ABC in Haarlem bestaat
één jaar
WIM DE WAGT
'We geloven er heilig in'
Architectuur en monumentenzorg komen de laafsfe jaren steeds meer in de belangstel
ling van het grote publiek. Het kon niet uitblijven dat speciale instellingen zouden ont
staan die zich toeleggen op de presentatie, archivering en documentatie van het bouwen.
Het Architectuur en Bouwhistorisch Centrum (ABC) in Haarlem is de jongste loot aan de
stam. Op 13 januari vierde deze instelling, gevestigd in een pand aan het Groot Heilig
land, schuin tegenover het Frans Halsmuseum, haar eenjarig bestaan met een open dag.
Piet Roos, een van de initiatiefnemers, legt
uit dat voor Nederlandse begrippen het
ABC uniek is: 'We houden ons met allerlei
facetten van het bouwen bezig. Heden,
verleden en toekomst krijgen van ons
evenveel aandacht. Een dergelijke bunde
ling slaat aan bij het publiek, dat blijkt wel
uit het gastenboek waarin de bezoekers
hun reactie kunnen opschrijven. We trek
ken allerlei soorten mensen. Degenen met
vooral historische belangstelling pikken
een graantje mee van de moderne archi
tectuur en andersom.'
Vrijwilligers
Natuurlijk is het ABC niet de enige muse
ale instelling in ons land die zich toelegt op
architectuur. In Den Bosch en Hilversum
bijvoorbeeld vinden soortgelijke initia
tieven plaats (zie vorige nummer, blz. 34-
35), terwijl in Amsterdam tot voor kort de
Stichting Wonen actief was (nu onderdeel
van het Architectuurmuseum in oprich
ting).
Wie belangstelling heeft voor nieuwe
bouwplannen in de hoofdstad kan terecht
in de gerenoveerde Zuiderkerk, waar de
Dienst Ruimtelijke Ordeningpresenta-
tieruimte heeft. Het ABC onderscheidt zich
echter van deze instellingen door een bre
der, gevarieerder aanbod van exposities,
die de periode vanaf de zeventiende eeuw
tot toekomstige, nog papieren bouwplan
nen bestrijken. Daarbij steunt het centrum
op enkele tientallen vrijwilligers, die zorg
dragen voor het inrichten van tentoonstel
lingen, toezicht, informatie en huishoude
lijke werkzaamheden. 'De vrijwilligers
vormen de heipalen onder het ABC', aldus
Bart Uittenhout, samen met Roos verant
woordelijk voor het beleid. Aangezien het
ABC geen stuiver gemeentelijke subsidie
ontvangt en ook de sponsoring voorlopig
vooral 'in natura' plaatsvindt, is het cen
trum volkomen afhankelijk van deze
groep.
Discussie
Het ABC floreert onder de paraplu van de
Stichting Bouwhistorie Haarlem. 'De Stich
ting moet onze activiteiten mogelijk ma
ken,' vertelt Uittenhout, 'zoals een exploita
tierekening opstellen en contact zoeken
met sponsors. Hoewel dat laatste moeilijk
is, want onze huisvesting is formeel ge
sproken tijdelijk. We hebben een gebrui
kerscontract met de gemeente, die eige
naar is van dit pand. In de nabije toekomst
willen we tot huur of koop overgaan. Daar
voor is natuurlijk wel nodig dat we financi
eel op eigen benen kunnen staan.' Spon
sorgelden hoopt de Stichting te vinden in
kringen van Haarlemse architecten, aan
nemers en projectontwikkelaars. 'Hoewel
we natuurlijk zelf bepalen welke activitei
ten we ontplooien,' stelt Uittenhout nadruk
kelijk. 'Je kunt ons zien als een soort ont
moetingscentrum voor iedereen die met
bouwen te maken heeft of daar zomaar in
is geïnteresseerd. We zijn een instelling
met een lage drempel, erop gericht om het
bouwen en alles wat daarmee samenhangt
aan een groot publiek te tonen. Daar gelo
ven we heilig in. Misschien ontstaat er zo
een discussie in Haarlem, die de kwaliteit
van architectuur en de zorg voor monu
menten ten goede komt.'
'Architect van de maand'
Binnenkort hoopt de Stichting van het Col
lege van B. en W. duidelijkheid te krijgen
over het voortbestaan van het ABC. Het
centrum staat in de onderhandelingen
sterk. Het afgelopen jaar is een keur aan
exposities de revue gepasseerd, die in
ieder geval in de plaatselijke pers de no
dige aandacht trokken. Dat het centrum
een brede opzet heeft blijkt wel uit het feit
dat zowel restaurerende instellingen als de
Stichting Diogenes en de Stichting Molens
Zuid-Kennemerlandde gelegenheid is ge
boden zich te presenteren, als plaatselijke
architecten (in de doorlopende reeks 'De
Architect van de Maanden ook de Ge
meentelijke Dienst Volkshuisvesting ('So
ciale Woningbouw in de Jaren Tachtig').
Daarnaast zijn enkele lezingen gehou
den en is voor Haarlemse basisscholen
een educatief programma opgezet. Mo
menteel zijn onder andere exposities over
de restauratie van de Vleeshal (perma
nent) en architect-van-de-maand Thijs As-
selbergs (t.m. 4 maart) te bezichtigen.
De organisatie van het ABC vergt veel.
Afgezien van haar eigen vrijwilligers doet
het centrum regelmatig een beroep op de
Werkgroep Bouwhistorie Haarlem (opge
richt 1988), waar Roos en Uittenhout even
eens deel van uitmaken. Deze werkgroep
is een informeel samenwerkingsverband
van kunsthistorici en mensen uit de bouw
praktijk, die het onderzoeken van de Haar
lemse bouwgeschiedenis voor ogen heb
ben. In feite is het ontstaan van het ABC
terug te voeren op de werkgroep. 'Heel
simpel komt het erop neer, dat we geeri
vaste ruimte hadden om met elkaar te pra-
Piet Roos (1.) en Bart Uittenhout ontfermen zich over 'het bouwen en alles wat daarmee samen
hangt'in Haarlem. Op de achtergrond de oude St. Bavo aan de Grote Markt.
(foto: Annemieke Couzy)
36
Heemschut, februari 1990
