Bouwhistorisch onderzoek
en publiciteit
LJl
1—
H. W. BOEKWIJT
Cultureel toerisme wordt gestimuleerd
De resultaten van het bouwhistorisch onderzoek vinden hun praktische toepassing als
inhoudelijke onderbouwing van restauratieplannen (zie het vorige nummerpag. 25-27).
In algemene zin is de functie van de bouwhistoricus in dienst van de gemeente te
beschouwen als die van wetenschappelijk onderzoeker van historische gegevens in het
gebouwenarchief. Het gebouwde object kan hierbij worden opgevat als historisch docu
ment, dat na bestudering inzicht geeft in zijn bouwgeschiedenis, waarbij architectuur,
constructie, indeling en interieurafwerkingen niet alleen een weerspiegeling vormen van
de geschiedenis van het bouwvak, maar ook van het wonen en de materiële cultuur van
bewoners door de eeuwen heen.
De mobiele informatiewagen, die geplaatst wordt bij opgravingen of bouwhistorische onder
zoeksobjecten.
Het objectgericht onderzoeken van ge
bouwen krijgt een extra dimensie wanneer
dit in het bredere kader wordt geplaatst
van het bouwhistorisch en archeologisch
stadsonderzoek, waarbij de onderlinge re
laties van gebouwen en hun ondergrond
kunnen worden vergeleken. In 's-Herto-
genbosch vindt het gemeentelijk bouwhis
torisch stadsonderzoek plaats sinds 1975,
het archeologisch onderzoek sinds 1977.
Het structureel onderzoeken van gebou
wen en hun ondergrond is hier, maar ook
elders een zaak van lange adem. Pas na
jaren kunnen de verzamelde gegevens op
een rij worden geplaatst en kan een totaal
beeld worden gevormd over de ontwikke
ling van de stad en de wijze van bouwen
en wonen door de eeuwen heen.
Het gemeentelijk beleid
's-Hertogenbosch ontleent haar identiteit
voor een belangrijk deel aan haar histori
sche binnenstad. De zuidelijke stad met
pleinen, smalle straten, oude gebouwen,
de Sint Jan, de Binnendieze en de groten
deels behouden vestingwerken hebben
een grote aantrekkingskracht op het wer
kende, winkelende en recreërende pu
bliek en is ook als woonomgeving geliefd.
Dit positieve imago is voor een belangrijk
deel toe te schrijven aan het gemeentelijke
ruimtelijke ordeningsbeleid zoals dat met
name sinds de jaren zeventig in de stad is
gevoerd. Het monumentenbeleid heeft
hierin een belangrijke rol gespeeld. Het
gemeentelijk archeologisch en bouwhisto
risch onderzoek vormt één van de drie
hoofdelementen van het gemeentelijk mo
numentenbeleid (naast bescherming en in
standhouding).
Ook in de toekomstvisie van de ge
meente 's-Hertogenbosch, welke als be
leidsnota 's-Hertogenbosch, stad tussen
werelden 'binnenkort in definitieve vorm
zal verschijnen, wordt de belangrijke posi
tie en de positieve belevingswaarde van
de binnenstad en het cultuurhistorische
erfgoed onderschreven en zal één van de
uitgangspunten van het toekomstige be
leid vormen. De oude stad dient enerzijds
als centrum en platform voor diverse cultu
rele activiteiten, anderszijds zal ook de
materiële en immateriële waarde van het
historisch erfgoed nader aandacht moeten
krijgen. Het bouwhistorische en archeolo
gische onderzoek zal hierin een inhoude
lijke bijdrage kunnen leveren voor wat be
treft het te voeren beleid en op het gebied
van publicitaire en educatieve activiteiten.
Publieksgerichte activiteiten zoals het
publiceren van onderzoeksgegevens, het
exposeren van vondstmateriaal en het par
ticiperen in het onderwijs behoren tot het
takenpakket van de gemeentelijke bouw
historicus en archeoloog. Het naar buiten
brengen van bouwhistorische gegevens is
vooral bedoeld om het publiek te stimule
ren en attent te maken op de waarde van
en noodzaak tot behoud van het ge
bouwde erfgoed. In de praktijk blijkt dat
er veel interesse bij de Bossche bevolking
bestaat voor de geschiedenis van de stad.
Daarnaast wordt de informatie gebruikt bij
toeristische activiteiten. De gemeentelijke
bouwhistorische dienst draagt bij in het sti
muleren van het culturele toerisme, zoals
stadswandelingen, vaartochten op de Bin
nendieze etc. In dit kader is het interessant
te vermelden dat door de NCM initiatieven
worden ontwikkeld tot het oprichten van
een historisch informatiecentrum in 's-Her
togenbosch. Hieraan zal door de bouwhis
torische en archeologische dienst mede
werking kunnen worden verleend.
Ten slotte levert de bouwhistorische
dienst een bijdrage in het lespakket van
diverse voortgezette opleidingen. Deze
activiteiten zullen in de nabije toekomst
nog verder worden geïntensiveerd.
Door het publiceren van de resultaten
van het bouwhistorisch onderzoek komen
inhoudelijke gegevens over de geschiede
nis van de stad naar buiten. Na het ver
schijnen in 1983 van het boek Van Bos tot
Stad', waarin een overzicht van het archeo
logisch onderzoek in de periode 1977-1979
en een aantal bijdragen op bouwhistorisch
gebied is opgenomen, is in 1988 het eerste
deel verschenen van de 'Bouwhistorische
en archeologische kroniek 's-Hertogen
bosch'1, een publicatie waarvan de finan
ciering tot stand is gekomen door samen
werking van de gemeente met de heem-
kundevereniging 'Kring vrienden van 's-
Hertogenbosch'. Hiermee is een begin ge
maakt met een regelmatige publikatie van
onderzoeksgegevens.
Stichting Archeologie en
Bouwhistorie 's-Hertogenbosch
De organisatie en financiering van de p.r.-
activiteiten wordt slechts gedeeltelijk door
de gemeentelijke overheid gedragen. In
1987 is de stichting 'Archeologie en Bouw
historie 's-Hertogenbosch e.o.' opgericht,
welke zich ten doel stelt om materiële en
immateriële steun te verlenen aan de pu
blieksgerichte aspecten van het onder
zoek. Deze kunnen onder meer door mid
del van sponsering nader gestalte worden
gegeven. Eén van de activiteiten van de
stichting is de ingebruikname van een mo
biele informatiewagen die geplaatst wordt
bij opgravingen of bouwhistorische onder
zoeksobjecten en het financieren van een
tentoonstelling met als thema het Bossche
majolica. Momenteel zijn twee bouwhisto
rische monografieën in voorbereiding. Het
jaarverslag van het bouwhistorisch en ar
cheologisch onderzoek zal ook door de
stichting in gedrukte vorm worden ver
spreid.
34
Heemschut, nov.-dec. 1989
