Nieuwbouw aan Haagse gracht geslaagd
m
DDMÜD
Lis
Bi
sss
i
Bi
m
1^ p Pj
ilB
ffli
IS
LEO VAN DERMEULE
Onlangs keurde de Haagse raadscommissie Binnenstad en Monumenten, niet
te verwarren met de monumentencommissie, het inmiddels derde plan voorde
bebouwing aan de Nieuwe Uitleg goed. Het is een plan waarm,ee de PC
Heemschut Zuid-Holland nogal intensief bemoeienis heeft gehad en waarover
binnen de commissie stevig gepraat is. Terugblikkend kunnen we stellen dat
het leefklimaat van de buurt, het historische stadsgezicht en Heemschut winst
geboekt hebben op deze locatie.
De huidige situatie.
Het goedgekeurde plan
Gealarmeerd door de buurt.
Derde plan wel goed
zbtx
,0
1 ütMJ !siiii|l iMv 1
i LMpJ 1 au 11 i»i j ;/rs!
ÈS'iffiBiES
01 lil
g ps
IëPWW
El Is
m
B-a
9
De Nieuwe Uitleg, de naam zegt het
al, is een gracht gelegen in de eerste
grote uitbreiding van de stad noord
waarts vanaf het Voorhout gerekend.
Het gaat ruwweg om de vierhoek
tussen Prinsessegracht, Kanonstraat
en Nieuwe Uitleg zelf, die een winkel
haak vormt. Oorspronkelijk was dit
water, het Smidswater, de achtergracht
van de gevelwand aan het Lange
Voorhout. Door over het water heen
de stad nieuw uit te leggen ontstond
pas het profiel van een echte gracht.
Èen charmante onevenwichtigheid
kenmerkt tot op heden het beeld. De
achterbebouwing van de erven, die bij
de huizen aan het Voorhout behoren,
laat zich nog vaak als koetshuis, stal of
pakhuis herkennen. De gevels aan de
Nieuwe Uitleg zelf zijn echter duide
lijk voorgevels met een zekere gewich
tigheid, bedoeld om indruk te maken.
In de oorlog kwam door een bombar
dement plotseling een einde aan het
woonkarakter van de Nieuwe Uideg.
De gehele hoekbebouwing ter hoogte
van de Kanonstraat werd weggeslagen.
Na de oorlog verving men dit door
een groot, tamelijk massief gebouw in
historiserende stijl. Men zag daarbij af
van het doorzetten van de fijne perce-
lering- kavels van ongeveer zes meter
breed- die een wezenskenmerk van de
gevelwand vormt. In het grote gebouw
kwam een deel van het ministerie van
Onderwijs. Nabijgelegen monumenten
werden, op de gevel na, gesloopt.
Achter de gevels werd een nieuw
kantoorgebouw opgetrokken in de
zouteloze stijl van de wederopbouw.
Kubieke en vierkante meters voor
ambtelijke nijverheid en verder niet
zeuren. Het gereedkomen van het
nieuwe ministerie in Zoetermeer,
decentralisatie en deregulering deden
de gebouwen vrij komen en via, via in
handen van een project-ontwikkelaar
belanden. Die diende in 1992 een plan
in dat voorzag in nieuwbouw van apar-
tementen en kantoren.
Op dat moment, eigenlijk bijna te laat,
werd de PC Heemschut Zuid-Holland
door een van de buurtbewoners geat
tendeerd. In de commissie werd eerst
nagegaan of er mogelijkheden waren
het grote, met het stadsbeeld harmo
niërende gebouw nog van onder de
slopershamer te redden. Het bezat
echter geen enkele monumentele
status. De PC was van mening dat het
in dit stadium niet correct was nog een
procedure tot plaatsing op de gemeen
telijke monumentenlijst te starten.
Ondanks dat het ging om een goed
voorbeeld van architectuur uit de
Delftse School, het gebouw solide was
en in goede staat verkeerde moest het
worden prijsgegeven. Daarna restte de
beoordeling van de nieuwbouw.
Daartegen werd vanwege de haast een
blanco bezwaarschrift ingediend. Later
werd dit bezwaarschrift van een moti
vatie voorzien, die zich blijkens de
notulen van ljuli 1992 vooral diende te
richten tegen het wijzigen van de rooi
lijn en het hoger bouwen ter plekke.
Het bezwaarschrift werd door de
gemeente als adhesie-betuiging bij het
bezwaarschrift van het buurteomité
opgevat. Alle bezwaren werden echter
ongegrond verklaard. De project
ontwikkelaar, wellicht toch bevreesd
voor een AROB-procedure, trok het
plan in.
Later kwam de particuliere investeer
der in kwestie in betalingsmoeilijkhe
den te verkeren en kwam een andere
ontwikkelaar in beeld. Die verzocht
architect Job Roos uit Den Haag twee
verschillende plannen te schetsen en
tevens zelfs nog een haalbaarheidson
derzoek naar de mogelijkheden tot
handhaving van het grote Delftse
School-gebouw te doen. Dat laatste
bleek toch echt niet mogelijk, tenmin
ste als men de kantoor- in een woon
functie wilde veranderen. Ook de
architect die een alternatief plan
ontwikkelde in opdracht van een
andere investeerder kon het gebouw
slechts handhaven als de kantoorfunc
tie bleef bestaan. Uiteindelijk werd
besloten 0111 het derde plan, sterk
geënt op de historische structuur en
vormentaal van de gevelwand, zoals
getekend door Job Roos te laten
uitvoeren. Het plan behelst o.m.
het slopen van het grote gebouw.
Het daarnaast gelegen lagere kantoor
gebouw verdwijnt ook en het acht-
tiende-eeuws pand daarnaast- nu ook
nog een kantoor- zal worden omge
bouwd tot vier appartementen. Op de
vrijkomende grond komen vier woon
gebouwen en de reeks wordt op de
hoek met de Kanonstraat met een
iets hoger segment beëindigd. De
verderop staande, loze gevels krijgen
weer echte woonhuizen achter zich,
zoveel mogelijk gebaseerd op de
oorspronkelijke percelering en inde
ling. Hier vindt dus herstel plaats van
het historische beeld en de oorspron
kelijke functie.
Achter het hogere segment op de
hoek van de Nieuwe Uitleg en de
Kanonstraat wordt een klein kantoor
gebouw gerealiseerd, iets hoger dan
de woonhuizen en vanaf de gracht
niet waarneembaar. Het komt nogal
eens voor dat nieuwe plannen slechts
op ondergeschikte punten verschillen
van eerder verworpen plannen. Job
Roos heeft hier echter een volledig
nieuw plan getekend, dat zich qua
materiaalgebruik, vorm en détaillering
goed verhoudt tot het historische
beeld, beter wellicht dan wat er nu
staat. Met het terugbrengen van de
vroegere functie, wonen, lijkt tevens de
levendigheid op een langere termijn in
de toekomst gegarandeerd.
drs.Leo van der Meule is lid van de
PC Heemschut Zuid-Holland.
53
•u
□HDD
frai rr££in
pgo
r1
II
i
kN- - nr -
1
