Taalmonumenten
Die van Oudenbosch hebben ne
koepel in d'r hoofd zitten
Hal met trappenhuis vlak voor de renovatie.
Toegang tot het trappenhuis na de renovatie;
sept.1993.
vloer, de eenvoudige, maar charmante
stucplafonds met hun rozetten, conso
les en toogjes, de gedraaide trap met
ijzeren spijlen en houten balklagen
uitgebannen. Het enige dat, behalve
de twee gewelfde kelders, binnen
herinnert aan de geschiedenis van
het huis is een nu in de hal geplaatste
gedenksteen uit 1799 met de namen
van het echtpaar Snoeck-Kolenbrander,
dat in dat jaar het huidige huis grondig
verbouwde. Een nieuwe steen met de
tekst renovata anno MCMXCIII trekt
de lijn van de geschiedenis door naar
het heden.
Exterieur zorgvuldig gerestaureerd
Het is echter de vraag of dit alles,
dat voor de nieuwe bestemming zeer
bruikbaar is, wel recht doet aan het
met zoveel zorg gerestaureerde exteri
eur. Het behoud van de uiterlijke
verschijningsvorm - onmisbaar
element als oplichtende blikvanger in
het verdwijnpunt van de beukenallee -
was door de monumentencommissie
terecht als harde eis gesteld. Ter
completering van de architectuur
werd aan weerszijden van de dakkapel
op de middenrisaliet weer een attiek
geplaatst. Ook werd een klein gevel
steentje met de datum van een gron
dige verbouwing in 1889 en de initia
len van de vier kinderen van de
toenmalige bouwheer teruggeplaatst.
Een kleurenonderzoek bracht aan het
licht, dat een nieuwe, niet-adellijke
eigenaar bij een verbouwing rond
1915 de luiken aan de gevels in de
heraldische kleuren (rood, geel, zwart
en groen) van de voormalige bezitters
had laten schilderen. Aangezien ook
de bepleistering gehandhaafd zou
blijven en de daarbij behorende kleu
rige uitmonstering van kroonlijst,
kozijnen, ramen, deur en luiken een
vrij spectaculaire aanblik zou bieden,
is besloten om deze kleurstelling aan
de hand van authentieke kleurmon-
sters te reconstrueren. Elet resultaat
is zonder meer verrassend!
Slechts de aanwezigheid van tussen-
dorpels in de T-ramen - een gevolg
van de keuze voor vaste benedenra
men en uitzetramen in de bovenlich
ten - verraadt het kennersoog, dat er
toch min of meer ingrijpende wijzigin
gen hebben plaatsgevonden. Men kan
een zo radicale interne vernieuwing
betreuren of bewonderen. Zeker is dat
het interieur nu een heldere, onbe
krompen geest ademt en zich niet
bezondigt aan het wekken van een
valse schijn van historiciteit. Maar
tegelijk is er, juist door het contrast,
ook de pijn van het verlies van histori
sche substantie.
Compromis
Het verjongde Oud-Heyendael
zet nu een nieuwe schrede in de reeks
van verbouwingen, uitbreidingen en
moderniseringen die de geschiedenis
van het huis toch al kenmerkten. Het
is ook nu, precies als vroeger, het
resultaat, of liever een compromis van
een pakket gebruikseisen en de
beschikbare middelen en mogelijkhe
den. Zo beschouwd, mag men uitein
delijk toch nog blij zijn, dat wezenlijke
bestanddelen van het oude huis nu op
dezelfde plaats als in de zestiende,
zeventiende en achttiende eeuw
kunnen blijven voortbestaan, ook al
ademt de kern van het pand de high
tech-sfeer van de late twintigste eeuw.
En ach, van buiten zie je d'r geen barst
van.
Drs Willem Jan Pantus is als kunsthisto
ricus verbonden aan de Katholieke
Universiteit van Nijmegen
De auteur bereidt een uitgave over
de geschiedenis van het huis en zijn
bewoners voor.
Betekenis: ze kunnen flink
opscheppen
Verklaring: In de provincie
Noord-Brabant vond men dat
de inwoners van Oudenbosch
het nogal hoog in de bol hadden
omdat zij bij hun basiliek in
navolging van de St. Pieter te
Rome een grote koepel bouwden.
Monumentale omschrijving:
Het initiatief tot het bouwen
van een Romeinse kerk in
Oudenbosch werd genomen
door pastoor Willem Hellemons
(pastoor van 1842-1884)die een
grote voorliefde had voor de Paus
en de stad Rome. De bekende
architect dr. P.J.H. Cuypers
ontwierp een kerkgebouw, dat
een copie was van de St. Pieter in
Rome, terwijl voor de voorgevel
het front van de St. Jan van
Lateranen als model werd
genomen. De bouw werd aange
vangen in 1865 en voltooid in
1892De kerk kreeg in 1912 de
rang van basiliek. In de loop der
jaren raakte het gebouw zodanig
in verval dat ingrijpende maatre
gelen nodig waren. Een commis
sie van deskundigen adviseerde in
1955 tot een grondige restauratie
over te gaan.
Girbe Buist is werkzaam, bij
de Culturele Raad Overijssel
31