Landhuis Hoge Boekei: verkocht
Kasteel Weldam in Goor (Overijssel) Foto KLM Aerocarto uit 1960. Overzichtskaart van de
landgoederen in Twente.
een gemoedelijke sfeer. Het is als het
ware één grote familie.
In 1984 stelde Reiner Jacobi, een van de
pachtboeren, vast: 'Hij de graaf) is bij
zonder goed op de hoogte van het reilen
en zeilen op het landgoed, laat iedereen
vrij in zijn wijze van bedrijfsvoering en de
verstandhouding is uitstekend. Er zijn
nooit problemen rond het geven van ver
gunningen voor boerderijuitbreiding,
waarbij de materialen door de verpachters
worden betaald.' Daarbij gaat het meestal
om varkensstallen (drijfmest) die helaas
zure regen veroorzaken.
De graaf is lid van de Stichting Histori
sche Buitenplaatsen (vroeger: Castellum
NostrumBelangrijk is de Natuurschoon-
wet, waardoor de vermogensbelasting ge
lukkiger op het o-tarief zit. Het onderhoud
van tuin en kasteel vraagt veel geld. De
monumentenwacht houdt de toestand
goed bij. Nu is bijvoorbeeld weer een
fraaie zandsteen-schoorsteen in mor
tiervorm (vgl. het Trippenhuis, Amster
dam) aan restauratie toe. De loden doken
zijn helemaal verteerd.
Liefst 1600 ha
Momenteel omvat het landgoed Weldam
1600 ha. grond. Daarvan bestaat 1000 ha.
uit bouw- en weiland, en 60 ha. uit bos. Het
aantal pachtboerderijen bedraagt 63. Nog
een 20-tal andere gebouwen staat op het
landgoed Weldam: de werkplaats (vgl.
Singraven), een Anglicaanse kerk, wonin
gen en het rentmeestershuis. De graaf is
Anglicaans.
Een ander landgoed, maar ditmaal ge
sticht door textielbaronnen (zie het uitste
kende artikel over Twentse buitenplaatsen
in 'Heemschut', jrg. 1988, p. 22-25 (novem-
ber-december), een fabrikantenbuiten
plaats is helaas teloorgegaan. Van Heek
wilde een camping van 100 eenheden voor
groen-bewuste mensen stichten, een hout
zagerij en een kwekerij van kerstdennen.
Gedeputeerde Staten wees het plan af. Het
landgoed raakte in verval. In het kader van
de door de Provincie Overijssel ingestelde
subsidieregeling werd wél de vijver van
de Hoge Boekei hersteld. Ook door Na
tuurmonumenten en de Stichting 'Het
Overijssels landschap' worden veel
Twentse landgoederen gered!
Boerenadel op het Everloo
Goed herinner ik me de in 1967 overleden
'kasteelheer'-boer Racer Palthe sr. van de
havezathe het Everloo in Volthe (gem.
Weerselo). De zoon van deze bedacht
zame, filosofisch-vriendelijke Twent is Jan
Racer Palthe, meer een ondememerstype,
maar wél met hart voor Twente. Het bedrijf
had twee poten: de horeca - in een vak
werkhuis - en het boerenbedrijf. Door de
invoer van de superheffing was Jan ge
dwongen, en wel in 1987, te stoppen met
de koeien. Sinds 1831 is de fraai gelegen
landelijke havezathe (bouwhuis uit 1704,
kasteel al lang gesloopt) in handen van de
familie Racer Palthe. Over de horeca zegt
Jan: 'Die horeca-poot neemt een belang
rijke plaats in, een begrip in Twente'. Het
is een waar genoegen, op het tuinterras
van deze uitspanning te genieten van de
natuur en de echte Oosttwentse sfeer, kip
pen en eenden. Voor zijn kinderen zal het
gemakkelijker zijn, een horecabedrijf te
runnen dan een veeteeltboerderij.
Redding van 'Het Stroot'
Voorbeeldig zijn de reddende activiteiten
van de 32-jarige drs. Amold Enklaar, aan
school werkzaam als classicus, en be
stuurslid van de vereniging 'Oudheidka
mer Twenthe'te Enschede.
Hij is nu de hoofdbewoner van 'Het
Stroot', een royale fabrikantenvilla buiten,
in Twekkelo. Tuinarchitekt Dirk Wattez
(1832-1906) legde het imposante park aan
in de 'mixed style'. Via een terugploegre-
geling kon het hele huis kort geleden op
geschilderd worden. Kosten: een ton.
Enklaar legde contacten met een Cate
ringbedrijf uit Oldenzaal. Er werd een mai
ling de wereld ingestuurd, waarin de en
tourage van 'Het Stroot' aangeboden wordt
voor het houden van exclusieve party's.
Andere landgoederen in Twente, zoals
Twickel (Delden) en Zonnebeek in Buurse
staan dit soort commercie niet toe. Een an
der voorbeeld van hergebruik van een fa
brikantenbuitenplaats is Hotel Huize Hol-
terhof, weggedoken in het landschap bij
Enschede, Hölterhofweg 325, met veel
succes geleid door Twente-kenner Johan
ter Welle. Hij organiseert van mei tot okto
ber 55-plus vakantieweken.
Het Twents paradijs
In het sociaal-kritische theaterstuk 'Het
Twents Paradijs' - over de textiel en tex-
tielarbeid in Twente (teksten: Ben Sieme-
rinken Ben Lansink) luidt het tweede cou
plet van het gelijknamige chanson:
Ja, voor de rijke fabrikant
Die leeft in overvloed
Hij die van onze arbeid leeft
Voorhèm is Twente goed
Nooit wordt er in kunst- en architectuurhis
torische beschrijvingen van fabrikanten
buitenplaatsen gewag gemaakt van de so
ciale strijd en sociale ongelijkheid, die in
feite nog waarneembaar is, in resten. An
derzijds was Twente een armoedig 'land
van heide' gebleven, als niet onderne
mende fabrikanten initiatieven genomen
hadden voor de industrialisatie, en daar
mede voor de bouw van hun eigen buitens
in het mooie Twentse landschap. De waar
heid ligt in het midden, de 'katoen' was
toch erg belangrijk, ook voor de ge
bouwde omgeving.
Literatuur:
De graaf geniet als bezoekers hem voor
tuinman aanzien, in: Twentse Courant,
27-3-1984.
P. Bos, Hoe jonge generatie strijd voor be
houd landgoed Het Stroot, in: Tubantia,
21-4-1984.
Het Everloo boert door als horecagelegen
heid, in: Twentse Courant, 18-3-1987.
Actie voor aankoop landgoed Espelo, in:
Dagblad van het Oosten, 28-9-1985.
Het Twentsche Paradijs, De textiel in Mu
ziek en Theater, Stichting 'De Inslag', Hen
gelo 1984.
Landgoed Hooge Boekei is nu naar de
bliksem, in: Dagblad van het Oosten, 23-6-
1978.
B. Olde Meierink, S. van Dockum, Buiten
plaatsen van de vroegere textielfabrikan
ten in Twente, in: Heemschut, nov./dec.
1988, nr. 11/12, p. 22-25.
Landgoed Boerskotten bij Oldenzaal naar
Natuurmonumenten, in: Dagblad van het
Oosten, 23-6-1984.
A. Ruizendaal, Een boom heeft ook econo
mische waarde, in: Elseviers Magazine,
28-1-1984, p. 1060 en 1061.
B. Schut, Formaliteit, grandeur en matig
heid: de stijltuinen van kasteel Weldam bij
Goor, in: Groei en Bloei, 1988, nr. 8, p. 21
e.v.
H. Wonink, Landgoed Boerskotten bij Ol
denzaal naar Natuurmonumenten, 'Het
blijft als een geheel bewaard', Dagblad
van het Oosten, 26-3-1984.
Singraven kan niet zonder werkplaats, in:
Dagblad van het Oosten, 28-9-1984.
H. A. M. Woolderink, Het tegenwoordige
adellijke grootgrondbezit in Twente, in:
Jaarboek Twente 1965, p. 15-65.
De kaart en de tekening van het Weldam-
luik zijn aan Woolderink (1965) ontleend -
E.J.
Heemschut, februari 1990
27
