Monumentaal Middelburg
Everhard Jans
8
De 'Middelburgse sfeer' is behouden gebleven
De Zeeuwse hoofdstad Middelburg is met Zierikzee op de tweede
plaats de belangrijkste monumentenstad van Zeeland. Landelijk bezet
de stad, wat betreft aantal rijksmonumenten - liefst 1083 - de vierde
plaats na Amsterdam, Maastricht en Leiden. De sterke groei van het
cultuurhistorisch toerisme beroert ook Middelburg sterk. Aan de stad
is te zien, dat Nederland binnen Europa het grootste aantal monumen
ten per vierkante meter bezit.
Dit geldt nog veel sterker voor Mid
delburg, ondanks het bombardement
van 1940 in de binnenstad. Stede-
bouwkundige en architekt ir. P. Ver
hagen, de leider van de herbouw tij
dens de Tweede Wereldoorlog, heeft
zorg gedragen voor een streekeigen,
traditionalistisch karakter van de be
bouwing, in de trant van de Delftse
School. De door hem gekozen archi
tecten, zoals Berghoef, Eschauzier
en Van MoorseI stonden garant voor
een nieuw, maar goed herkenbaar
Middelburg, dat afgestemd was op
de 'Middelburgse sfeer'. De super
visor weerde architecten met te veel
extravagantie in hun ontwerpstijl.
Stadswandeling
Vanaf het station wijst de Lange Jan
ons de weg naar het centrum. Ty
pisch voor Middelburg zijn achttien-
de- en vroegnegentiendeeeuwse
lijstgevels met roedenverdelingen,
wit gepleisterd of in baksteentinten.
De 'jongere bouwkunst' past zich in
het algemeen goed aan bij het to
taalbeeld, zoals het pand van de 'Al
gemene Zeeuwse Verzekeringen'.
Aan de rand van de Binnenstad ligt
de 'Zeeuwse Bibliotheek' een ont
werp van architekt P. Dekker uit Mid
delburg. Het pand is vijf jaar oud, en
past qua maatvoering en bouwmas
sa goed in-de omgeving. Het interi
eur is ruim en helder gecomponeerd.
Schilderachtig is een oud burger
huis op de hoek Kleine Heren-
staat/Turfkaai, met speklagen van
natuursteen en ontlastingsboogjes
boven de vensters uit de vroege ze
ventiende eeuw. De kroonlijst is van
later datum. Hier zijn ook hardstenen
stoepen te zien, met schuingeplaats-
te kelderluiken.
Pitoreske kromme straatjes voe
ren mij naar de intieme Vismarkt met
open galerij voor visafslag en cen
traal gelegen Lodewijk XV-pomp,
ontstaan door sloop van een oud
kerkgebouw. Er zijn lage baksteen
muurtjes met steunberen, en oude
bomen tussen het plaveisel.
Fraai zijn de huisnamen in de
aangrenzende St. Jansstraat: 'De
Gouden Nobel' met daarnaast 'Het
Gouden Briefke'. Hier wordt in de
warme zon een witgepleisterde lijst-
gevel bijgeschilderd, in helder wit.
Geslaagd, als levendige slagader
van het hedendaagse Middelburg is
de sfeer van de Lange Delft. Interes
sant is het in passende Delftse
School-trant gebouwde Warenhuis
van V en D, dat bijzonder goed geïn
tegreerd is in de gevelrij.
Erg mooi is het Renaissancege-
veltje van de kunstnijverheidszaak
'De 4 Windekes' naast de huidige
Chr. Gereformeerde kerk - uit de
laat-Gothiek. Opnieuw speklagen,
frontons van zandsteen en gecanne
leerde pilasters van ingekerfde bak
steen op de etage.
Het aankijken waard is zeker de
architectuur van het Damplein, niet
ver van de Abdij, om de hoek bij de
Korte Delft. In de verte is de koepel
van de Oostkerk zichtbaar, achter de
daken van oude burgerhuizen links,
met fraaie bekroning.
Fraai gehuisvest is restaurant 'Het
groot paradijs' aan het Damplein, een
breed Palladiaans pand in baksteen-
bouw, met pilasters op de verdieping.
Tegenover de Provinciale Griffie zijn
volkskunst-achtig geornamenteerde
bovenlichten uit de herbouwjaren te
bewonderen, zoals 'De Hartshoorn',
anno 1943, met plastische elementen.
De Abdij
Goede wijn behoeft geen krans: dit
grootse kloostercomplex in het hartje
van Middelburg is eigenlijk al een
Abdij-complex met op de achtergrond de
Lange Jan.
