De Berckepoort: een omstreden restauratie
Hans Bollebakker
23
Het 'princelyck' logement De Berckepoort Xe Dordrecht dreigt slacht
offer te worden van pseudo-restauratie. Het monument dateert in zijn
grondvesten uit ca 1245-1287 en is midden zestiende eeuw van een re
naissance bovenbouw voorzien, bestaande uit belétage en zolders.
Over oorsprong en bewoners is meer uitvoerig geschreven in een arti
kel van mijn hand, geplaatst in het decembernummer 1990 van Heem
schut.
Enkele grepen uit de rij van illustere
bewoners. Het monument werd oor
spronkelijk mogelijk gesticht als
klooster of door de Lombarden.
Daarna kwam het in bezit van de
wijnhandelaar Huybert Ta(c)ken ver
volgens zijn schoonzoon Matthijs
Berck, die het pand in zestiende-
eeuwse renaissance-stijl verbouwt
en voorziet van een toegangspoort,
waaraan het pand zijn huidige naam
ontleent. Kortere of langere tijd ver
bleven er: de hertog van Alva, Lu-
mey, Prins Willem van Oranje en zijn
echtgenote Charlotte de Bourbon die
in dit pand haar prinsessenhof heeft
terwijl Willem zijn Hof - het complex
draagt nog steeds die naam - houdt
in het naastgelegen voormalig Au
gustijnenklooster, waar de laatste
monnik vertrok in 1572. In dat jaar
kiest de stad de zijde der Geuzen en
werd in de reventer (=refter) van het
Augustijnenklooster - die nu nog de
naam Statenzaal draagt - van 15 tot
24 juli 1572 de eerste vrije statenver-
De Berckepoort vanaf het Statenplein. (foto's Hans Bollebakker)
gadering gehouden van de staten
van Holland en West-Friesland. Het
Dordrechts princessenhof, de
Berckepoort en het prinsenhof met
Statenzaal, het Augustijnenklooster,
liggen niet alleen dicht bij elkaar,
maar zijn ook historisch op allerlei
manieren nauw met elkaar verbon
den. Die Berckepoort nu is inzet van
een AROB-procedure geworden
door de wel zeer extreme verbouw
ingsplannen die de gemeente heeft.
In dit artikel beperk ik mij in hoofd
zaak tot een nadere bespreking van
de bezwaren tegen de door de ge
meente Dordrecht beoogde verbou
wing en relateer dit aan het gemeen
telijke restauratiebeleidsvoornemen.
Ik geef uitsluitend mijn eigen mening
weer, zonder de pretentie tot volle
digheid, doch meer bedoeld om de
discussie op gang te brengen.
Achtergronden van verbouwing
Het begint allemaal rond 1970. Toen
werd het naastgelegen 14de eeuwse
Augustijnenklooster hoogwaardig
gerestaureerd, als eerste aanzet
voor rehabilitatie van deze laat-mid-
deleeuwse buurt. Het toenmalig
hoofd monumentenzorg van de ge
meente Dordrecht ing. W. van den
Berg, onder wiens leiding de restau
ratie is uitgevoerd door architecten
bureau Kruger, bepleit dan tevens
restauratie van de Berckepoort,
waarvan reeds sprake was bij in
1955 te verlenen opdracht aan archi
tect Van Bilderbeek. In 1972 wordt
na voltooiing van het werk de dan
geheel in stijl gerestaureerde Staten
zaal door Hare Majesteit Koningin
Juliana geopend ter gelegenheid van
de daar vierhonderd jaar geleden
gehouden eerste vrije statenverga
dering. Waarom toen - in de goede
jaren - die restauratie van de Ber
ckepoort ook niet ter hand is geno
men blijft onduidelijk. Het is geruime
tijd stil rond de Berckepoort, er wor
den onderwijl kunstenaars, vereni
gingen en later ook een museum in
gehuisvest, totdat een ambtelijk ad
vies van de afdeling verbetering oud
bouw in 1977 de discussie weer op
vat en restauratie voorstelt ten be
hoeve van een culturele, primair mu
seale bestemming. De directeuren
van de beide Dordtse gemeentemu
sea en de gemeentearchivaris be
pleiten een gebruik als (archeolo-
gisch)-historisch museum, daarin ge
steund door het advies van de toen
