HEEMSCHUT IN ACTIE
Geen nieuwbouw 'in
oude stijl'
Actie voor Friese
'Eiffeltoren'
Station Hollands
Spoor in
oorspronkelijke staat
herstellen
Houtzagerij bedreigd
Boas-complex
voorlopig beschermd
Alternatieven voor
grindwinning zoeken
Verwaarloosd pand
eigendom gemeente
Heemschut Limburg kan opgelucht ademhalen: het NS-station in Echt
is voor sloop behoed. Op 27 oktober werd de renovatie gevierd van dit
station der vijfde klasse' uit 1865. Zonder de waakzaamheid van
Heemschut zou er nu een moderne sextant (zeshoekig standaardge
bouwtje) hebben gestaan.
Amstelveen - Heemschut heeft
adhesie betuigd met de bezwaren
tegen vervanging van een Rijksmo
nument aan Amstelzijde 45 door
nieuwbouw 'in oude stijl'. De koper
wist ervan, dat hij een door het Rijk
beschermd monument kocht, dat
bovendien met Rijkssubsidie is ge
restaureerd. Heemschut meent, dat
de koper bij een nieuwe bestem
ming van het pand rekening moet
houden met behoud van het be
staande en is er op tegen het ge
bouw van de Rijksmonumentenlijst
te doen voeren.
De voorbouw van het pand bestaat
uit één bouwlaag en een zolder on
der een sporenkap met vier dek
schilden. Het grote dak draagt bij
aan een unieke verschijningsvorm
in het straatbeeld. De hoge achter-
bouw bevat twee bouwlagen en
een zolder, onder een zadeldak
dat is opgesloten tussen twee top
gevels met vlechtingen. De oor
spronkelijke bestemming was
waarschijnlijk pakhuis. Het pand
dateert uit eind 18de eeuw. Ook dit
achterstuk is van historische bete
kenis en moet gespaard blijven. De
oudheidkundige waarde van het
pand zal zeker ook een rol ge
speeld hebben bij de aanwijzing
destijds van de omgeving tot be
schermd dorpsgezicht.
Rudolf Wielinga, architect bij de
Rijksdienst voor de Monumenten
zorg heeft zijn actie voor het be
houd van de Belvédère van Oranje
woud, een betonnen uitkijktoren
uit 1924 geïntensiveerd. Het bouw
werk moet samen met een theepa
viljoen, een ponybaan, een speel-
tuintje en een zandsteengrot het re
creatieve middelpunt worden van
het voormalige lustoord van Oran
jevorsten. De toren is na het voor
malige pakhuis La Venezia in
Leeuwarden het oudste betonnen
bouwwerk in Friesland. In Neder
land is hij zelfs de enige betonnen
belvédère, die in de jaren twintig is
gebouwd. Haast met de restaura
tie, die ook door Heemschut van
harte wordt ondersteund, is gebo
den want de toren takelt snel af.
Als ruïne kan de toren nog wel tien
jaar zo staan, stelt Wielinga, maar
dan is die intussen wel ver heen.
Als je nog iets wilt doen moet dat
nu. Op zijn vroegst kan de toren
pas over drie jaar op de monumen
tenlijst staan en pas dan komt hij
voor subsidie in aanmerking. Voor
twee ton kan de 'Eiffeltoren van
Friesland', die 15 meter hoog is
maar bovenop het plateau 25 me
ter, piekfijn worden hersteld.
Wielinga zelf wil eventueel als vrij
williger de directie wel voeren.
Misschien iets voor de betonindus-
trie om te sponsoren?
Den Haag - In een blief aan de
Nederlandse Spoorwegen heeft de
Bond Heemschut aandacht ge
vraagd voor het voor een aanzien
lijk deel door brand verwoeste
zeer monumentale station Hollands
Spoor in Den Haag. De Spoorwe
gen hebben gelukkig steeds veel
in het werk gesteld om de monu
mentaliteit van dit in neo-renais-
sancesüjl gebouwde, zeer fraaie
station van architect D. A. N. Mar-
gadantte continueren. Hierbij valt
te denken aan de recente restaura
tie van de koninklijke Wachtka
mer, die van de thans uitgebrande
stationsrestauratie en die van de
eerste en tweede klas wachtka
mer.
Ook heeft de Bond veel waarde
ring voor de inspanningen van NS
rond de eerder begonnen restau
ratie van de uiterst waardevolle
19de eeuwse overkapping en voor
de manier, waarop NS steeds heeft
Assen - Heemschut heeft grote
bezwaren tegen de voorgenomen
sloop van het bedrijfsgebouw van
een originele stoomzagerij van om
streeks de eeuwwisseling. Ook
protesteert zij tegen het dempen
van de ervoor gelegen balkenkolk
en de afbraak van het bij de zagerij
behorende kantoorgebouwtje, in
geblokt pleisterwerk opgetrok-
gestreefd naar integrale instand
houding van het stationsgebouw.
Daarom verzoekt Heemschut de
Spoorwegen ook nu al het moge
lijke in het werk te stellen om te
komen tot herstel in de oorspron
kelijke staat van het afgebrande
c.q. uitgebrande gedeelte van Hol
lands Spoor. Naar het oordeel van
Heemschut is uit een oogpunt van
goede monumentenzorg herstel
volgens de nog aanwezige bouw
en bestektekeningen wenselijk en
gerechtvaardigd. De stijlkundige
eenheid zal dan opnieuw tot stand
gebracht worden.
Een extra argument is nog, dat één
van de weinige voorbeelden van
stationsarchitectuur van Marga-
dant, het station van Amersfoort,
het veld zal moeten ruimen voor
een face-lift van het Stationsplein
van Amersfoort. Des te zuiniger
moeten we zijn op het Hollands
Spoor naast uiteraard het fraaie
Haarlemse station van Margadant.
Heemschut zal met NS overleg
gaan voeren over het herstel van
Hollands Spoor.
J.K.
ken. De oorspronkelijke zagerij
met helling en kolk vormen nog
het enige zichtbare en herkenbare
relict van industriële bedrijvigheid
langs de Vaart. Assen heeft op dit
gebied al te veel verloren zien
gaan, zoals een pelmolen en een
houtzaagmolen aan de Vaart, twee
korenmolens, een ijzergieterij en
een Tram-(bascule-)brug.
Amsterdam - Het is de vijf samen
werkende Amsterdamse monu
menten-organisaties, waaronder
Heemschut, gelukt het karakteris
tieke industriële Boas-complex
voorlopig op de Rijksmonumenten
lijst te krijgen. Het uit 1878 date
rende hoofdgebouw is in zijn archi
tectonische vormgeving een van
de laatste markante voorbeelden
van de klassicistische traditie bij
grote gebouwen en sluit de lijn af
van onder meer de Oranje-Nassau-
kazeme en het Paleis van Justitie.
Het interieur vertoont alle kenmer
ken van een voor die tijd rationele
fabrieksindeling en van een mo
derne constructie met gietijzeren
kolommen en stalen spanten.
Bovendien brengt het Boas-com
plex de betekenis in herinnering,
die de diamantindustrie heeft ge
had voor de Amsterdamse econo
mie en in het bijzonder voor de
Joodse bevolking, die in de omge
ving woonde. Het was ten tijde van
de bouw de grootste en modernste
diamantfabriek in Europa, wat een
aanzienlijke verbetering van ar
beidsomstandigheden inhield in
vergelijking met de thuiswerkende
diamantbewerkers. Of het com
plex ook definitief op de Monu
mentenlijst zal komen hangt van de
nieuwe minister van WVC af.
Herten - Nadat het stadsgewest
Roermond heeft uitgesproken dat
er voor het einde van deze eeuw
een einde moet komen aan de
grindwinning in Midden-Limburg,
heeft de gemeenteraad van Herten
zich achter deze uitspraak ge
schaard. De 24 gemeenten die de
Stadsgewestraad Midden-Limburg
vormen, vinden dat er ernst ge
maakt moet worden met het zoe
ken naar alternatieven voor grind.
De gemeenten willen meespreken
in het ontgrindingenbeleid en vin
den dat er in het vervolg geen be
slissingen meer over hun hoofden
heen mogen worden genomen.
Neer - De gemeente heeft het
pand Engelmanstraat 8 voor 30 mil
le gekocht en wil dit monument nu
proberen in te passen in de moder
nisering van de dorpskern. Jaren
lang heeft Neer geprobeerd het
pand van de Rijksmonumentenlijst
te laten schrappen omdat het door
de eigenaar sterk verwaarloosd
was, maar de minister wees dit af
omdat het gebouw een gaaf voor
beeld is van 18e-eeuwse Noordlim
burgse architectuur.
(foto Henk Westerveld)
Heemschut, nov.-dec. 1989
39
