'Zo ontstaat
geschiedvervalsing!'
BRIEVEN/BOEKEN
-
Een miljoen nieuwe woningen
Afgelopen zomer verscheen het boek Een
miljoen nieuwe woningende rol van de
Rijksoverheid bij de wederopbouw, bouw
nijverheid en ruimtelijk ordening; samen
gesteld door H. T. Siraa, werkzaam bij het
huidige Ministerie van VROM.
De Broerenkerk te Zwolle
In het artikel 'Breda, vooruit.van de hand
van D. J. Merhottein in Heemschut sept/okt
1989 wordt onder het hoofd 'Haven dicht
gegooid' gesproken over: 'beeldbepa
lende kerken, zoals de - bouwvallige - ka
thedraal aan de Haven'.
Hoewel ik het met de teneur van het artikel
volkomen eens ben en ik de auteur geen
moedwillige geschiedvervalsing in de
schoenen wil schuiven, wil ik toch e.e.a.
rechtzetten.
Het betoog van de schrijver wordt des te
klemmender door het feit, dat de kathe
draal niet bouwvallig was.
Van dit feit is de auteur waarschijnlijk niet
op de hoogte en werd hij wellicht onjuist
geïnformeerd over de geschiedenis van
de Bredase kerken.
De St. Barbara-kathedraal was in het ge
heel niet bouwvallig! Eind 50er jaren was
men er van overtuigd (o.a. door Prof. F.
van der Meer), dat de kathedraal als mo
nument behouden diende te blijven en
toen is er ook door het Architectenkantoor
Siebers van Dael een begin gemaakt met
de restauratie van het priesterkoor, dat
daarbij aan de nieuwe liturgie werd aan
gepast. Plebaan W. van der Made heeft
zich zéér daarvoor ingezet.
De huidige bisschop, Mgr. H. Emst, is er
tot bisschop gewijd, maar heeft daarna al
snel het besluit genomen de kathedraal te
sluiten en te doen afbreken! Met het argu
ment, dat de binnenstad was ontvolkt en
men de kathedraal als overbodig, te groot
en als een blok aan het been van het bis
dom beschouwde. Maar het kerkgebouw
was beslist niet bouwvallig.
Eind jaren '50 werd het priesterkoor van de
tien jaar later gesloopte St. Barbarakathe-
draal nog gemoderniseerd. Hierbij werd de
polychromie, die Cuijpers destijds aanbracht,
verwijderd, (foto schildering van Clemens
Merkelbach).
De St. Barbara-kathedraal in Breda van P. J. H. Cuypers. De eerste grote kathedraal, een
vijfbeukige kerk, die Cuypers bouwde (1866)
(Foto van schildering van Clemens Merkelbach van Enkhuizen)'.
Het belang van een neo-gothisch kerkge
bouw werd toentertijd nihil geacht en men
had absoluut geen respect voor neo-gothi-
sche kerkgebouwen. Deze werden met
het grootste gemak afgebroken.
Eén van de allereerste 'slachtoffers' was
de kerk te Prinsenbeek, de pastoor had
liever een moderne 'schoenendoos' dan
de vertrouwde dorpskerk, welke centraal
in het dorp gelegen was.
Is nu soms de H. Hart-kerkaan de Baronie
laan ook bouwvallig?!
Kijk, als men een aantal jaren zo'n gebouw
moedwillig verwaarloost en het normale
onderhoud achterwege laat, ja dan heb je
over een jaar of 10 een flinke restauratie
beurt nodig. Maar ook hier speelt, dat het
bisdom van de kerk af wil.
Als oud-parochiaan van de St. Barbara-ka
thedraal heb ik in de 40er en 50er jaren
veel zien veranderen aan het interieur. Het
door Dr. P. J. H. Cuypers gebouwde en
versierde interieur werd in de 50er jaren
met groot gemak er uitgesloopt en afge
dankt.
Clemens Merkelbach van Enkhuizen,
Amsterdam
In het voorwoord zegt secretaris-generaal
drs. W. Lemstra'Kennis van het verleden
blijft noodzakelijk om het heden goed te
begrijpen...' en daartoe dient deze studie,
die de periode 1940-1963 behandelt. Het
boek behandelt twee thema's: allereerst
het beleid dat de overheid voerde bij de
wederopbouw van verwoest Nederland,
een beleid dat al tijdens de Oorlog begon
nen werd o.l.v. dr. ir. J.A. Ringers en dat
werd voltooid door minister H.B.J. Witte in
1959, alhoewel het woningtekort daarmee
niet verdwenen was. Toch werden er in de
periode 1945-1963 ruim een miljoen wonin
gen gebouwd. Het tweede deel van het
boek heeft als titel: Ruimtelijke ordening:
de moeizame weg naar erkenning. De ver
snelde oprichting van de Rijksdienst voor
het nationale Plan (RNP), die tenslotte re
sulteerde in de tot standkoming van het
Ministerie van R.O. en de Wet op de Ruim
telijke Ordening (1962). Een boeiende, zij
het wat theorethische studie (daarom niet
voor een ieder weggelegd) die naar ver
luid wordt vervolgd.
's-Gravenhage, SDU, 1989. 248 pp. ISBN
90.12.06144.x Prijs 59,-.
Onder red. van A.J. Gever§ en A.J. Men-
sema. Met bijdragen van A.J. Mensema,
Th. M. van Mierlo, J.C. Streng e.a. De Broe
renkerk, een overblijfsel van een middel
eeuws Dominicanenklooster, is vooral be
kend van de prachtige plafondschilderin
gen. Door een initiatief van de Zwolse bur
gerij zijn er fondsen bijeengebracht die de
restauratie op gang hebben gebracht. Be
halve de uitvoerige beschrijving van de
iconografie en de heraldiek van de schil
deringen wordt ook de geschiedenis van
deze kerk beschreven, evenals de restau
ratie en de verbouwing van het klooster
complex, waarin het Zwols Conservato
rium zetelt. Een prachtige uitgave, met
vele mooie foto's vooral van de plafond
schilderingen.
Zwolle, Waanders, 1989.176 pp.
ISBN.6630.197.X Prijs 49,50.
Heemschut, nov.-dec. 1989
33
