17
Actueel
ten tegen de sloop. De bewoners
vroegen om goed onderhoud van
hun huizen. Anderen vestigden de
aandacht op de monumentale kwali
teiten. Er heerste wel veel bouwval
ligheid, maar sloop was niet de enige
oplossing hiervoor. De massale sloop
De Nieuwkerk als enige restant in een
voormalig kaalslaggebied.
stopte eind jaren '70. In 1980 stelde
de gemeenteraad een structuurplan
vast dat handhaving van de bestaan
de fysieke structuur van de binnen
stad wil nastreven.
Volgens Bollebakker zijn de mis
lukkingen te herleiden tot een hard
nekkig, principieel probleem. 'Er is
een totaal gemis aan kennis van wat
aanwezig is aan vermogen, een ge
mis aan inzicht hoe mensen zich ge
dragen onder invloed van de ge
bouwde omgeving. Mensen ver
vreemden in een omgeving die ges
loopt is. Er is een gebrek aan bouw
technisch inzicht, aan liefde, goede
wil, aan inzicht wat een oude stad is.'
De slopershamer wordt nog steeds
gebruikt. Onlangs werden nog enke
le historische pakhuizen in de omge
ving van de de Grafelijke Munt ges
loopt. Tussen de Houttuinen en de
Grote Kerks Buurt herinnert een
Het Maartenshof wordt overheerst door het
nieuwe winkelcentrum op het Drievriendenhof.
groot sloopterrein aan het vooroor
logse RK Ziekenhuis. Hier staan nog
twee verlaten getuigen: een kapel en
een historisch pand dat operatieka
mers bevatte. Beide lijden zichtbaar
onder de leegstand. De kapel is op
vallend beschadigd tijdens de sloop
werkzaamheden.
In deze buurt staan verschillende
panden leeg, evenals elders in de
stad. Het lijkt op het klassieke ver
haal: nadat de gemeente of -in dit
geval- een speculant een pand
koopt staat het leeg en vervalt, tot
sloop onontkoombaar lijkt ('Wat moet
je met die ouwe troep'). Het verpau
perde pand levert intussen zijn bij
drage aan de sanering van zijn om
geving: functieverlies, verval, sloop.
Na veel verloren jaren komt er dan
ruimte voor een grootschalig nieuw
bouwproject. Op de plek van het
voormalige RK-ziekenhuis wordt het
verval nu in de hand gewerkt terwijl
er nog onduidelijkheid is over de toe
komstplannen. De gemeente be
treurt deze gang van zaken en pro
beert de nieuwbouw-ontwikkelingen
in de hand te houden via een nieuw,
beschermend bestemmingsplan.
gfSisP
Het sloopterrein van het RK ziekenhuis. Op de
achtergrond het Rijksmonument, dat tot voor
kort operatiekamers herbergde.
Slordig
Sommige projecten gaan gepaard
met betreurenswaardige slordighe
den. De gerestaureerde Statenzaal
is ernstig aan het scheefzakken.
Waarschijnlijke oorzaken: heiwerk
zaamheden op enkele meters af
stand van de gevel en de aanleg van
een loodzware geluidsisolerende
vloer.
De neiging bestaat om naburige
monumenten te betrekken in een
nieuwbouwproject. Soms mag de ge
vel blijven staan, soms niet. De voor
malige Waalse Kerk maakt nu een
klein onderdeel uit van een grote win
kel. Een gevel is aangetast door gro
te blinde vensters die werden aange
bracht voor een restaurant, dat later
niet lucratief bleek te zijn.
Nieuwbouw
Nog steeds vragen grote gaten om
een oplossing. De Drievriendenhof,
jarenlang een groot kaal terrein, is
onlangs bebouwd met een hoge,
langwerpige winkelpassage met par
keergarage. Dit grote gebouw be
paalt nu de sfeer in een naburig hof
je.
Zoals dit artikel een eenzijdig
beeld van de Dordtse vernieuwingen
geeft, zo gaat het boekje 'Nieuw
bouwen binnen beschermd stadsge
zicht' (zie onder) te vluchtig voorbij
aan de mislukte nieuwbouw. Het
boekje toont wel voorbeelden van
ongewenst monotone en schaalver-
grotende nieuwbouw, maar illustreert
dit ten onrechte met foto's uit Oost-
Europa en Maassluis. Dit wekt ver
bazing, omdat Dordrecht zelf min
stens even slechte voorbeelden telt.
Te denken valt bijvoorbeeld aan de
vrij recente woningbouw aan de Lijn
baan (Noordoost, in de buurt van de
enige molen van Dordrecht), in een
kaalgeslagen 19de eeuws gebied.
Trend
Is de schade van de stadsvernieu
wing hier groter dan in andere ste
den? Deze vraag leggen we voor
aan architect/stedebouwkundige dr.
ir. RudgerA.F. Smook, inwoner van
de stad. Hij maakte een studie naar
de veranderingen in 36 Nederlandse
steden. 'Dordrecht is een van de
ergste, samen met enkele andere
steden. Dordrecht heeft systema
tisch de boel afgebroken.' Maar: 'Je
kunt het ze niet aanrekenen. Dor
drecht is vroeg begonnen met de
aanpak van de binnenstad. In die tijd
was het woord stadsvernieuwing nog
nauwelijks uitgevonden. Daarom is
men het proces met een verkeerde
attitude ingegaan. Helaas moet ge
constateerd worden dat deze attitu
de van degenen die binnen de ge
meente de stadsvernieuwing bege
leiden nog niet echt verbeterd is. Het
begrip van goede stedebouw en ar
chitectuur binnen de beperkingen
van historisch belangrijke structuur is
in te geringe mate aanwezig. Het
ontbreken van een lange termijn-be-
leid wreekt zich. 'De gemeenten die
het vroegst begonnen te modernise
ren zijn er nu het ergste aan toe.'
Zijn sommige ingrepen in het stra-
tenpatroon niet noodzakelijk? Smook
is ervan overtuigd dat er veel onno
dige schade is aangericht. 'Doorbra
ken zijn in functioneel opzicht niet
nodig. Door die grote openingen
raak je de schaal van de stad kwijt.
Grootschalige functies moeten erbui
ten gehouden worden. Je moet de
bestaande historische structuur res
pecteren en die verheffen tot maat
staf van je hedendaagse veranderin-
