In het smeedwerk ontmoeten schoonheid
en ambacht elkaar
M-imUrJbiJIid
41
Q\.
H. Knijtijzer
In zijn essay 'Edelsmid eerste der ambachten' schreef Prof. Dr F. van der
Meer dat Homerus telkens weer zijn spannendste episoden onderbreekt om
dat hij niet kan nalaten een klein kunstwerk in edelmetaal te beschrijven; Ho
merus weidt dan uit over de onderdelen en het vakmanschap van het kunst
werk en niet zelden noemt hij de naam van de edelsmid Hephaestus, Afrodi-
te's gemaal.
verde de Spaanse architect Antonio
Gaudi (1852-1926) belangrijke bijdra
gen aan het decoratieve smeedwerk.
Ook de Belgische architect Victor Hor-
ta (1861-1947) heeft veel en boeiend
siersmeedwerk toegepast in zijn Ju
gendstil gebouwen. In het werk van de
I1L
'W rtitr/,
7 i.
Hek Park Güell in Barcelona.
Architect: A. Gaudi
Prof. van der Meer wijst er op dat het
in het eerste en edelste der schone
ambachten niet gaat om de kostbaar
heid maar om de fijne bijzonderheid,
de verfijnde volmaaktheid in een bijna
onvergankelijk materiaal, in het smeed
werk.
Onder smeden verstaat men de ei
genschap om aan het tot gloeihitte ge
brachte ijzer door hamerslagen, buigen
en wringen elke gewenste vorm te ge
ven. Op het aanbeeld van de smid is
het ijzer met hamer en beitel te verlen
gen of te verdunnen, te stuiken en te
splitsen, terwijl verschillende tot gloei
hitte gebrachte stukken ijzer tot één ge
heel zijn te lassen.
Het is aan de kunsthistoricus in te
gaan op de werken van de kunstsme
den voor wat betreft zwaarden, sie
raden, kelken, monstransen doopvon
ten en kronen; daartoe is een bezoek
aan het ijzer-museum in Rouen zeker
de moeite waard.
Een architect dient zich te beperken
tot het smeedwerk in de architectuur,
zoals sloten, deurbeslagen, bouwan-
kers, balconhekken, trapbalustraden
en hekwerken.
Hoewel de Egyptenaren, de Grieken
en de Romeinen het ijzer reeds ken
den, toch konden zij het alleen met gro
te technische moeite winnen. In de
loop der eeuwen heeft zich het merk
waardige voorgedaan dat naarmate de
vervaardiging van het metaal van de
edelsmid door de voortgaande ontwik
keling van de techniek eenvoudiger
werd het ambacht in verval raakte. Dat
was beslist niet alleen het gevolg van
de afschaffing van het gildewezen in
de 18e eeuw, maar vooral door de
steeds groter wordende vraag van een
toenemende bevolking naar sier
smeedwerk. Uit onze samenleving is
daarom de machinale productie niet
meer weg te denken.
De prachtige smeedwerken van de
Romaanse, de Gotische en de Barokke
kunst mogen als voldoende bekend
worden verondersteld zodat in het be
knopte kader van dit artikel alleen aan
dacht wordt geschonken aan het
smeedwerk van de laatste honderd
jaar.
Rond de eeuwwisseling heeft vooral
de Jugendstil prachtige siersmeedwer-
ken voortgebracht. In het bijzonder le-
Oostenrijkers Otto l/l/agner(1841-1912)
en Josef Olbrich (1867-1908) is veel
aandacht geschonken aan het smeed-
Ingangspoort in vorm van parabool bij het GOell-pa-
leis in Barcelona van A. Gaudi
