21
Heemstede niet te behouden en het
heeft dan ook maar een haar ge
scheeld of het huis was van de monu
mentenlijst afgevoerd en vervolgens
gesloopt. Dat dit uiteindelijk niet ge
beurd is, is voornamelijk te danken aan
de inspanningen van een enkele parti
culier die de kwestie bij de toenmalige
minister van WVC ter sprake bracht.
Wanneer vast staat dat Heemstede
niet van de monumentenlijst wordt af
gevoerd kan herbouw en consolidatie
in overweging worden genomen. Dan
blijkt echter dat de Stichting Medische
Bibliotheek het huis niet tegen her
bouwwaarde verzekerd had. Journalis
ten proberen nog in contact te komen
met de hoofdzetel, de Medical Library
Foundation, maar in Zürich kent men
op het desbetreffende postadres geen
Medical Library Foundation. Na enige
tijd besluit het Rijk de door haar in 1973
uitgekeerde subsidie van 240.000,-
terug te vorderen, omdat niet aan de
verplichting het gebouw te verzekeren
was voldaan. De provinciale subsidie
van 764.000,- ging dus geheel verlo
ren.
Na de brand toonde de Vereniging
Hendrik de Keyser veel belangstelling
om het huis te kopen maar zij mocht
desgevraagd, geen medewerking van
het Rijk verwachten omdat, kreeg zij te
horen, het Rijk niet van plan was voor
een tweede maal restauratie-subsidie
te verlenen (sic.).
Inmiddels verkoopt de oude eigenaar
Heemstede op 26 november 1987 aan
de projectontwikkelaar Imanagement
b.v. te Nieuwegein, (waar hij naar het
schijnt wel zitting in heeft) voor een be
drag van maar liefst 900.000,-. Dit is
een enorm bedrag voor 5 ha terrein
met een natuurbestemming en een uit
gebrande ruïne. Het is echter een klein
bedrag voor een bouwterrein ten be
hoeve van een congrescentrum, gele
gen nabij de A27 in het centrum van
Nederland!
Het is duidelijk dat de nieuwe eigenaar
meer geïnteresseerd is in de nieuw
bouw (in de historische tuin!) dan de
restauratie van het huis. Dit blijkt nog
veel duidelijker uit de wijze waarop de
noodvoorzieningen werden aange
bracht. Het teruggevorderde bedrag
van 240.000,- werd door het Rijk na
melijk direct aan de nieuwe eigenaar
gegeven om een noodkap op het huis
aan te brengen. Enkele dagen later
wordt dit bedrag echter weer als onge
wenst teruggegeven. Uiteindelijk wordt
op aandrang van de gemeente Houten
later een zeer provisorisch plastic af
dekking aangebracht. Deze plastic af
dekkingen werken echter thans
averechts, daar door beschadiging nu
het vocht onder de afdekkingen terecht
komt en rotting en vorstschade verer
gert.
Sloop/nieuwbouw
Imanagement gaat direct na de aan
koop allerlei plannen voor het terrein
ontwikkelen. Het eerste plan voorziet in
diverse nieuwbouwblokken op het ter
rein waarbij de bouwhuizen gesloopt
worden. Het huis zou van betonvloeren
en daken worden voorzien en de ach
tergevel moest met een glasvliesgevel
worden uitgedost! Alle nog bestaande
interieurs zouden worden gesloopt. De
Gemeente Houten wijst het plan in prin
cipe af, maar wacht eerst op het oor
deel van Monumentenzorg voordat zij
in actie komt. En dan gebeurt wat nie
mand voor mogelijk had gehouden:
Monumentenzorg heeft geen bezwaren
tegen het plan. De Gemeente Houten
heeft wel bezwaren en stelt dan dat
herbouw van de buitenzijde van het
huis een eerste vereiste is. Over de
sloop van de gespaarde interieurs
maakt echter zich niemand zorgen.
Later, oktober 1988, dient Imanage-
rink de opdracht een adviesrapport
over Heemstede te vervaardigen. De
conclusie van het rapport is dat zowel
het huis als de tuinen 'van internationa
le betekenis' zijn en de gehele buiten
plaats tot de top vier van de Neder
landse Buitenplaatsen met een Formele
aanleg behoort. Nieuwbouw op het ter
rein is derhalve volstrekt ongewenst.
Ook laten zij op het terrein weerstands
metingen door de Stichting R.A.A.P. uit
Amsterdam verrichten. De eerste resul
taten zijn bemoedigend en laten de
funderingen van bassin en enkele pa
den van het sterrebos zien. Deze gege-
Hal, noordwand met nissen. Foto H. Schouten 1989
ment een tweede plan in. Dit plan voor
ziet inderdaad in restauratie van het ex
terieur van het huis, maar toont een
grotere nieuwbouw op het terrein.
Voor die plannen geldt dat ze van een
aboninabele kwaliteit zijn. De plannen
houden geen rekening met de histori
sche tuinindeling van het terrein, de ge
bouwen vertonen geen architectoni
sche kwaliteiten (postmodernistische
uitgerekte tempels met facistoïde zui
lenorden) en de tekeningen zijn derma
te slecht dat zelfs de vervaardiger er
van dit moet hebben begrepen omdat
hij er niet zijn naam onder durfde zet
ten.
Desalniettemin gaat de Gemeente
Houten in principe met dit tweede plan
accoord, waarbij men blijkbaar vergeet
dat de omliggende terreinen een na
tuur- en agrarische bestemming heb
ben en dus niet voor enige nieuwbouw
in aanmerking komen!
'Van internationale betekenis'
Sinds de brand is echter ook de Provin
cie Utrecht actief. Zij gaat gelukkig sys
tematischer te werk en geeft drs. R. K.
M, Blijdenstein en drs, B. Olde Meie
vers onderstrepen nog eens het be
lang van de tuinen. Op basis van dit
rapport heeft de provincie een voorstel
gedaan om Heemstede als bescherm
de buitenplaats aan te wijzen, zodat
zowel het huis als de tuinen een be
schermd monument worden. De Rijks
dienst Monumentenzorg heeft dit voor
stel overgenomen en heeft inmiddels
de procedure gestart om tot aanwijzing
te komen.
Helaas, begin dit jaar heeft de pro
vincie om onverklaarbare redenen be
sloten toch nieuwbouw op het terrein
toe te staan en daarvoor te zijner tijd
een wijziging van het bestemmingsplan
goed te keuren. In welke vorm en
grootte er nieuwbouw op het terrein
mag komen weet de provincie echter
nog niet, zodat het nog enkele jaren
kan gaan duren, voordat er een defini
tief plan komt.
Het probleem is nu dat tot die tijd het
huis met zijn interieurs aan weer en
wind bloot blijft staan en wanneer enke
le strenge winters het huis alsnog teis
teren zal herbouw wel eens opnieuw ter
discussie kunnen komen te staan van
wege de hoge extra kosten.
