Geen echte schapekoppen
Leo van der Meule
34
Waarom maar met één Heemschut-lid praten als de hele familie zo dui
delijk blijk geeft van een betrokkenheid bij het cultuurhistorisch wel en
wee van stad en land? Heemschut besloot dan ook in Dordrecht tot een
gesprek met de gehele familie de Jong ook al is alleen mevrouw de
Jong Heemschut-lid. Zij voerde voornamelijk het woord terwijl de rest
van het gezin voor geheugensteun zorgde, boeken en kaarten aandroeg
en koffie zette.
Mevrouw de Jong leerde Heemschut
kennen toen zij als administratief
medewerker van het Gemeente-ar
chief van Dordrecht regelmatig ons
blad op het bureau kreeg. 'Ik vond
het een mooi blad en raakte al snel
verbaasd over het vele waarmee de
Bond zich bezighield en toen ik later
op een historische tentoonstelling
een stapeltje aanmeldingskaarten
Paalwoningen over de Vest. Waarom de
oorspronkelijke rooilijn niet gerespecteerd?
zag liggen was zo'n kaart gauw
meegenomen en met instemming
van het thuisfront nog sneller inge
vuld.'
Lijst met missers
Wij werden op haar geattendeerd
doordat ze een berichtje uit 'De
Dordtenaar' van 1 oktober jl. op
stuurde. Hierin wordt gewag ge
maakt van het slopen van een heel
bijzonder negentiende-eeuws pandje
aan het Kasperspad. De journalist in
kwestie, Jaap Bouman is behoorlijk
ontstemd over deze zijns inziens on
nodige verarming van de Dordtse
binnenstad. Mevrouw de Jong onge
twijfeld ook. Is dit de eerste keer dat
haar zoiets in het verkeerde keelgat
schiet?' Was dat maar zo, het was
meer de druppel die de emmer deed
overlopen. Ik woon al van kindsaf in
deze stad en als u eens wist wat we
hier de afgelopen tientallen jaren
hebben zien verdwijnen. Inderdaad
veelal onnodig, met iets meer goede
wil en aandacht kom je tot zoveel
betere oplossingen.' Ze heeft een
hele lijst voor zich liggen waarop
'missers' genoteerd staan, we noe
men er een aantal: waarom moest
het laatste originele stuk stadsmuur
de Spuihaven gesloopt worden om
vervolgens op dezelfde plek een
stuk namaakmuur te metselen?
Ronduit een giller vindt ze het
doorzagen van een lange gevelsteen
met opschrift, afkomstig van de in de
vorige eeuw gesloopte Spuipoort, en
nu onder een haakse hoek in een
nieuw stuk muur geplaatst. Onlees
baar en derhalve functieloos.
Om nog maar te zwijgen van het
poortje van het Oude Vrouwenhuis.
Na demontage werd dat opgeslagen
bij Openbare Werken. Nou ja, opge
slagen, het werd in de open lucht
neergelegd, en... verdween. Of het
simpelweg ontvreemd of vergaan is
vermeldt de historie niet, maar toen
men na jaren op het idee kwam om
het voor een ander hofje te herplaat
sen was het foetsie. Het rijmpje, in
het poortje gebeiteld, staat gegrift in
het geheugen van mevrouw de Jong:
'Siet hier werden onderhouwen,
oude, kouwe, swacke vrouwen,
trotse vrijsters, fiere jeugd
siet hoe dat je werden meugt.
Naar verluidt zou het poortje inmid
dels weer terecht zijn en zelfs her
plaatst gaan worden. We wachten af.
De familie de Jong heeft alle begrip
voor het feit dat een stad als Dor
drecht in de binnenstad en daarbui
ten soms gewoon niet ontkomt aan
nieuwbouw. Maar als dan zelfs het
oude stratenpatroon veronacht
zaamd wordt ontstaat al gauw een
kunstmatig, kil en sfeerloos geheel.
Dat gebeurde bijvoorbeeld in de Blij-
enhoek. 'Het was inderdaad verkom
merd en verwaarloosd, maar het
was tegelijkertijd vol leven, de men
sen kenden elkaar, er waren allerlei
kleine bedrijfjes. Moest dat alles zo
rigoureus, met bewoners en al, van
de kaart geveegd worden?'
De uitbreidingen in het landelijk
gebied rondom de stad heen baren
haar eveneens zorgen. De schapen
waar de échte Dordtenaar, mevrouw
de Jong beschouwt zichzelf als 'im
port', zijn bijnaam schapekop aan
ontleent, lopen daar al lang niet
meer. Maar moeten dan zelfs de
oude dijken doorgegraven of opge
ruimd worden? Die kun je toch uit
stekend in een nieuwbouwwijk ge
bruiken voor langzaam en recreatief
verkeer.
Grote kerk
Is het alles treurnis in het Dordtse?
Mevrouw de Jong: 'Gelukkig niet, er
is genoeg om je over te verheugen.
Het Hof en de Groothoofdspoort zijn
heel goed gerestaureerd, men heeft
via een leuke fietsroute de Merwe-
landen verbonden met de Bies-
boschpolder en Moerdijkbrug. Voor
de Grote Kerk schieten woorden van
lof gewoon tekort.' Ook uw verslag
gever heeft iets met die prachtige
preekstoel uit 1756 in deze kerk. Dat
treft, mevrouw de Jong behoorde tot
een groep enthousiaste geschieds-
vorsers die, onder leiding van ge
meente-archivaris Jensma, zo onge
veer alles wat over dit pronkstuk te
weten valt uit het archief opdiepte en
in een fraai boek openbaar maakte.
Jensma deed haar niet alleen met
andere ogen naar de preekstoel
maar ook naar de kerk en de stad in
haar geheel kijken. Dat verklaart
mede het 'stiekeme' bladeren in
'Heemschut'.
Het blad bevalt haar, zijn er dingen
binnen de Bond die ze minder ge
slaagd vindt? 'Als ik het eerlijk mag
zeggen, de kwaliteit van de
gidsen/inleiders op de laatste provin
ciale excursie verschilde teveel. Erop
uit trekken en om je heen kijken kun
je ook zonder Heemschut, op zo'n
excursie wil je nu juist wel wat meer
horen over het gebied waar je door
komt. In één van de twee bussen
werd te weinig, en dan ook soms nog
verkeerde informatie verstrekt, dat
moet de volgende keer echt beter.'
We nemen het ons, als provinciale
commissie Zuid-Holland, ter harte en
verlaten huize de Jong om enkele in
het gesprek aangestipte zaken op de
gevoelige plaat vast te leggen.
