Zwaar protest tegen subsidiestop voor
'Geldersche Kasteelen'
Abele Reitsma
40
De Stichting Vrienden der Geldersche Kasteelen krijgt voortaan geen
rijkssubsidie meer. De circa 70.000,- die de stichting sinds twee jaar
kreeg voor haar apparaatskosten, wordt binnen tweejaar stapsgewijs
teruggebracht tot 0,00. Ook andere organisaties zijn het slachtoffer
van een subsidiestop. De vereniging Hendrickde Keyser bijvoorbeeld
kreeg dit jaar een subsidievermindering met 75% tot 10.000,-. Het
zwaarst getroffen is de Stichting Historisch Boerderij-onderzoek
(SHBO), die met de subsidiestop 95% van haar inkomsten ziet wegval
len.
Nadat de bezuiniging op de 'Gelder
sche Kasteelen' bekend werd, kwam
een storm aan protest los.
De reacties op de bedreiging van de
SHBO moeten nog hun vorm krijgen,
omdat de SHBO de dramatische
aankondiging pas begin deze zomer
kreeg. Hendrick de Keyser stelt des
gevraagd vooral blij te zijn met het
principiële feit dat zij nu nog rijkssub
sidie krijgt, in tegenstelling tot ande
ren.
Regionaal, objectgericht
De subsidiestops zijn een gevolg
van nieuwe 'uitgangspunten' die de
Rijksdienst voor Monumentenzorg
(RDMZ) voor subsidiëring van de
monumentenorganisaties heeft op
gesteld. De 'Geldersche Kasteelen'
krijgt hierin een ondergeschikte prio
riteit, omdat haar werk van 'regionaal
niveau' zou zijn en zij zich op 'objec
ten' richt: monumenten aankoopt,
restaureert, exploiteert en onder
houdt. Hogere prioriteit wordt toege
kend aan landelijke organisaties met
'algemene' of 'categorale' activitei
ten. Instellingen als de SHBO en
Hendrick de Keyser worden welis
waar hoger ingedeeld dan de Gel
derse kastelenstichting, maar zijn
evenzeer slachtoffer.
De minister van WVC lijkt onver
biddelijk. Op schriftelijke vragen van
de Tweede-Kamerleden Mulder-van
Dam en De Pree (PvdA) antwoordt
mevrouw d'Ancona dat het 'nationale
monumentenbelang' vraagt om han
tering van andere prioriteiten dan
voorheen.
In de toespraak van de minister bij
de officiële opening van de Open
Monumentendag, 8 september in
Groningen, worden de subsidiestops
doodgezwegen, terwijl het particulier
initiatief wel wordt bejubeld.
Geen overleg
Doel van de subsidiestops zou zijn
financieel ruimte te creëren voor
nieuw beleid. De bezuinigingen leve
ren tenminste zo'n 41/2 ton op. Toch
heeft niemand ooit een concreet ant
woord gekregen op de vraag wat er
met het vrijkomende geld gebeurt,
afgezien van zo'n 40.000,- die de
Stichting Open Monumentendag dit
jaar extra krijgt.
De Nationale Contactcommissie
Monumentenbescherming (NCM) is
verbaasd over deze bezuinigingsac
tie en heeft de RDMZ om ophelde
ring gevraagd. De NCM had op zijn
minst verwacht dat de RDMZ vooraf
met de betrokkenen zou overleggen,
maar dit is niet gebeurd.
Na het horen van de bezuiniging op
de Gelderse kastelenstichting heb
ben twee oud-directeuren van de
RDMZ, de heren Mr R. Hotke en
Prof. Dr Ir R. Meischke, de minister
een open brief geschreven. Zij be
pleiten hierin met klem 'op deze heil
loze en onbegrijpelijke beslissing te
rug te komen'. De ANWB, de Neder
landse Kastelenstichting (NKS) en
de Nederlandse Tuinenstichtiing
hebben adhesie betuigd aan deze
brief. Ook Gedeputeerde Staten van
Gelderland hebben de minister ge
schreven dat het werk van de 'Gel
dersche Kasteelen' van landelijk ni
veau is.
Ook de Raad voor het Cultuurbe
heer heeft zich, begin september, tot
de minister gericht en zich aangeslo
ten bij de brief van de heren Hotke
en Meischke. De raad verzoekt de
minister met klem om de subsidie
stops op te schorten totdat zij een
advies heeft opgesteld over het rijks
beleid voor de particuliere organisa
ties in het culturele erfgoed.
Jubileumjaar
De Stichting Vrienden van de Gel
dersche Kasteelen viert dit jaar haar
vijftigjarig bestaan. Dit voorjaar
kreeg zij een 'Medal of Honour' van
Europa Nostra voor haar laatste zes
kasteel-restauraties, de afgelopen
tien jaar.
De kastelenstichting benadrukt dat
haar werk niet van regionaal niveau,
maar tenminste van landelijk niveau
is. De stichting beheert maar liefst
21 kastelen, die als landelijk cultu
reel erfgoed gelden. De stichting re
gistreert jaarlijks ruim 100.000 be
zoekers voor de opengestelde ge
bouwen. Meer dan de helft van de
ruim 3500 begunstigers woont buiten
Gelderland. In een AROB-bezwaar-
schrift onderstreept de stichting haar
belang nog eens: 'van de bij onze
stichting in 50 jaar opgebouwde ken
nis en ervaring wordt landelijk en in
ternationaal gebruik gemaakt in de
vorm van advisering, ondersteuning,
voorlichting enz.'
Rijkstaak
De Gelderse kastelenstichting is in
Nederland nagenoeg de enige in
haar soort. Het werk van de Rijks
dienst Kastelenbeheer is bijna ver
gelijkbaar, maar dan voor slechts ne
gen objecten, die uitsluitend in het
westen van het land staan. Natuurlijk
krijgt deze instantie wel een vol
ledig rijksbudget, zelfs na een even
tuele privatisering.
Twee eigendommen van de Stich
ting Vrienden der Geldersche Kas
teelen, Cannenburgh te Vaassen en
Batenburg bij Wijchen, kreeg de
stichting zelfs door het Rijk overge
dragen onder de verplichting deze
objecten met hun omgeving alszoda-
nig in stand en 'in goede staat' te
houden. Het Rijk besteedt hiermee
in feite een taak uit aan de 'Gelder
sche Kasteelen'. Daarbij zou dan
ook een jaarlijks budget moeten ho
ren.
Diverse betrokkenen verwachten dat
de subsidiestops wel teruggedraaid
móeten worden. Voor de Gelderse
kastelenstichting is het wachten nu
op de (procedurele) uitspraak van de
AROB-rechter.
Zie ook het komende nummer
