Utrecht koploper MIP
Annemarie ten Cate
28
Op 28 november 1990 vond in de Stadsschouwburg Xe Utrecht de fees
telijke uitreiking plaats van het boek 'Architectuur en stedebouw in de
gemeente Utrecht 1850-1940'. Dit is het eerste resultaat van het landelij
ke Monumenten Inventarisatie Project in boekvorm. De feestelijke uit
reiking geschiedde door wethouder van cultuur Van 't Riet aan de heer
S. Sakko, minister d'Ancona vervangend, die op hetzelfde moment aan
de 'overkant' het nieuwe Moluks Museum opende.
Vijf jaar geleden verscheen de eer
ste inventarisatie in boekvorm 'Jon
gere bouwkunst in Utrecht'. Deze
werd uitgevoerd volgens de nieuwe
door de Rijksdienst voor de Monu
mentenzorg ontwikkelde criteria. Di
recte aanleiding vormde toen de
sloop van het stationsgebouw van
Van Ravesteijn. Bevatte deze eerste
lijst ca. 700 objecten, de MIP inven
tarisatie, uitgevoerd in de periode
1988-1990, telt rond de 2000 gebou
wen en complexen, alsmede acht
gebieden met bijzondere stedebouw-
kundige waarden.
Voorbeeld
De eerste spreker jhr. Ir. L.L.M. van
Nispen tot Sevenaer, directeur van
de Rijksdienst, benadrukte het be
lang van samenwerking tussen over
heid en gemeenten nu de eindver
antwoordelijkheid bij de laatste ligt.
Er moet vooral bij de kleinere ge
meenten duidelijkheid zijn omtrent
de taakverdeling, '...de grootste be
dreiging voor ons historisch erfgoed
is onkunde en onbenul' aldus Van
Nispen. Het te boek stellen van de
inventarisatie van Utrecht kan als
voorbeeld dienen voor andere ge
meenten. Eind jaren '90 hoopt men
de landelijke inventarisatie voltooid
te hebben. Volgens Wethouder Van
't Riet duurt dat allemaal véél te
lang. Utrecht heeft al in 1986 een
lijst voorgedragen; zij dringt dan ook
bij de rijksdienst en de minister aan
deze met spoed in behandeling te
nemen. Vervolgens waarschuwde
Sakko dat van de straks ca. 175.000
geïnventariseerde monumenten er
misschien 10% in aanmerking kun
nen komen voor plaatsing op de
Rijkslijst. Een deel moet door de ge
meenten en provincies beschermd
worden, maar de rest het 'onbe
schermde monument' is een zaak
Bij het hoofdstuk 'kantoorpanden' van de Utrechtse MlP-publicatie staat als eerste pand genoemd de in de
volksmond als bekend staande 'inktpot', het in 1918 door architect G. W. van Heukelom gebouwde derde ad
ministratiegebouw van de Nederlandse Spoorwegen. Het markante bouwwerk is gebouwd in de trant van de
Amsterdamse School .(foto Fotodienst gem. Utrecht)
van ons allen, aldus Sakko.
Het boek vormt een keuze; de vol
ledige inventarisatie bevindt zich op
een aantal computerschijfjes bij de
Rijksdienst, aldus samenstelster
Bettina van Santen. Zij stelt, dat veel
gebieden en objecten (scholen, ker
ken, industriecomplexen) in Utrecht
'vogelvrij' zijn en dat een aantal bij
zondere kenmerken verloren dreigen
te gaan. Zij hoopt dat het MIP inzicht
verschaft en dat er bij toekomstige
plannen rekening wordt gehouden
met karakteristieken van bepaalde
wijken.
In het eerste deel van het boek
wordt er een beeld geschetst van de
ruimtelijke ontwikkeling van Utrecht
door de eeuwen heen, zowel van de
stad als geheel als van afzonderlijke
gebieden. Het tweede deel geeft een
representatieve selectie uit de geïn
ventariseerde objecten en gebieden
met bijzondere waarden. Achter in
het boek bevinden zich een drietal
termenlijsten, die in alle delen terug
komen. De volgende uitgave in deze
serie, 'Drenthe', verschijnt in het
voorjaar.
Huwelijk
De Rijksdienst is inmiddels een
nieuw 'huwelijk' aangegaan en wel
met uitgeverij Waanders. Niet alleen
zal in de toekomst het resultaat van
het MIP in 16 delen verschijnen (4
grote steden en 12 provincies), maar
ook de Geïllustreerde Beschrijving,
een uitgebreider Jaarboek, wellicht
het Kunstreisboek en andere boeken
zullen in samenwerking bij Waan
ders uitgegeven worden.
Architectuur en stedebouw in de
gemeente Utrecht 1850-1940; door
Bettina van Santen; eindred. drs.
Jan van Oudheusden. Zwolle, Waan
ders, 1990. 180 pp. ISBN 90 6630
246 1Prijs 30,-.
Ongeveer tegelijkertijd verscheen
'Architectuurgids voor Utrecht' sa
mengesteld door Guus Kemme,
foto's Jan Derwig. Deze gids geeft
een chronologisch overzicht van de
belangrijkste gebouwen van Utrecht;
van het Romeinse fort tot en met het
recent gereed gekomen Hoofdge
bouw van de NS van Fichtinger. De
gids begint met een historische inlei
ding en een architectuuroverzicht.
Ruim 200 objecten worden (naast
foto) vervolgens in het kort beschre
ven, zijn voorzien van een nummer
die naar kaarten verwijzen en indien
nodig zijn buslijnen vermeld. Deze
gids bundelt de rijkdom en de ver
scheidenheid aan architectuur van
de stad Utrecht op een overzichtelij
ke manier.
Amsterdam, Thoth, 1990,
158 pp. ISBN 90 6868 019 6.
Prijs 39,50.
