BOEKEN
Kleine
Monumentenreeks
Neo-classicisme in
Nederland
Historie Stadion Feyenoord
Vijfheerenlanden
Bij de SDU verschijnt het dertigste deel in
de serie van de Geïllustreerde Beschrij
ving van Nederlandse Monumenten van
Geschiedenis en Kunst: De Vijfheerenlan
den. Deze rijk geïllustreerde publicatie,
van de hémd van mevrouw drs. Catharina
L. van Groningen, werkzaam bij de Rijks
dienst voor de Monumentenzorg, is ge
schreven in opdracht van WVC.
De afbraak
Er is geen houden meer aan en in 1814
besluit de Raad om de spits tot boven het
uurwerk af te breken en te vervangen
door een opengewerkte kroon zoals ook
wel bij haringkopers boven de deur hing.
Dit ter ontlasting van de onderbouw èn het
gemeentelijk budget. De toren werd er
wat betreft de verhouding tussen onder
bouw en bekroning niet mooier op, een
beetje potsierlijk eigenlijk, maar wist op
deze wijze nog wel zijn bestaan een vijftien
jaren te rekken. Echter slechte fundamen
ten blijven slechte fundamenten, boven
dien hadden steeds meer mensen een ei
gen klok in huis en werd zo ook de functie
als openbare tijdsaanduider steeds meer
overbodig.
In 1829 valt dan definitief het doek, zes
weken is men, na het besluit door het ge
meentebestuur hiertoe genomen, bezig
met het slopen van de oude reus. De over
heid aan het begin en aan het eind van een
gebouw dat meer dan driehonderd jaar
het bouwkundig en economisch middel
punt was van een stuk Amsterdam.
Mensen leven korter dan gebouwen en
het moet dan ook een vooruitziend man bouwen geldende spreuk in de grote klok Denck, als 't eene uur na 't andere slaet
geweest zijn die zijn voor mensen èn ge- van de Haringpakkerstoren goot: Uw leven, ctls een uur, omgaet.
In de Kleine Monumentenreeks zijn er on
langs weer twee monografieën verschenen.
Sint Sebastiaansdoelen; Haags Historisch
Museum. Samengesteld door Robert van
Lit en Elke Pluijmen, onder red. van Mi-
chiel van der Mast. In het boekje wordt in
het kort de geschiedenis verteld van dit
gebouw en de verschillende gebruikers.
Het werd in 1636 naar ontwerp van Arent
van 's-Gravensande gebouwd als onderko
men voor de Haagse Schutterij. Van 1884
tot 1934 heeft het als Gemeente Museum
dienst gedaan en na een grondige restau
ratie en verbouwing is het sedert 1986 in
gericht als Haags Historisch Museum, een
zelfstandig opererende afdeling van het
Gemeente Museum. Aan het ontstaan, de
samenstelling en de aard van de collectie,
de inrichting en de restauratie van het ge
bouw wordt ook ruimschoots aandacht be
steed.
Zwolle, Waanders, 1989. 88 pp. ISBN
90.6630.184.8. Prijs 14,50.
De tweede Monografie handelt over het
Huis Sonsbeek, een monument in een mo
numentaal park; geschreven door Paul M.
Beek, conservator van Sonsbeek Internati
onal Art Centre dat in Huis Sonsbeek is
ondergebracht. De boeiende geschiede
nis van huis, bewoners en park wordt uit
de doeken gedaan. Het werd in 1744 ge
bouwd door Anthony Viervant, telg uit de
vooraanstaande architectenfamilie en is
later enkele malen uitgebreid (o.a. door
neef Roelof Roelofs Viervanf). De aanleg
van de tuin dateert uit 1775-1780 en hieraan
is weinig veranderd. Het park wordt nu
gebruikt voor grote internationale beel
dententoonstellingen en het huis is in ge
bruik als expositieruimte, een traditie die
overigens al eind vorige eeuw is ontstaan.
Zwolle, Waanders, 1989. 64 pp. ISBN
90.6630.184.8 Prijs 14,50.
Ter gelegenheid van een tweetal tentoon
stellingen verscheen het fraaie boekwerk
Edele eenvoud, Neo-classicisme in Neder
land 1756-1800. Redactie dr. F. Crijzenhout
en dis. C. van Tuyll van Serooskerken in
samenwerking met het Frans Hals Mu
seum, Teylers Museum en het Kunsthisto
risch Instituut Leiden. Met bijdragen van F.
Grijzenhout, N.C.F. van Sas, P. Knolle e.a.
De aanleiding voor deze publicatie en de'
tentoonstellingen was de tweede eeuwver
jaardag van het buitenverblijf Welgelegen
te Haarlem, thans zetel van het Provinciaal
Bestuur. De tentoonstellingen en het boek
proberen antwoord te geven op de vraag
in hoeverre de neo-classicistische idealen,
die zich zo duidelijk hebben gemanifes
teerd in de ons omringende landen, ook
hier werden nagestreefd. In het boek wor
den na een historische inleiding, respec
tievelijk verschillende thema's beschre
ven, zoals de architectuur, tuinarchitec
tuur, beeldhouwkunst, penningen, be-
hangschilderkunst, decoratieve kunsten,
porselein, toneel, kleding en kledingge
drag, portretkunst (historiestukken) en te
kenkunst. Ieder hoofdstuk besluit met een
catalogus. Vele afbeeldingen begeleiden
de teksten. Een zorgvuldig uitgegeven
boek dat duidelijk een aanvulling is tot de
kennis over het Nederlands Neo-Classi-
cisme
Zwolle, Waanders, 1989. 284 pp. ISBN
90.6630.186.4 Prijs, 69,50.
AMtC
Enige maanden geleden klaagden wij in
Heemschut nog over het gebrek aan aan
dacht voor stadionarchitectuur. Met de uit
gave van De Kuip worden we nu reeds
tegemoet gekomen. Het boek behandelt
de historie van het stadion Feyenoord (de
eerste 100 blz.) en haar gebruikers (de
tweede 100 blz.) gedurende de periode
1932-1954. Het verhaal van H. A. van Wij
nen (redacteur NRC Handelsblad) maakt
veel duidelijk over de Engelse en Ameri
kaanse invloeden op de stadionbouw en
toont - zoals vaker blijkt - dat de rol van
de opdrachtgever, in dit geval Feyenoord-
voorzitter L. van Zandvhet, zeker zo be
langrijk is als die van de persoon op wiens
naam het bouwwerk uiteindelijk komt te
staan, in dit geval de vermaarde architect
L. C. van der Vlugt. Lezenswaardig, fraai
uitgegeven en mooi geïllustreerd.
Uitgeverij Veen, 200 pp. ISBN
90.20.41877.7. Prijs: 39,90.
TT
Het boek bestaat uit twee delen. Het eerste
deel geeft de verschillende groepen ge
bouwen weer, waarbij de nadruk ligt op
het gebouw dat zo karakteristiek is voor
de streek waarin het gelegen is. In het
tweede deel worden de in de streek gele
gen plaatsen behandeld. Mede door de
uitgebreide registers en literatuuropgave
is de Vijfheerenlanden een rijke en be
langrijke bron van informatie over een
streek die tot nu toe te weinig gekend en
bekend was.
De Vijfheerenlanden, drs. Catharina L. van
Groningen. SDU-Uitgeverij, '-Gravenhage,
1989. ISBN 9012.061.431. Prijs 150,-.
De Montelbaanstoren in Amsterdam (foto Leo van der Menie) in kleur.
Heemschut, nov.-dec. 1989
41
