'Kom Beter Binnen'maakt
kerken beter toegankelijk
LEO VAN DER MEULE
De Oude Kerk van Scheveningen, aangepast door 'Kom beter binnen'. Links het monument van
de Scheveningse vissersvrouw, (foto Leo van derMeule)
We zien als leden van Heemschut graag, dat monumenten een plaats innemen in de
belevingswereld van mensen. Indien diezelfde monumenten zich ongastvrij, vijandig
zelfs, opstellen tegenover een bepaalde groep mensen kunnen we van laatstgenoemden
moeilijk verlangen dat ze voor de bouwkunst uit het verleden een plaats in hun denken
en voelen inruimen.
In Den Haag zetelt alweer zo'n jaar of vijf
de Stichting Kom Beter Binnen. Het is een
interkerkelijke stichting, die zich beijvert
kerkgebouwen beter toegankelijk te ma
ken voor lichamelijk en zintuiglijk gehan
dicapten. De stichting wijst er in een door
haar uitgegeven folder op, dat het waar
borgen van een goede toegankelijkheid in
een nieuw te bouwen kerk nauwelijks ex
tra kosten met zich meebrengt. Maar hoe
veel kerken worden er nog nieuw ge
bouwd? Het zal in het merendeel van de
gevallen gaan om het aanpassen of uitbrei
den van voorzieningen in reeds bestaande
kerken. Gaat het om monumentale kerken
dan ontstaat er tegelijkertijd een raakvlak
met de Heemschut-gedachte en het werk
terrein van de vereniging.
Monumenten, ook monumentale kerken,
bestaan bij de gratie van het feit dat men
sen er gebruik van maken en ze functio
nele inhoud verlenen. Hiervan uitgaand
kunnen we stellen dat het aanpassen van
monumenten niet zozeer dient te gebeuren
omdat de gehandicapte mens het monu
ment nodig zou hebben. De aanpassing
krijgt dan al gauw het karakter van een
neerbuigend verleende gunst. Nee, het
monument heeft de gehandicapte mens
nodig om zelf volledig tot leven te komen.
Er zijn in ons land, volgens voornoemde
folder, 1,3 miljoen gehandicapten. Over
aanpassingen in de gebouwde en nog te
bouwen omgeving verscheen in 1978 de
uitgave 'Geboden Toegang' van de Stich
ting Nederlandse Gehandicaptenraad. Een
boek waar een flinke hoeveelheid onder
zoek en overleg aan vooral ging, een
dikke pil en tamelijk duur in de aanschaf.
Een lijvig naslagwerk, waar je je niet zo
makkelijk doorheen worstelt. Zeer recent
is de Gehandicaptenraad dan ook met een
handzame en betaalbare samenvatting, on
der dezelfde titel, op de markt gekomen.
Informatiemap
Kom Beter Binnen heeft al veel eerder een
meer op de toegankelijkheid van kerken
toegesneden informatie-map samenge
steld, waar eveneens een fikse hoeveel
heid basis-gegevens met tekeningen in
opgenomen is. Hoewel Kom Beter Binnen
een interkerkelijke stichting is en zich in
de eerste plaats richtte op de verbetering
van mogelijkheden voor de minder-valide
mens om de eredienst bij te wonen staat zij
ook open voor meervoudig gebruik van
het kerkgebouw. De noodzaak van een
goede toegankelijkheid wordt er alleen
maar dringender door.
Monumenten Accommodatie Gids
Het gebruik anders dan voor religieuze
doeleinden brengt ons dan meteen bij de
studiedag van de Vereniging van Beheer
ders van Monumentale Kerkgebouwen
(VBMK) op 7 oktober jongstleden in de
Grote Kerk in Zwolle.
Deze dag had als thema de voorzienin
gen en inrichting voor meervoudig ge
bruik. Zowel in de twee inleidingen als in
de ema volgende discussie kwamen de
speciale voorzieningen voor gehandicap
ten niet aan bod. Dat wil gelukkig niet zeg
gen dat de belangen van deze groep bui
ten het gezichtsveld van de VBMK vallen.
Als bewijs daarvan mag dienen de op 7
oktober ten doop gehouden Monumenten
Accommodatie Gids, een uitgave van de
NCM in samenwerking met de VBMK. De
opzet van deze gids sluit nauw aan bij wat
er op 7 oktober tijdens de inleidingen en
de discussie werd gezegd: niet één kerk
gebouw is hetzelfde, weest u zich bewust
van de beperkingen en de mogelijkheden
van uw eigen kerkgebouw en probeer
deze laatste zoveel als het maar kan onder
de aandacht van het publiek te brengen.
Getuige de gids gaat dit ook op voor de
bruikbaarheid en toegankelijkheid voor
de gehandicapte medemens. Als eerste
vermelding onder het subhoofd Voor
zieningen' is die toegankelijkheid opgeno
men. Ook andere noodzakelijkheden als
een invalidentoilet en een ringleiding voor
gehoorsgestoorden komen we in de gids
tegen. Het feit dat deze zaken als vanzelf
sprekend zijn vermeld maakt een posi
tieve indruk en stemt optimistisch. Zijn we
er nu? Verre van dat helaas. Het opnemen
van deze voorzieningen wil nog niet altijd
zeggen dat ze ook werkelijk aanwezig zijn.
Nog al te vaak staat er 'Nee' achter het
woord 'invalidentoilet'. Jammer want aan
passingen hoeven ook in monumentale
kerkgebouwen niet veel te kosten. Oplet
tendheid en een open oor voor de wensen
en raadgevingen door gehandicapten zelf
aangedragen zijn veel belangrijker. Veel
bouwtechnische informatie is in de reeds
genoemde literatuur te vinden en welke
gemeente/parochie in het land telt geen
architect onder haar leden voor het maken
van een bestek en begroting?
Zelfs voor de daadwerkelijke uitwer
king zijn oplossingen te vinden. Kom Beter
Binnen zelf bijvoorbeeld hanteert in Den
Haag een constructie waarbij langdurig
werkloze jongeren, met behoud van hun
uitkering, ingeschakeld worden. Zij doen
op deze manier werkdiscipline en -erva
ring op en zo is dit goede werk voor hen
tevens een 'betere binnenkomer' op de ar
beidsmarkt. Meerdere jongens zijn zo zelfs
doorgestroomd naar een vaste baan. Deze
aanpak verdient zeker landelijke belang
stelling en waar mogelijk navolging!!
Niet één kerk is hetzelfde maar ook niet
één mens. Het is de vraag of het voor de
volle honderd procent mogelijk is alle
openbare gebouwen volledig voor alle ge
handicapten toegankelijk te maken. Na
strevenswaard is het echter wel. Kom Be
ter Binnen heeft bewezen dat er veel meer
kan dan we denken. Niet uitsluitend ten
bate van de gehandicapte mens maar
veeleer ten gunste van de samenleving als
geheel, die openheid en veelzijdigheid als
eerste voorwaarde voor haar eigen le
vensvatbaarheid mag stellen.
Literatuur:
Kom Beter Binnen Informatiemap, te be
stellen door overmaking van 8,50 op gi-
rorek. 5222015 t.n.v. Stichting Kom Beter
Binnen, Den Haag, onder vermelding van:
INFO-KBB
Monumenten Accommödatiegids Kerken,
uitgave Stichting Nationale Contactcom
missie Monumentenbescherming, Amster
dam. Tel. 020-277706
Geboden Toegang, een samenvatting. Uit
gegeven door de Gehandicaptenraad,
Postbus 169, 3500 AD Utrecht.
Heemschut, april 1990
35
