Cultuur en emoties
Platform
Europa
Natuurbouw
Landbouw-landschap
Wolkenkrabber
EXPOSITIES
dit slootje of dit heggetje is zo belang
rijk, want hier heeft Floris V nog
gelopen. Dat is niet van belang! Maar:
wat is nu de cultuurhistorische kwali
teit van een bepaald gebied? Hoe heeft
de bewoningsgeschiedenis geresul
teerd in de huidige inrichting en welke
aspecten van die inrichting laten dat
verleden nu nog zien? Voor de high-
lights, de echte hoogtepunten, zul je
de wet moeten en kunnen gebruiken.
Maar veel meer dan in het verleden
moeten we streefbeelden formuleren,
raamwerken ontwikkelen, waarin ook
nieuwe functies geweven kunnen
worden. Het blijft wel een spannings
veld! En ook de cultuurhistorie zal in
moeten leveren, anders maken we er
een openluchtmuseum van, dat gaat
ten koste van volgende generaties.'
Dikwijls echter komt de geschiedenis
in een te laat stadium van plannenma
kerij naar voren. Borger: 'Heel veel
plannen, geïnitieerd vanuit econo
misch sterke functies, hebben giganti
sche schade- en verliesposten opgele
verd, omdat men de cultuur en de
emoties van de bevolking over het
hoofd heeft gezien. Bijvoorbeeld de
Vrije Geer in Amsterdam. Bewoners
verzetten zich tegen de plannen van de
gemeente, omdat men geen rekening
had gehouden met de kwaliteit van de
ruimte in de beleving van de bevol
king. Er was toen geen informatie
over. Dat levert grote verliesposten
op! Dat vermijdt men liever.
Cultuurhistorici laten als regel alle
mogelijkheden van sturing passeren.
Pas op het allerlaatste moment, als
zichtbaar is hoe groot de ellende is,
loopt iedereen te hoop tegen de
plannen. Op het moment dat er iets te
sturen is, laat men het getij verlopen.
Ja, dat moeten we voorkomen.'
Het Platform Landschap en
Cultuurhistorie, waarvan prof. Borger
voorzitter is, kan volgens hem een
nuttige rol vervullen. 'In de eerste
plaats om de disciplines bij elkaar te
krijgen, informatie uit te wisselen en
elkaar te leren verstaan. Dank zij het
Platform is de cultuurhistorie nu ook
aanspreekbaar voor de overheid.'
De komende jaren wachten ons
volgens Borger grote veranderingen.
'Nederland moet zich realiseren dat
we in Europa leven. En dat we onze
productie nu op een veel grotere
schaal dan voorheen organiseren. De
problemen bij DAF, Philips en Fokker
hangen daarmee samen. De vraag is:
worden we een buitenplaats van
Europa, of willen we tot de kerngebie
den blijven behoren. We zitten in een
spanningsveld. Aan de ene kant neemt
de druk op de ruimtelijke kwaliteit
steeds verder toe. Waar zet je het
miljoen nieuwe woningen neer? Hoe
moet het met de infrastructuur,
Betuwelijn, snelle trein? We moeten
voor welvaart, een goede gezond
heidszorg en sociale zekerheid ten
behoeve van toekomstige generaties
zorgen. Maar wat kost dat nu? Dat de
leefbaarheid van het land is aangetast,
merkje pas als de problemen al ver om
zich heen gegrepen hebben.'
Kan prof. Borger voorbeelden noemen
Voorbeelden van sluipende nieuwe
ontwikkelingen, die op dit moment plaats
vinden en de kwaliteit van de ruimte
ernstig bedreigen?
Dat is niet eens zo makkelijk. Hij
aarzelt. Dan: 'De strategische groen
projecten. De grote mode van natuur
bouw. Sommigen hebben dat de
wederopstanding van de dragline in
het landschap genoemd. Wat vroeger
in het kader van de ruilverkaveling
plaats vond, gebeurt nu op grote
schaal in het kader van natuurbouw,
waarbij de cultuurhistorie terzijde
wordt geschoven en ook de kwaliteit
van de gebouwde omgeving vaak niet
in stand wordt gehouden. Neem de
Peel. In de 19de eeuw is daar op grote
schaal veen ontgonnen. Ja, de turfwin-
ning is nu natuurlijk uit de mode, we
hoeven niet meer van turf te leven.
Maar men heeft het idee dat we venen
moeten conserveren en mogelijk de
veengroei weer tot stand brengen.
Voor de Peel worden op het ogenblik
plannen ontwikkeld om al die gronden
weer onder water te zetten. Daardoor
verdwijnt de cultuurhistorie. Een
mooi natuurgebied is nooit weg, kun
je zeggen. Maar je tast de kwaliteit van
de ruimte aan door een nieuwe vorm
van uniformering. Op die manier
wordt een aantal natuurprojecten
geïnitieerd waarbij grote ingrepen
gepland worden zonder rekening te
houden met de cultuurhistorie en de
inrichting van de ruimte. Naar mijn
idee is Nederland te klein om op grote
schaal natuurgebieden te ontwikke
len.'
'Als we het hele Hollands-Utrechtse
veengebied vol zetten met bomen,
omdat de landbouw in de veen-weide
gebieden over 20 jaar toch niet lonend
meer is, tasten we het landschap
wezenlijk aan. Op ongelofelijk grote
schaal worden op dit moment populie
ren geplant. De productie moet terug
gebracht worden, natuur moet
groeien, recreatieve functies versterkt
worden. Als je dat allemaal aan de
marktonwikkelingen overlaat, komt er
landbouwgrond vrij op plaatsen waar
we dat eigenlijk niet willen. Stel dat in
Waterland de boeren en masse zeggen:
nu is er geen lol meer aan, we kunnen
het economisch niet meer volhouden-
slechte grond, slechte ontsluitingsmo-
gelijkeden- en Waterland zou ineens
verkocht worden aan manegebedrij-
ven en autoslopers... Zitten we daar
op te wachten? Wat is het beleid bij
dergelijke ontwikkelingen? Dat is
nog niet doordacht. Ik denk dat je van
gebieden die qua recreatie en natuur
ontwikkeling van belang zijn, de
dragende functie van de landbouw
moet erkennen.'
Ik noem nog een actueel issue: de
Larmagtoren, de wolkenkrabber die
gepland is in Amsterdam-Sloterdijk.
Benieuwd wat prof. Borger ervan
vindt. Maar eigenlijk weet ik het al.
'Overdreven,' zegt hij. 'Lamentabele
besluitvorming. Dubieuze motieven.
De toren bepaalt de skyline van een
groot stuk van Noord-Holland. Maar:
hoe wil deze provincie zich presente
ren? Wil zij gekarakteriseerd worden
door een dergelijke toren? Dat is de
vraag.'
Zandvoort licht bewolkt
Schilderijen en foto's met natuurim
pressies. De kunststroming
De Nieuwe Figuratie met nadruk op
het gevoeld is sterk vertegenwoordigd.
Tot en met 1 september in de Vishal,
Grote Markt, Haarlem.
Open ma t/mza 11-17 uur.Zon- en
feestdagen 13-17 uur.
Zuiderzeecultuur
Nieuwe permanente tentoonstelling
in het binnenmuseum van het
Zuiderzeemuseum in Enkhuizen. Met
o.a. beschilderd meubilair, kleder
drachten, sieraden, schilderijen en
prenten, keramiek en volkskunst.De
expositie laat zien hoe de Zuiderzee
cultuur veranderde door maatschap
pelijke ontwikkelingen(handel,
toerisme, industrialisatie).
Ook het bekende buitenmuseum
is een bezoek meer dan waard.
Open alle dagen van 10-5 uur.Bij het
station kunt u op de boot stappen, die
naar het museum vaart.
Hollum, een dorp als monument
Expositie over het onstaan van
Ameland en haar monumenten.
In het beschermd dorpsgezicht zijn
liefst 50 woonhuismonumenten in
een dorp verenigd.
Plaats: Sorgdragersmuseum,
Herenweg 1 Hollum.
Open van juli t/m aug. di t/m vr. van
9.30-16.30 uur en za t/m ma van 14-
16.30 uur.
Monument van de Maand Friesland
In juni kunt u een tocht maken langs
de Bildtdijken. Vanuit de
Doopsgezinde kerk van Oude Bildtzijl
wordt men langs de locaties geleid
d.m.v. een routekaart. Er zijn ook
tentoonstellingen, doe de Bildtdijken
tot onderwerp hebben.
Inl.tel.058-134615
