
laatste vijftig jaar verdwenen door
gebrek aan bescherming. Het is te
verwachten dat de komende jaren
ook de laatste nog overgebleven fraaie
straten met houten huizen, door sloop,
verval, verbouwing en ongediscipli
neerde nieuwbouw hun historisch en
eigen karakter zullen verliezen.
17
